4.1.2 Τα αγαθά – το καταναλωτικό πρότυπο
1 -Κατηγορίες αγαθών →
α) υλικά αγαθά (τρόφιμα, αυτοκίνητο κτλ.) και
β) υπηρεσίες (παιδεία, υγεία κτλ.).
2 -Κατηγορίες Υλικών αγαθών →
α) Καταναλωτά αγαθά. Χρησιμοποιούνται μία φορά και παύουν να υπάρχουν δηλ. δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάλι για την ίδια κάλυψη της ίδιας ανάγκης (π.χ. τρόφιμα, βενζίνη).
β) Διαρκή αγαθά. Χρησιμοποιούνται πολλές φορές, έστω και αν με την πάροδο του χρόνου φθείρονται (π.χ. ρούχα, αυτοκίνητο).
3 -Καταναλωτικό πρότυπο (ΚΠ) της κοινωνίας →
- ΚΠ: Συγκεκριμένο σύνολο αγαθών που αγοράζονται και πωλούνται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή πχ το 2022.
- Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ΚΠ διαδραματίζει η διαφήμιση.
- Κάθε κοινωνία έχει το δικό της ΚΠ,
4- Διπλή λειτουργία της διαφήμισης και πώς τα άτομα επηρεάζονται απ’ αυτή;
α) μηχανισμός πληροφόρησης αλλά και
β) χειραγώγησης του ανθρώπου, αν και το άτομο διαθέτει μηχανισμούς άμυνας, πολύ συχνά όμως υποκύπτει κάτω από τον συνεχή βομβαρδισμό της διαφήμισης.
5- Τι είναι χρήσιμο να γνωρίζουν παιδιά και μεγάλοι για την διαφήμιση
α. Η διαφήμιση δημιουργεί πλασματικές ανάγκες (αποτέλεσμα: άγχος, περισσότερη εργασία, ανικανοποίητο κτλ.).
β. Ο κόσμος της διαφήμισης είναι εικονικός και διαφέρει από τον πραγματικό κόσμο. Ο όμορφος, δυνατός, φανταχτερός κτλ. κόσμος που δείχνει η διαφήμιση είναι ψεύτικος.
γ. Η γλώσσα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.) παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, μουσική, χρώμα, λέξεις κτλ. προκειμένου να «περάσει» το μήνυμα που θέλει στο κοινό.
δ. Κάθε άτομο / δέκτης αποκωδικοποιεί / ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο το ίδιο διαφημιστικό μήνυμα, ανάλογα με την κουλτούρα, τη νοοτροπία του, την προσωπικότητά του.
4.1.2 Τα αγαθά – το καταναλωτικό πρότυπο
Υπενθύμιση (Αγαθά): Τα μέσα με τα οποία ικανοποιούνται οι ανάγκες καλούνται αγαθά.
Ερώτηση: Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα αγαθά;
Τα αγαθά μπορεί να είναι α) υλικά αγαθά (τρόφιμα, αυτοκίνητο κτλ.) και β) υπηρεσίες (παιδεία, υγεία κτλ.).
Ερώτηση: Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα υλικά αγαθά;
Τα υλικά αγαθά διακρίνονται σε: α) Καταναλωτά. Είναι αυτά που αφού χρησιμοποιηθούν μία φορά, παύουν να υπάρχουν και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάλι για την ίδια κάλυψη της ίδιας ανάγκης (π.χ. τρόφιμα, βενζίνη). β) Διαρκή. Είναι αυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές, χωρίς να χάσουν κάποια ιδιότητά τους, έστω και αν με την πάροδο του χρόνου φθείρονται (π.χ. ρούχα, αυτοκίνητο).
Ερώτηση:Τι είναι το καταναλωτικό πρότυπο της κοινωνίας
Οι σημερινές οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίες είναι καταναλωτικές κοινωνίες. Βέβαια, κάθε κοινωνία έχει το δικό της καταναλωτικό πρότυπο, δηλ. ένα συγκεκριμένο σύνολο αγαθών που αγοράζονται και πωλούνται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Το ίδιο ισχύει και για κάθε άτομο. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του καταναλωτικού προτύπου διαδραματίζει η διαφήμιση.
Ερώτηση: Ποια είναι η διπλή λειτουργία της διαφήμισης και πως τα άτομα επηρεάζονται απ’ αυτή;
Η διαφήμιση είναι α) μηχανισμός πληροφόρησης αλλά και β) χειραγώγησης του ανθρώπου. Βέβαια, το άτομο διαθέτει μηχανισμούς άμυνας, αλλά τελικά υποκύπτει κάτω από τον συνεχή βομβαρδισμό της διαφήμισης. Έτσι αρκετοί άνθρωποι επηρεαζόμενοι από τη διαφήμιση αγοράζουν / καταναλώνουν αγαθά που δεν τα έχουν ανάγκη.
Ερώτηση: Τι είναι χρήσιμο να γνωρίζουν τα παιδιά, αλλά και οι μεγάλοι, για τη λειτουργία της διαφήμισης ώστε να μην παρασύρονται σε περιττή κατανάλωση; (κατανόηση και ανάλυση κάθε περίπτωσης)
α. Η διαφήμιση δημιουργεί πλασματικές ανάγκες. Ο αγώνας και η αγωνία για να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες δημιουργούν πολλά προβλήματα (άγχος, περισσότερη εργασία, ανικανοποίητο κτλ.).
β. Ο κόσμος της διαφήμισης είναι εικονικός και διαφέρει από τον πραγματικό κόσμο. Ο όμορφος, δυνατός, φανταχτερός κτλ. κόσμος που δείχνει η διαφήμιση είναι ψεύτικος. Οποιοδήποτε προϊόν και αν καταναλώσει κάποιος δεν θα γίνει τόσο όμορφος, δυνατός, φανταχτερός κτλ., όσο δείχνει η διαφήμιση.
γ. Η γλώσσα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.) παρουσιάζει ιδιαιτερότητες. Κάθε Μ.Μ.Ε. χρησιμοποιεί τον δικό του τρόπο, τη δική του γλώσσα (μουσική, χρώμα, λέξεις κτλ.) για να «περάσει» το μήνυμα που θέλει στο κοινό.
δ. Κάθε άτομο / δέκτης αποκωδικοποιεί / ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο το ίδιο διαφημιστικό μήνυμα. Το ερμηνεύει ανάλογα με την κουλτούρα και τη νοοτροπία του, την συνολική προσωπι- κότητά του.
Παναγιώτης Φουτσιτζής, Εκπαιδευτικός-Οικονομολόγος
