Η Κοινοπολιτεία της Αυστραλίας είναι η έκτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο (γεωγραφικά) και η μεγαλύτερη στην Αυστραλασία και στην Ωκεανία. Στα νοτιοανατολικά της βρίσκεται η Νέα Ζηλανδία, στα βόρεια της η Ινδονησία, η Παπούα Νέα Γουινέα και το Ανατολικό Τιμόρ. Το όνομα Αυστραλία προέρχεται από τη λατινική φράση terra australis incognita («άγνωστη νότια γη»). Η έκτασή της είναι 7.688.287 τ.χλμ. και ο πληθυσμός της είναι 25.364.300 κάτοικοι σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση του Ιουνίου του 2019[3]. Πρωτεύουσα είναι η Καμπέρα, με 403.000 κατοίκους (2016).[9] Αποτελείται από την αυστραλιανή ήπειρο, την Τασμανία και πολυάριθμα νησιά.
Για τουλάχιστον 40.000 χρόνια πριν από τον ευρωπαϊκό αποικισμό στα τέλη του 18ου αιώνα, η Αυστραλία κατοικούνταν από ιθαγενείς Αυστραλούς, οι οποίοι ανήκουν σε μια ή περισσότερες από τις περίπου 250 γλωσσικές ομάδες.[10][11] Μετά την ανακάλυψη από Ολλανδούς εξερευνητές το 1606, το ανατολικό μισό της Αυστραλίας διεκδικήθηκε από τη Βρετανία το 1770 και αρχικά εγκαταστάθηκαν μέσω της ποινής της μεταφοράς στην αποικία της Νέας Νότιας Ουαλίας, η οποία επισήμως ιδρύθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1788 (αν και επίσημη κατοχή της γης είχε συμβεί στις 26 Ιανουαρίου 1788).[12] Ο πληθυσμός αυξήθηκε σταθερά κατά τα επόμενα χρόνια, η ήπειρος εξερευνήθηκε και επιπλέον πέντε αυτοδιοικούμενες υπερπόντιες βρετανικές αποικίες ιδρύθηκαν. Αυτές οι έξι αποικίες ενώθηκαν το 1901.
Οι κάτοικοι της Αυστραλίας ομιλούν την αγγλική γλώσσα ενώ συνυπάρχουν και οι γλώσσες των ιθαγενών που μοιάζουν μεταξύ τους και διαιρούνται σε δυο μεγάλες ομάδες, την ομάδα του νότου και την ομάδα του βορρά. Νόμισμα της χώρας είναι το δολάριο Αυστραλίας.
Η Αυστραλία βρίσκεται στο νότιο τμήμα του ανατολικού ημισφαιρίου και βρέχεται από θάλασσα. Από το βορρά βρέχεται από την Αραφούρα θάλασσα και τη θάλασσα του Τιμόρ, στην ανατολή από τον Ειρηνικό ωκεανό (Θάλασσα της Τασμανίας και Θάλασσα των Κοραλλίων) και στα δυτικά και νότια από τον Ινδικό ωκεανό. Η Αυστραλία είναι η έκτη μεγαλύτερη χώρα με βάση τη συνολική της έκταση[13] και ανάλογα με τον ορισμό, θεωρείται η μικρότερη ήπειρος[14] ή το μεγαλύτερο νησί του κόσμου.[15]
Μορφολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
.jpg)
Εικόνα από δορυφόρο
Η Αυστραλία ήταν στα αρχαία γεωλογικά χρόνια[ασαφές] κομμάτι μιας μεγάλης ξηράς που κάλυπτε όλο το νότιο ημισφαίριο, γνωστής ως Γκοντβάνα. Δεν διαθέτει σπουδαία βουνά. Οι Αυστραλιανές Άλπεις έχουν σήμερα διαβρωθεί τόσο, ώστε οι σιδηροδρομικές γραμμές δυσκολεύονται να περάσουν από τα παράλια στο εσωτερικό. Τα ψηλότερα βουνά είναι η Τάουνσενδ και η Κόσιουσκο (2.228 μ.), που βρίσκονται στην πολιτεία της Νέας Νότιας Ουαλίας και η Βόγογκ, στην πολιτεία Βικτόρια. Η κορυφή Μόσον στο απομακρυσμένο νησί Χερντ έχει ύψος 2.745 μέτρα. Στην Αυστραλιανή Ανταρκτική Περιοχή το ψηλότερο βουνό είναι το όρος ΜακΚλίντοκ (3.492 μ.).[16]
Το μέγεθος της Αυστραλίας τις προσδίδει μεγάλη ποικιλία τοπίων, με τροπικά δάση στα βορειοανατολικά, οροσειρές στα νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά, και έρημο στο κέντρο.[17] Είναι η πιο επίπεδη[18] ήπειρος, με τα παλαιότερα και λιγότερο εύφορα εδάφη.[19][20] Η έρημος και οι ημιερημικές εκτάσεις καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση της χώρας.[21] Η μέση βροχόπτωση στην ηπειρωτική Αυστραλία κατά μέσο όρο είναι λιγότερη από 500 χιλιοστά βροχής ετησίως.
