Επιχείρηση είναι μια παραγωγική μονάδα, η οποία συνδυάζει τους συντελεστές παραγωγής (έδαφος, εργατική δύναμη, κεφάλαιο) προκειμένου να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες με σκοπό το κέρδος.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες λειτουργίες μιας μεγάλης ή μεσαίας επιχείρησης;

α) Παραγωγική λειτουργία . Είναι η σημαντικότερη και αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που αφορούν την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.

β) Εμπορική λειτουργία: Περιλαμβάνει όλες τις ενέργειες μέχρι να φθάσουν τα προϊόντα στον τελικό καταναλωτή.

γ) Οικονομική λειτουργία: Αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες σχετικά με τα οικονομικά θέματα και τις οικονομικές συναλλαγές (τιμολόγια, αποδείξεις, ΦΠΑ, επιταγές, υπολογισμός κέρδους/ζημίας κ.α.).

δ) Λειτουργία προσωπικού: Περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που αφορούν τη διεύθυνση του προσωπικού (προσλήψεις, τοποθετήσεις σε θέσεις, προαγωγές κτλ.).

Καλώς ήρθατε στο Ιστολόγιο

του Εκπαιδευτικού – οικονομολόγου και θεολόγου

Παναγιώτη Φουτσιτζή

4.5 Βασικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής οικονομίας

Ερώτηση: Ποιο ήταν το οικονομικό δίλημμα (=οι δύο επιλογές) που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα μετά τον καταστροφικό Β΄ παγκόσμιο πόλεμο; Τι τελικά επιλέχθηκε;

Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο η ανάγκη της ανασυγκρότησης της χώρας ήταν επιτακτική (=απαραίτητη, αναγκαία). Το δίλημμα που ετέθη τότε ήταν: ποσοτική και γρήγορη ή ποιοτική και αργή ανάπτυξη; Αλλιώς, γρήγορη οικονομική ανάπτυξη ή αργή συνολική ανάπτυξη;

Σήμερα, εκ των υστέρων, το δίλημμα ίσως δεν φαίνεται σπουδαίο. Τότε που η καταστροφή και η πείνα ήταν απλωμένες σε όλη τη χώρα, το δίλημμα ήταν σημαντικό. Και είναι γνωστό ότι επιλέχτηκε το μοντέλο της γρήγορης, οικονομικής ανάπτυξης.

Ερώτηση: Ποιος κύριος λόγος έκανε αναγκαίο τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία;

Παράλληλα, το κράτος ασκούσε έναν έντονο κρατικό παρεμβατισμό. Οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν αρκούσαν για την ανασυγκρότηση της χώρας. Ο παρεμβατισμός του κράτους αυξήθηκε περισσότερο μετά τη μεταπολίτευση (1974).

Το κράτος επεκτάθηκε τόσο, ώστε, όπως έχει αναφερθεί, δεν υπάρχει τομέας της οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο να μην αναμιγνύεται άμεσα ή έμμεσα ο δημόσιος τομέας.

Ερώτηση: Ποια είναι τα κυριότερα μόνιμα διαρθρωτικά (=που έχουν να κάνουν με τη δομή της οικονομίας) προβλήματα που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία;

Απάντηση: α) Το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, β) Η απασχόληση και η ανεργία, γ) Το ελλειμματικό ισοζύγιο, δ) Ο κρατικός παρεμβατισμός και η προστασία, και ε) Η εξάρτηση.

Ερώτηση: Τι είναι το Δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος; Πώς δημιουργήθηκε το τεράστιο δημόσιο χρέος στην Ελλάδα;

Απάντηση: Το δημόσιο έλλειμμα υπάρχει γιατί τα δημόσια έσοδα είναι μικρότερα από τα δημόσια έξοδα. Και αυτό συνέβαινε για πολλά χρόνια. Κάθε χρόνο, το κράτος ξόδευε περισσότερα από όσα εισέπραττε. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει δημόσιο έλλειμμα και το κράτος αναγκαζόταν, κάθε χρόνο, να δανείζεται για να το καλύψει. Έτσι το δημόσιο χρέος έφθασε στα ύψη.

Ερώτηση: Ποια είναι η κατάσταση της απασχόλησης (=αγοράς εργασίας) στην Ελλάδα και ποιος κύριος λόγος συμβάλλει στην διόγκωση της ανεργίας;

Η απασχόληση παρουσιάζει πολλές όψεις. Αρκεί να αναφερθούν μόνο δύο στοιχεία.

Πρώτον, το ποσοστό των απασχολούμενων σε σχέση με αυτό των μη απασχολούμενων μειώνεται. Όλο και λιγότεροι πρέπει να θρέψουν όλο και περισσότερους. Το 1/3 περίπου των εργαζομένων τρέφει τα 2/3 περίπου αυτών που δεν εργάζονται (μικρά παιδιά, άνεργοι, γέροι κτλ.).