Σε μεγάλη έκταση το έδαφος κλίνει προς τα μέσα κι έτσι εμποδίζεται η διαφυγή των νερών προς τη θάλασσα. Το πιο χαμηλό σημείο αυτής της κοίλης Αυστραλίας περιλαμβάνει τη λίμνη Έυρ, που βρίσκεται 12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Γενικά οι λίμνες της Αυστραλίας είναι πολλές, αλλά δεν έχουν όλες πάντα νερό. Το νερό των λιμνών είναι αλμυρό και έτσι δεν είναι χρήσιμα τα εδάφη τους, για να αποξηρανθούν. Οι σπουδαιότερες, εκτός από την Έυρ, είναι η λίμνη Αμαντέους, η Γκάιντνερ και η λίμνη Τόρρενς, όλες τους ενδοροϊκές αλμυρές λίμνες. Ο σπουδαιότερος ποταμός της Αυστραλίας είναι ο Μάρεϊ που εκβάλλει στον Ινδικό ωκεανό. Είναι ο σημαντικότερος και μεγαλύτερος ποταμός, γιατί έχει πάντοτε νερό και γιατί μαζί με τους παραποτάμους καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της ηπείρου. Άλλος, μικρότερης σημασίας, ποταμός είναι ο Κούπερ που εκβάλλει στη λίμνη Έυρ.
Σε μικρή απόσταση από τις βορειοδυτικές ακτές βρίσκεται ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος, ο μεγαλύτερος του κόσμου, ο οποίος εκτείνεται σε μήκος άνω των 2.000 χιλιομέτρων.[22] Το όρος Ογκούστους στη δυτική Αυστραλία διεκδικεί το τίτλο του μεγαλύτερου μονολίθου στον κόσμο,[23] ενώ πολύ γνωστός είναι ο μονόλιθος Ουλουρού στην κεντρική Αυστραλία.
Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κλίμα της Αυστραλίας είναι διαφορετικό από μέρος σε μέρος. Γενικά, αν και σημειώνονται πολλές βροχές, συχνά φυσούν ξηροί άνεμοι που συντελούν στην έλλειψη βροχών για πολλά χρόνια. Σ’ αυτές τις περιόδους ξηρασίας τα εδάφη ερημώνονται εντελώς. Το κλίμα της Αυστραλίας είναι πολύ υγιεινό και δεν ευνοεί τις επιδημικές αρρώστιες, όπως τη φυματίωση, ευνοεί όμως τη διάρροια, τη δυσεντερία και την ελονοσία. Η χώρα ανακοίνωσε το Δεκέμβριο του 2008 ότι ως το έτος 2020 θα έχει μειώσει κατά τουλάχιστον 5% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τα επίπεδα του 2000.[24]
Χλωρίδα και πανίδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξαιτίας της μεγάλης ηλικίας της ηπείρου, τις ιδιαίτερα ποικίλες κλιματολογικές συνθήκες και την μακροχρόνια απομόνωση, η πανίδα και η χλωρίδα της Αυστραλίας είναι μοναδική. Περίπου το 85% των ανθοφόρων φυτών, το 84% των θηλαστικών, άνω το 45% των πτηνών και το 89% των ψαριών του γλυκού νερού είναι ενδημικά.[25] Επίσης, η Αυστραλία έχει τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία ερπετών από οποιαδήποτε χώρα, με 755 είδη.[26] Η βλάστηση, καθώς και τα είδη των φυτών, διαφέρουν ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Έτσι, στο βόρειο μέρος φυτεύονται πολλά είδη φοινίκων και αναρριχητικών φυτών. Στο νοτιοδυτικό μέρος υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά της ηπείρου φυτά. Στο νοτιοανατολικό μέρος υπάρχει πλούσια βλάστηση σε ευκαλύπτους που φτάνουν τα 135 είδη, καζουαρίνες (21 είδη), μελανολεύκες (97 είδη), ακακίες (300 είδη).[εκκρεμεί παραπομπή] Στο εσωτερικό της χώρας δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου βλάστηση. Εξαιτίας του πετρώδους και αμμώδους εδάφους, βρίσκονται μόνο θαμνώδη φυτά. Από τα καρποφόρα φυτά τα περισσότερα τα έχουν φέρει από άλλες χώρες, ιδιαίτερα ευρωπαϊκές.