Δεύτερον, η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής είναι «προβληματική». Υπάρχει διόγκωση του τριτογενούς τομέα (υπηρεσίες, τουρισμός) τη στιγμή που ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας συρρικνώνονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η χώρα να μην καλύπτει βασικές ανάγκες σε γεωργικά, κτηνοτροφικά αλλά και βιομηχανικά είδη, τα οποία έχει τη δυνατότητα και το επιστημονικό δυναμικό να τα παράγει η ίδια. Αποτέλεσμα του παραπάνω είναι η διόγκωση της ανεργίας και η μετανάστευση, κυρίως πτυχιούχων, σε άλλες χώρες.

Ερώτηση: Τι είναι το εμπορικό ισοζύγιο και για ποιο λόγο είναι ελλειμματικό στην Ελλάδα; Ποιοι τομείς αντισταθμίζουν το ελλειμματικό ισοζύγιο;

Το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας (=εισαγωγές–εξαγωγές), είναι μόνιμα ελλειμματικό. Με απλά λόγια, «δεν πουλάμε» προϊόντα, ακόμη και αυτά που παραδοσιακά παράγουμε (π.χ. λάδι, φακές, φασόλια κτλ.). Αντίθετα, και σε αυτά τα είδη κάνουμε εισαγωγές. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε έλλειμμα.

Το τουριστικό και το ναυτιλιακό συνάλλαγμα ισοσκελίζουν κάπως το εμπορικό ισοζύγιο.

Ερώτηση: Ποιες μορφές πήρε ο κρατικός παρεμβατισμός στην ελληνική οικονομία; Τι είναι οι δασμοί;

Για αρκετές δεκαετίες, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε σε καθεστώς κρατικών χρηματοδοτήσεων και προστασίας των επιχειρήσεων (π.χ. δασμούς σε ομοειδή εισαγόμενα προϊόντα). Δασμοί είναι ειδικοί κρατικοί φόροι που επιβάλλονται σε εμπορεύματα είτε κατά την εισαγωγή τους είτε κατά την εξαγωγή τους. Όμως, αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον που επιβάλλουν οι συνθήκες της ελεύθερης αγοράς.

Ερώτηση: Ποιες μορφές πήρε συγκεκριμένα ο κρατικός παρεμβατισμός στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία κτλ);

Ο πρωτογενής τομέας στηρίχτηκε στις τιμές ασφαλείας, τις επιδοτήσεις, τον έλεγχο των τιμών κτλ., και αυτό συνεχίζει να είναι αίτημα των αγροτών. Το κράτος αντιστέκεται λόγω των δεσμεύσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ερώτημα συνεχίζει να υπάρχει: πώς μπορεί να υπάρξει μια αγροτική οικονομία με συνεχή «προστασία»;

Ερώτηση: Ποιες μορφές πήρε συγκεκριμένα ο κρατικός παρεμβατισμός και η προστασία στον δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, βιομηχανία, βιοτεχνία);

Ο δευτερογενής τομέας αναπτύχθηκε στη λογική των κινήτρων και των δασμών. Τα κίνητρα (=επιχορήγηση επενδύσεων, επιδότηση επιτοκίου κτλ.) ήταν μόνιμο αίτημα της ελληνικής βιομηχανίας και βιοτεχνίας. Το ίδιο ίσχυε και για τους δασμούς. Τα εισαγόμενα προϊόντα αρκετών κλάδων είχαν υψηλούς δασμούς, ώστε οι καταναλωτές να προτιμούν να αγοράζουν τα εγχώρια που ήταν φτηνότερα. Το αποτέλεσμα ήταν μια μικρή και μεσαία βιομηχανία και βιοτεχνία, με ξύλινα πόδια. Γι, αυτό και δεν μπόρεσε να αντέξει τον διεθνή ανταγωνισμό και υποχώρησε σημαντικά.

Ερώτηση: Ποιες μορφές πήρε συγκεκριμένα ο κρατικός παρεμβατισμός στον τριτογενή τομέα (υπηρεσίες, τράπεζες, μεταφορές, εκπαίδευση, εμπόριο κ.α.);

Ο τριτογενής τομέας δεν έμεινε έξω από το κρατικό ενδιαφέρον. Το κράτος είναι ιδιοκτήτης ή ελέγχει τράπεζες, ασφάλειες, μεταφορές, επικοινωνίες, εκπαίδευση, υγεία κτλ. Ο μεγάλος αριθμός των υπηρεσιών, η χαμηλή ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών, ο ανορθολογισμός και ο παρασιτισμός χαρακτηρίζουν τον τριτογενή δημόσιο τομέα.

Ερώτηση: Ποιοι βασικοί λόγοι οδήγησαν στην εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας (και κατά συνέπεια της χώρας γενικότερα) από τις μεγάλες και ανεπτυγμένες οικονομίες του εξωτερικού;

-Το μόνιμο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου,

-ο έλεγχος βασικών κλάδων και τομέων παραγωγής από το ξένο κεφάλαιο,

-η εισαγωγή του απαραίτητου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού και της τεχνολογίας από ξένες χώρες, αποτελούν μερικούς από τους λόγους εξάρτησης.

Ερώτηση: Ποια η διαφορά μεταξύ εξάρτησης μιας οικονομίας από το εξωτερικό και της αλληλεξάρτησης μεταξύ των οικονομιών;

Σήμερα, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης καμιά οικονομία δεν θεωρείται αυτάρκης. Όμως, είναι άλλο πράγμα η αλληλεξάρτηση και άλλο η εξάρτηση.

Ερώτηση: Ποια άλλα διαρθρωτικά προβλήματα παρουσιάζει η ελληνική οικονομία;

Υπάρχουν και άλλα διαρθρωτικά προβλήματα που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία, όπως: υψηλή φορολογία, άνιση διανομή εισοδήματος, περιφερειακή ανισότητα (=ανισότητα μεταξύ των μεγάλων πόλεων και των περιφερειών τους, ή μεταξύ Αττικής και υπόλοιπης Ελλάδας), παραοικονομία κτλ.

Παναγιώτης Φουτσιτζής, Εκπαιδευτικός-Οικονομολόγος

Β) Δημόσιες Επιχειρήσεις Και Οργαvισμοί (Δ.Ε.Κ.Ο.)

Ερώτηση: Τι είναι η Δημόσια Επιχείρηση;

Δημόσια Επιχείρηση, σύμφωνα με oδηγία της Επιτρoπής τωv Ευρωπαϊκώv Κoιvoτήτωv, είvαι «κάθε επιχείρηση στην oπoία τo δημόσιo δύναται vα ασκήσει άμεσα ή έμμεσα λόγω κυριότητας, oικovoμικής συμμετoχής ή διατάξεωv, πoυ τηv διέπoυv, απoφασιστική επιρρoή».

Ερώτηση: Πότε άρχισε το κράτος (ως θεσμός σε παγκόσμιο επίπεδο) να παρεμβαίνει στην οικονομία με την παραγωγή δημόσιων αγαθών (μέσω,  κυρίως, των Δημοσίων επιχειρήσεων);

Από τις αρχές τoυ 20ού αιώvα τo κράτoς παρεμβαίvει περισσότερο στηv oικovoμία. Μετά τov Α΄ Παγκόσμιo Πόλεμo δημιoυργείται o θεσμός τωv Δημoσίωv Επιχειρήσεωv. Σήμερα, δεv υπάρχει τoμέας της oικovoμικής δραστηριότητας, στov oπoίo vα μηv αvαμιγvύεται άμεσα ή έμμεσα o δημόσιoς τoμέας.

Ερώτηση: Τι σημαίνει το αρκτικόλεξο Δ.Ε.Κ.Ο. ; Γνωρίζεται κάποιες από τις κυριότερες ελληνικές Δ.Ε.Κ.Ο.

Το κράτος έχει ένα πλήθος Δημόσιων Επιχειρήσεωv και Οργαvισμώv (Δ.Ε.Κ.Ο.), όπως η Δ.Ε.Η., η Ε.ΥΔ.Α.Π., η Δ.Ε.Φ.Α., οι Αστικές Συγκοινωνίες, η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία κτλ.

Ερώτηση: Όλες οι Δ.Ε.Κ.Ο. είναι σήμερα αποκλειστικά κρατικές

Οι Δ.Ε.Κ.Ο. δεν είναι πλέον αμιγώς κρατικές, αλλά κατά ένα μέρος τους έχουν μετοχοποιηθεί δηλ. ιδιωτικοποιηθεί.

Ερώτηση: Ποιος είναι ο στόχος των Δ.Ε.Κ.Ο.;

Στόχoς τωv Δημόσιων Επιχειρήσεωv και Οργανισμών είvαι η εξυπηρέτηση τoυ δημoσίoυ συμφέρovτoς. Αυτός o στόχoς καθoρίζεται στις διατάξεις ίδρυσής τoυς.

Ερώτηση: Ποια σημασία έχουν οι  έννοιες αποτελεσματικότητα και ανταγωνιστικότητα που  τις ιδιωτικές επιχειρήσεις

Τo δημόσιo συμφέρov εξυπηρετείται καλύτερα, αv oι Δημόσιες Επιχειρήσεις λειτουργούν αποτελεσματικά και ανταγωνιστικά. Βέβαια, στόχoς τωv Δ.Ε.Κ.Ο. δεv είvαι o αvταγωvισμός τoυ ιδιωτικoύ τoμέα, δηλαδή των ιδιωτικών επιχειρήσεων, αλλά η εξυπηρέτηση τoυ δημoσίoυ συμφέρovτoς και κυρίως η εξασφάλιση της παραγωγής τωv κoιvωvικά σημαντικών αγαθώv και υπηρεσιώv, αvεξάρτητα από τις συvθήκες της αγoράς και σε τιμές προσιτές για τον λαό.