Το κοάλα είναι χαρακτηριστικό μαρσιποφόρο της Αυστραλίας
Τα θηλαστικά ζώα της Αυστραλίας είναι τα περισσότερα μαρσιποφόρα που διακρίνονται σε 100 είδη όπως το καγκουρό και το κοάλα. Άλλα από αυτά είναι καρποφάγα, άλλα εντομοφάγα και άλλα τρωκτικά[ασαφές]. Υπάρχουν όμως και θηλαστικά μη μαρσιποφόρα, όπως ο σκύλος ντίνγκο, 21 είδη νυχτερίδας, 31 είδη ποντικιών. Επίσης είναι το μοναδικό μέρος της Γης όπου ζουν μονότρημα, δηλαδή θηλαστικά που γεννούν αυγά. Δύο είδη είναι γνωστά, η έχιδνα και ο πλατύποδας. Μεγαλύτερη ποικιλία έχουν τα πτηνά, όπως ο δρυοκολάπτης, ο σπίνος, ο φασιανός, ο γύπας, η λύρα, πολλά είδη παπαγάλων. Υπάρχουν πολλά είδη φιδιών και μάλιστα δηλητηριώδη καθώς και σαυρών (110 είδη). Στα παράλια, στα ποτάμια και στις λίμνες υπάρχουν κροκόδειλοι και θαλάσσιες χελώνες. Ζώα που μεταφέρθηκαν από αλλού στην Αυστραλία, όπως το κουνέλι, εξαγριώθηκαν εκεί. Στην Αυστραλία μεταφέρθηκε και το πρόβατο, που σήμερα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες πηγές πλούτου για τη χώρα. Το μαλλί των προβάτων της θεωρείται το καλύτερο στον κόσμο κι έδωσε τεράστια οικονομική ανάπτυξη στις εριοβιομηχανίες της Βρετανίας.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ύπαρξη ανθρώπων στην Αυστραλιανή ήπειρο εκτιμάται ότι άρχισε πριν 42.000 με 48.000 χρόνια πριν,[27][28] πιθανώς με τη μετανάστευση ανθρώπων από χερσαίες γέφυρες και μικρά θαλάσσια περάσματα από τη σημερινή νοτιοανατολική Ασία. Αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι μπορεί να ήταν οι πρόγονοι των σύγχρονων ιθαγενών Αυστραλών.[29] Την εποχή του ευρωπαϊκού αποικισμού ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες, με πολύπλοκη προφορική παράδοση και πνευματικές αξίες με βάση τη λατρεία της γης και την ύπαρξη της εποχής των ονείρων. Οι νησιώτες των Τόρες, εθνολογικά Μελανήσιοι, ήταν αρχικά κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες.[30] Στις βόρειες ακτές της Αυστραλίας έφταναν σποραδικά ψαράδες από τη νησιωτική νοτιοανατολική Ασία.[31]
Άφιξη των Ευρωπαίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πορτραίτο του Τζέιμς Κουκ, ο οποίος το 1770 χαρτογράφησε για πρώτη φορά την ανατολική Αυστραλία
Παρόλο που πιθανολογείται ότι μουσουλμάνοι έμποροι είχαν ήδη φτάσει στη Βόρεια Αυστραλία από τον Μεσαίωνα, [32] η πρώτη καταγεγραμμένη θέαση της ενδοχώρας της Αυστραλίας και ο πρώτος καταγεγραμμένος ελλιμενισμός στην Αυστραλιανή ήπειρο αποδίδονται στον Ολλανδό Βίλεμ Γιάνσον. Είδε τις ακτές της χερσονήσου Γιορκ στις αρχές του 1606 και βγήκε στη στεριά στις 26 Φεβρουαρίου στον ποταμό Πενφάδερ, κοντά στη σύγχρονη πόλη Γουέιπα στο Κέιπ Γιορκ.[33] Οι Ολλανδοί χαρτογράφησαν ολόκληρη τη δυτική και βόρεια ακτογραμμή και την ονόμασαν «Νέα Ολλανδία» κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, αλλά δεν προσπάθησαν να την αποικήσουν. Ο Γουίλιαμ Ντάμπιερ, Βρετανός θαλασσοπόρος, βγήκε στη στεριά στη βορειοδυτική ακτή της Νέας Ολλανδίας το 1688 και το 1699.[34] Το 1770, ο Τζέιμς Κουκ έπλευσε κατά μήκος και χαρτογράφησε την ανατολική ακτή, την οποία ονόμασε Νέα Νότια Ουαλία και την διεκδίκησε εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας.[35] Με την απώλεια των αποικιών της στην Αμερική το 1783, η βρετανική κυβέρνηση έστειλε ένα στόλο υπό την διοίκηση του Άρθουρ Φίλιπ, για να δημιουργήσει ποινική αποικία στη Νέα Νότια Ουαλία. Κατασκεύασαν στρατόπεδο και ύψωσαν τη σημαία στον κόλπο του Σίδνεϊ τις 26 Ιανουαρίου 1788, ημερομηνία η οποία θεωρείται εθνική γιορτή της Αυστραλίας, αν και η αποικία στη Νέα Νότια Ουαλία ιδρύθηκε επισήμως τις 7 Φεβρουαρίου 1788. Ο πρώτος οικισμός οδήγησε στη δημιουργία του Σίδνεϊ και την εξερεύνηση και εγκατάσταση σε άλλες περιοχές.