Ερώτηση: Ποιος είναι ο σκοπός του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία; Δηλ. ο σκοπός της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών από το κράτος;

Σκοπός του κρατικού παρεμβατισμού είναι ο περιορισμός των αδυναμιών της αγοράς.

Η άσκηση της κρατικής οικονομικής πολιτικής αποσκοπεί στον περιορισμό των ανεπιθύμητων καταστάσεων που προξενεί η λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς, και κατ’ επέκταση στην επίλυση των βασικών οικονομικών προβλημάτων.

Δηλαδή, ο κρατικός παρεμβατισμός, σε τελευταία ανάλυση, έχει στόχο:

– την καλύτερη κατανομή των πόρων

– την επίτευξη οικονομικής σταθερότητας

– τη δικαιότερη διανομή του εισοδήματος

– την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης

Παναγιώτης Φουτσιτζής, Εκπαιδευτικός-Οικονομολόγος

4.4 Το κράτος ως παραγωγός και ως καταναλωτής

Ερώτηση: Ποιες είναι οι βασικές μονάδες του οικονομικού συστήματος;

Τρεις είναι οι βασικές μονάδες στο οικονομικό σύστημα: οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και το κράτος.

Ερώτηση: Ποια είναι η επίδραση του κράτους στη λειτουργία της οικονομίας γενικότερα;

Το κράτος αποτελεί τον αποφασιστικό παράγοντα, διότι με τις αποφάσεις του επηρεάζει καθοριστικά τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, αλλά και γενικότερα τη λειτουργία της οικονομίας.

Ερώτηση: Ποιους φορείς περιλαμβάνει το κράτος;

Το κράτος ή ο δημόσιος τομέας περιλαμβάνει φορείς όπως: η Βουλή, η κυβέρνηση, οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, οι Δημόσιες Επιχειρήσεις κτλ.

Ερώτηση: Πώς γίνεται ο χαρακτηρισμός ενός φορέα ή ενός οργανισμού ως δημοσίου;

Ο χαρακτηρισμός ενός φoρέα ως δημόσιoυ συvεπάγεται υπαγωγή σε ειδική νoμoθεσία

(όπως επί παραδείγματι το σχολείο, υπάρχουν συγκεκριμένοι νόμοι που ρυθμίζουν τη λειτουργία του που ισχύουν μόνο για το σχολείο)

Ερώτηση: Ποιος είναι ο σκοπός (οικονομικής) δράσης και λειτουργίας του κράτους, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών;

Όλοι οι δημόσιοι φορείς δρουν με βάση το γενικό ή το δημόσιο συμφέρον, ενώ οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δρουν με βάση το ιδιωτικό συμφέρον. Σκοπός του κράτους, όλων των δημόσιων φορέων, είναι η μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας.

Ερώτηση: Με ποιους τρόπους το κράτος παράγει και προσφέρει αγαθά (προϊόντα);

Το κράτος είναι παραγωγός και καταναλωτής αγαθών και υπηρεσιών, κυρίως, με δύο τρόπους: Α) φροντίζει να παράγει τα δημόσια αγαθά και Β) να ιδρύει δημόσιες επιχειρήσεις (ΔΕΚΟ)

Ερώτηση: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των δημοσίων αγαθών;

-Τα δημόσια αγαθά αvτιδιαστέλλovται (=διακρίνονται ή είναι διαφορετικά) πρoς τα ιδιωτικά, αv και στηv πράξη, πoλλές φoρές, είvαι δύσκoλη η διάκριση δημόσιωv και ιδιωτικώv αγαθώv.

– Ο χαρακτηρισμός εvός αγαθoύ (π.χ. της παιδείας, της υγείας, της άμυνας κ.ο.κ.) ως δημόσιoυ γίvεται με πoλιτική απόφαση από την κυβέρνηση.

– Στην σημερινή κοινωνία, oι πoλίτες θεωρoύv τα δημόσια αγαθά ως δικαιώματά τoυς (π.χ. δικαίωμα στην υγεία, στην παιδεία κτλ.) και τα υπερασπίζονται.

-Το κράτος φροντίζει για την παραγωγή των δημόσιων αγαθών (άμυνα, δικαιοσύνη κτλ.).

-Τα δημόσια αγαθά είναι αδιαίρετα και το όφελός τους διαχέεται (=εδώ με τη σημασία του πηγαίνει) στο κοινωνικό σύνολο, χωρίς αποκλεισμούς.

– Τα δημόσια αγαθά παρέχονται δωρεάν ή με συμβολικό (=μικρό) αντίτιμο (=τιμή) σε όλους.

Ερώτηση: Όλα τα δημόσια αγαθά τα παράγει το ίδιο το κράτος;

Το κράτος παρέχει στους πολίτες τα δημόσια αγαθά είτε φροντίζοντας να τα παράγει το ίδιο (π.χ. άμυνα), είτε, εφόσον δεν αρκούν, αγοράζοντας και από τους ιδιώτες.  Έτσι το κράτος παρέχει υγεία με τα δημόσια νοσοκομεία, αλλά ταυτόχρονα αγοράζει υπηρεσίες υγείας από ιδιώτες γιατρούς και ιατρικά κέντρα.

Ερώτηση: Ποια είναι η συμβολή του κράτους στην παραγωγή του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (Α.Ε.Π.);

Τα κράτος είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός αγαθών και υπηρεσιών, αφού παράγει μεγάλο ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Πρoϊόντος (Α.Ε.Π.)*. Το πόσο παράγει εξαρτάται από τον βαθμό που το κράτος παρεμβαίνει στην οικονομία. Έτσι για παράδειγμα, το ελληνικό κράτος διακρίνεται για τον έντονο παρεμβατισμό του, δεδομένου ότι λίγο πριν από την οικονομική κρίση (2010) παρήγε πάνω από το 50% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.).

* ΑΕΠ: Η αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε ένα έτος.

Παναγιώτης Φουτσιτζής, Εκπαιδευτικός-Οικονομολόγος

4.3.2 Ο οικογενειακός προϋπολογισμός

Το κύριο οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάθε νοικοκυριό ?

απεριόριστες ανάγκες vs περιορισμένο εισόδημα

Με περισσότερα λόγια:  κάθε νοικοκυριό έχει απεριόριστες ανάγκες αλλά έχει περιορισμένο εισόδημα,

συνεπώς —>  πρέπει να αποφασίσει ποια αγαθά και ποιες υπηρεσίες θα αγοράσει και σε ποιες τιμές.

με άλλα λόγια,

Αγοράζεις ό,τι επιθυμείς; αγοράζεις ό,τι βλέπεις στις βιτρίνες και σου αρέσει; βάζεις στο καλάθι ή το καρότσι του σούπερ μάρκετ ότι λαχταρήσεις; ή κάνεις επιλογή ανάλογα με τα χρήματα που διαθέτεις;

Άρα είσαι αναγκασμένος-η να αποφασίσεις ποια προϊόντα θα πάρεις (“θα ζητήσεις” είναι ο οικονομικός όρος) ανάλογα με τα χρήματα που διαθέτεις!!! 

για να εμβαθύνουμε στην ανάλυση,

όταν γεμίζεις το καλάθι δεν σκέφτεσαι πόσα χρήματα έχεις εκείνη την ώρα, αλλά πόσα χρήματα θα έχεις στην διάθεσή σου όλο το μήνα, ποιο θα είναι δηλαδή το μηνιαίο εισόδημά σου. (Δεν μπορείς με τα προϊόντα που θα αγοράσεις σε μία εβδομάδα να υπερβείς τα χρήματα που θα εισπράξεις σε έναν μήνα! Παράδειγμα: Αν σε έναν μήνα παίρνεις μισθό 800 ευρώ, δεν μπορείς εσύ στην πρώτη εβδομάδα να ξοδέψεις σε φαγητά, διασκεδάσεις κτλ τα 700, γιατί έχεις άλλες τρεις εβδομάδες.)

Συνεπώς, ποια θα προϊόντα και σε ποιες ποσότητες θα αγοράσεις σε βάθος χρόνου ενός μήνα;;;

Πιο επίσημα ή επιστημονικά διατυπωμένη η παραπάνω ερώτηση…

Ποια είναι η καταναλωτική συμπεριφορά ενός λογικά σκεπτόμενου ατόμου ή νοικοκυριού;

Ένα λογικά σκεπτόμενο άτομο ή νοικοκυριό θα αγοράσει εκείνα τα προϊόντα και σε εκείνες τις ποσότητες που θα πιστεύει ότι θα του προσφέρουν συνολικά τη μεγαλύτερη χρησιμότητα, δηλ. την μεγαλύτερη δυνατή ικανοποίηση από την κατανάλωσή τους. 

Ένα άτομο που συμπεριφέρεται με τον παραπάνω τρόπο, λέμε ότι συμπεριφέρεται “ορθολογικά” , και η συμπεριφορά του είναι “ορθολογική” και το άτομο το ονομάζουμε “ορθολογικό καταναλωτή” 

επόμενη ερώτηση

Τι είναι ο Οικογενειακός Προϋπολογισμός (Ο.Π.);

Ο οικογενειακός προϋπολογισμός είναι ένα σχέδιο ή πλάνο που βοηθάει την οικογένεια να κάνει ορθή διαχείριση του εισοδήματός της.

Ανάλογα με τη διάρκειά του, ο Οικογενειακός Προϋπολογισμός μπορεί να διακρίνεται σε

• εβδομαδιαίο,
• μηνιαίο και
• ετήσιο.

Ερώτηση: Είναι ίδιες οι επιλογές των νοικοκυριών κατά την κατάρτιση (σχεδιασμό) ή διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού;

Πρώτον, εφόσον υπάρχουν πλούσια και φτωχά νοικοκυριά, επόμενο είναι να κάνουν και διαφορετικές επιλογές. (Λογικό δεν είναι;)

Δεύτερον, μεταξύ των ίδιων νοικοκυριών (δεν υπάρχουν ίδια νοικοκυριά αλλά ας το υποθέσουμε) υπάρχουν διαφορετικές επιλογές. Έτσι, το ένα νοικοκυριό κάθε χρόνο διαθέτει χρήματα για διακοπές, ενώ το άλλο τα χρήματα των διακοπών τα καταθέτει στην τράπεζα με στόχο να αγοράσει σπίτι. (Ό,τι θέλει κάνει ο καθένας, δεν θα του υποδείξουμε εμείς πώς θα διαχειριστεί τα εισοδήματά του!!!)

Ερώτηση: Μπορείτε να εξηγήσετε τον παρακάτω πίνακα; Γιατί η διαχείριση του πρώτου Ο.Π. είναι ορθή και λανθασμένη του άλλου;

Ερώτηση: Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην ορθή διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού;

(οι παράγοντες είναι πολλοί και διάφοροι… π.χ. ..)

– Αν στην οικογένεια υπάρχει εργασία (γιατί υπάρχει και η περίπτωση να είναι όλα τα μέλη του νοικοκυριού άνεργα), συνοχή και σχέσεις συνεργασίας,

– Αν όλα τα μέλη βοηθούν στις εργασίες του σπιτιού (εσύ βοηθάς;;; άσε κατάλαβα!!) , αν υπάρχει διάλογος και κατανόηση, τότε μπορεί να γίνει ορθή διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού (φανταστείτε ένα παιδί να ζητάει επίμονα iphone ενώ η οικογένεια ή το νοικοκυριό δεν έχει χρήματα να αγοράσει πετρέλαιο για να ζεσταθεί)

-Επιπλέον, μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος ανατροφής των παιδιών. Τα παιδιά χρειάζεται από μικρά να συνηθίζουν στην αποταμίευση, να αποκτούν καταναλωτική συνείδηση (δηλ. να μην καταναλώνουν μη απαραίτητα πράγματα ή να μην αγοράζουν σε ποσότητες που δεν θα τις καταναλώσουν), να προσαρμόζονται στις δύσκολες καταστάσεις, αλλά και οι γονείς να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση (να αποφεύγουν την κατανάλωση μη απαραίτητων αγαθών, επίσης δεν είναι δυνατόν οι γονείς να ικανοποιούν κάθε καταναλωτική τους ανάγκη και να στερούν από τα παιδιά τους βασικά ή λιγότερο βασικά αγαθά).

Αν λοιπόν συμβαίνουν όλα αυτά, μάλλον δεν θα υπάρξει πρόβλημα στην ορθή διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού.

τέλος

4.3.1 Το εισόδημα των νοικοκυριών

Ποιοι ζητούν και ποιοι προσφέρουν αγαθά;

Έχεις ακούσει τον όρο “Ζήτηση και Προσφορά αγαθών”; δεν έχεις ακούσει ε;

Όταν πας σ’ ένα περίπτερο και ζητάς ένα πακέτο τσ…… 

τσίχλες, γιατί τι άλλο σκέφτηκες; 

Όταν ζητάς λοιπόν τσίχλες κάνεις αυτό που είπαμε παραπάνω, δηλ. κάνεις “Ζήτηση κάποιου αγαθού” 

Το ίδιο γίνεται και στο σούπερ μάρκετ που βάζεις τα προϊόντα στο καλάθι, μπορεί να τα παίρνεις μόνος-η σου από το ράφι, να μην ζητάς από κάποιον άλλο να σου δώσει τα προϊόντα, αλλά είναι το ίδιο πράγμα, κάνεις “Ζήτηση αγαθών” (προϊόντα, αγαθά και εμπορεύματα είνα το ίδιο πράγμα, έτσι;)

Έχεις καταλάβει, επομένως, τι σημαίνει ζήτηση αγαθών; έτσι; Ωραία!!!! 

Ερώτηση: Ποιοι ζητάνε αγαθά; Οι επιχειρήσεις ή τα νοικοκυριά; Η απάντηση είναι εύκολη, 😉 ➡ Τα νοικοκυριά! (κάποιοι σκέφτεστε ” και οι επιχειρήσεις ζητάνε προϊόντα” και έχετε δίκιο, αλλά μην το πάμε τόσο βαθιά).

Ξαναρωτάμε ποιοι ζητάνε προϊόντα;  Απάντηση: Τααα ν………  (ωραία!!!!, εντάξει μην φωνάζετε 😡 )

Πάμε παρακάτω…

Ποιοι προσφέρουν  τα αγαθά; Τα νοικοκυριά ή οι επιχειρήσεις;;; Απάντηση οι ε……

(Όταν λες “τα προσφέρουν”, εννοείς τα χαρίζουν;;; τα δίνουν τσάμπα;

όχι τσάμπα βεβαίως!! το τσάμπα τέρμα!!, τα παράγουν στα εργαστάσια, στα εργαστήρια, στα γραφεία και τα προσφέρουν σε μια τιμή.

Άρα, συνοψίζουμε: ➡ Η ζήτηση των (τελικών) αγαθών και υπηρεσιών γίνεται από τα νοικοκυριά, τους καταναλωτές, ενώ η προσφορά γίνεται από τους ανεξάρτητους παραγωγούς και τις επιχειρήσεις.

Ποια η διαφορά μεταξύ των όρων «νοικοκυριό» και «οικογένεια»;

Οι όροι νοικοκυριό και οικογένεια δεν ταυτίζονται. Το νοικοκυριό μπορεί να αποτελείται από ένα άτομο που ζει μόνο ή από άτομα που δεν έχουν σχέση, αλλά ζουν μαζί ή από μία οικογένεια δύο ή περισσοτέρων ατόμων. Το κύριο χαρακτηριστικό του νοικοκυριού είναι ότι αποτελείται από άτομα που αποφασίζουν από κοινού για τα οικονομικά θέματα που προκύπτουν.

Ερώτηση: Ποιες είναι οι πηγές εισοδημάτων του νοικοκυριού; Τι είναι άμεσο και τι έμμεσο εισόδημα; Να δώσετε και παραδείγματα για το καθένα.

Το εισόδημα του νοικοκυριού προέρχεται από τον μισθό, τη σύνταξη, τα ενοίκια, τους τόκους κτλ. Εκτός από το άμεσο εισόδημα, που εισρέει ως χρήμα στο νοικοκυριό υπάρχει και το έμμεσο εισόδημα, οι υπηρεσίες που προσφέρουν κάποια μέλη του χωρίς να αμείβονται (π.χ. η παρασκευή του φαγητού, η επιδιόρθωση μικροζημιών κτλ.). Εάν τις εργασίες αυτές δεν τις έκαναν τα μέλη της οικογένειας, θα τις έκαναν κάποιοι άλλοι, που θα πληρώνονταν από την οικογένεια (π.χ. εστιατόρια, καθαριστήρια κτλ.).

Ερώτηση: Ποιος είναι ο κύριος οικονομικός στόχος κάθε νοικοκυριού;

Συνήθως, κάθε νοικοκυριό αποφασίζει από κοινού πού θα διαθέσει το κοινό εισόδημά του. Κύριος στόχος κάθε νοικοκυριού είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση των αναγκών του με το διαθέσιμο εισόδημα.

Ερώτηση: Ποιες αποφάσεις παίρνουν από κοινού (μαζί) τα μέλη ενός νοικοκυριού προκειμένου να πετύχουν τον παραπάνω στόχο;

Όπως οι επιχειρήσεις, έτσι και τα νοικοκυριά θα πρέπει να λάβουν αποφάσεις για το πώς θα χρησιμοποιήσουν το εισόδημά τους. Τέτοιες αποφάσεις είναι π.χ.: α) Πόσο μέρος του εισοδήματος θα καταναλωθεί και πόσο θα αποταμιευθεί; β) Το μέρος που θα καταναλωθεί, σε ποια αγαθά και σε ποιες ποσότητες θα κατευθυνθεί; γ) Το μέρος που θα αποταμιευθεί, πόσο θα είναι, για πόσο χρόνο θα διαρκέσει η αποταμίευση και για ποιον σκοπό;

Ερώτηση: Από ποιους παράγοντες επηρεάζονται οι αποφάσεις κάθε νοικοκυριού;

Επίσης, όπως κάθε επιχείρηση, έτσι και κάθε νοικοκυριό βιώνει τη δική του πραγματικότητα. Επομένως, οι αποφάσεις του νοικοκυριού επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως π.χ.:

Το ύψος του εισοδήματος του νοικοκυριού.

Το μέγεθος και τη σύνθεση (ηλικία, φύλο κτλ.) του νοικοκυριού.

Το γεωγραφικό περιβάλλον (ορεινό, πεδινό κτλ.).

Το κοινωνικό περιβάλλον (χωριό, πόλη, είδος και χώρος εργασίας κτλ.).

Οι παραπάνω παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά το πόσο, πού και πώς θα διατεθεί το εισόδημα του νοικοκυριού. Έτσι για παράδειγμα, άλλες ανάγκες θέρμανσης έχει ένα νοικοκυριό στην Φλώρινα και άλλες ένα νοικοκυριό στην Κρήτη

4.2.3 Η τιμή των αγαθών

Ερώτηση: Πώς προσδιορίζεται η τιμή των αγαθών;

Η τιμή των αγαθών προσδιορίζεται από τη ζήτηση και την προσφορά τους.

Ερώτηση: Τι ισχύει σύμφωνα με το νόμο της ζήτησης;

Σύμφωνα με τον νόμο της ζήτησης όταν αυξά- νεται η τιμή ενός αγαθού, η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται. Και αντίθετα, όταν μειώνεται η τιμή ενός αγαθού, η ζητούμενη ποσό- τητα αυξάνεται.

Ερώτηση: Τι ισχύει σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς;

Σύμφωνα με τον νόμο της προσφοράς όταν αυξάνεται η τιμή ενός αγαθού, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται, και όταν μειώνεται η τιμή ενός αγαθού, η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται. Δηλαδή, η σχέση μεταξύ τιμής και προσφερόμενης ποσότητας είναι ανάλογη. Ο νόμος της ζήτησης και της προσφοράς ισχύουν ceteris paribus (όλα τα άλλα σταθερά), δηλαδή όταν οι άλλοι παράγοντες (καταστροφή παραγωγής, προτιμήσεις των καταναλωτών, αύξηση κόστους παραγωγής κτλ.) που μπορούν να επηρεάσουν τη ζήτηση ή την προσφορά παραμένουν σταθεροί.

Ερώτηση: Ποια η σχέση μεταξύ των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς από τη μια και της ισορροπίας στην αγορά ενός αγαθού από την άλλη;

Η τιμή ενός αγαθού προσδιορίζεται από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς, έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία. Αν διαταραχθεί η ισορροπία στην αγορά, δημιουργούνται δυνάμεις (ζήτησης και προσφοράς), που επαναφέρουν την αγορά σε ισορροπία.

Ερώτηση: Ο παρακάτω πίνακας αναφέρεται στη διαδικασία προσδιορισμού ισορροπίας στην αγορά ενός αγαθού.  Μπορείτε να τον εξηγήσετε;

Η τιμή θα ισορροπήσει στις πέντε (5) μονάδες, όταν η ζητούμενη και προσφερόμενη ποσότητα είναι ίσες (26 μονάδες).

Ερώτηση: Τι ονομάζουμε “Τιμή ισορροπίας”;

Τιμή ισορροπίας καλείται η τιμή, όπου η ζητούμενη ποσότητα ισούται με την προσφερόμενη ποσότητα, είναι δηλαδή η τιμή που εξισορροπεί τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης.

Ερώτηση: Μπορείτε να διατυπώσετε επιγραμματικά τις περιπτώσεις όπου θα έχουμε πλεόνασμα ή έλλειμμα στην αγορά ενός αγαθού;

Επιγραμματικά:

Αν η Τιμή του αγαθού  > της τιμής ισορροπίας → πλεόνασμα προϊόντος,  ενώ αν

Αν η Τιμή του αγαθού  < της τιμής ισορροπίας → έλλειμμα προϊόντος

4.2.2 Το κόστος παραγωγής

Η επιχείρηση χρησιμοποιεί τους συντελεστές παραγωγής για την παραγωγή προϊόντων.

Ερώτηση: Ποιες αποφάσεις χρειάζεται να πάρει μια  επιχείρηση;

Κάθε επιχείρηση, ανάλογα με το μέγεθός της χρειάζεται να πάρει σημαντικές αποφάσεις όπως: α) Σε ποιον τόπο θα εγκατασταθεί. β) Τι είδους και πόσα προϊόντα θα παράγει. γ) Με ποια μέθοδο θα παράγει το προϊόν.

Ερώτηση: Ποιος είναι ο αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης; Και πώς τον πετυχαίνει αυτό;

Γενικά, αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους μακροχρόνια. Για να το επιτύχει αυτό χρειάζεται να πωλεί τα προϊόντα της σε ανταγωνιστικές τιμές και να έχει το μικρότερο δυνατό κόστος.

Ερώτηση: Τι περιλαμβάνει το κόστος παραγωγής μιας επιχείρησης;

Ειδικότερα, όσον αφορά το κόστος παραγωγής, περιλαμβάνει τις αμοιβές των συντελεστών παραγωγής που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του προϊόντος. Αν αφορά το σύνολο της παραγωγής λέγεται συνολικό κόστος, ενώ αν αφορά τη μονάδα του προϊόντος (ένα κιλό ζάχαρη, ένα πουκάμισο κτλ.) λέγεται κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος.

Ερώτηση: Πώς υπολογίζεται το κέρδος μιας επιχείρησης;

Κέρδος είναι το σύνολο των εσόδων µείον το σύνολο του κόστους [Κέρδος = Έσοδα – Κόστος]. Επιχείρηση χωρίς κέρδη δεν νοείται. Αν μια επιχείρηση έχει ζημιές, αργά ή γρήγορα θα κλείσει.