Ένας βρετανικός οικισμός είχε δημιουργηθεί στη Γη του Βαν Ντίμεν, σήμερα γνωστή ως Τασμανία, το 1803 και έγινε ανεξάρτητη αποικία το 1825.[36] Την Τασμανία ανακάλυψε ο Ολλανδός Άμπελ Τάσμαν το 1642. Το Ηνωμένο Βασίλειο διεκδίκησε επίσημα το δυτικό τμήμα της δυτικής Αυστραλίας (την αποικία Σουάν Ρίβερ) το 1828.[37] Οι ξεχωριστές αποικίες δημιουργήθηκαν από τμήματα της Νέας Νότιας Ουαλίας, η Νότια Αυστραλία το 1836, η Βικτώρια το 1851 και το Κουίνσλαντ το 1859.[38] Η Βόρεια Επικράτεια ιδρύθηκε το 1911, όταν διαχωρίστηκε από τη Νότια Αυστραλία.[39] Η Νότια Αυστραλία δημιουργήθηκε ως «ελεύθερη αποικία», δεν ήταν ποτέ ποινική αποικία. Η Βικτόρια και η Δυτική Αυστραλία επίσης ιδρύθηκαν ως ελεύθερες αποικίες, αλλά αργότερα δέχτηκαν τη μεταφορά καταδίκων.[40][41] Μια εκστρατεία από τους αποίκους της Νέας Νότιας Ουαλίας οδήγησαν στο τέλος της μεταφοράς καταδίκων σε αυτήν την αποικία. Οι τελευταίοι κατάδικοι έφτασαν το 1848.[42] Ο ιθαγενής πληθυσμός, ο οποίος εκτιμάται ότι αριθμούσε ανάμεσα σε 750.000 και 1.000.000 κατοίκους το 1788,[43] παρήκμασε για τα επόμενα 150 χρόνια μετά την άφιξη των Ευρωπαίων, κυρίως λόγω λοιμωδών νοσημάτων,[44] ενώ χιλιάδες πέθαναν ως αποτέλεσμα των συνοριακών συγκρούσεων με τους αποίκους.[45]
Ο πυρετός του χρυσού στη Αυστραλία άρχισε στις αρχές της δεκαετίας του 1850 και η Επανάσταση Γουρίκα ενάντια στους φόρους των αδειών των ορυχείων το 1854 ήταν μια πρώτη έκφραση λαϊκής ανυπακοής.[46] Ανάμεσα στο 1855 και το 1890, οι έξι αποικίες απέκτησαν κυβέρνηση και διαχειρίζονταν μόνες τους τις υποθέσεις τους, ενώ παρέμειναν τμήμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το αποικιακό γραφείο στο Λονδίνο διατηρούσε τον έλεγχο σε ορισμούς τομείς, όπως οι εξωτερικές υποθέσεις, η άμυνα[47] και η διεθνής ναυτιλία.
Δημιουργία του κράτους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την 1 Ιανουαρίου του 1901, δημιουργήθηκε ομοσπονδία των αποικιών μετά από μια δεκαετία σχεδιασμού, διαβουλεύσεων και ψηφοφοριών.[48] Αυτό εγκαθίδρυσε την Κοινοπολιτεία της Αυστραλίας ως κτήση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.[49] Η Ομοσπονδιακή Επικράτεια Πρωτεύουσας (αργότερα ονομάστηκε Επικράτεια Αυστραλιανής Πρωτεύουσας) δημιουργήθηκε το 1911 στη θέση της μελλοντικής πρωτεύουσας Καμπέρα. Η Μελβούρνη ήταν η προσωρινή έδρα της κυβέρνησης από το 1901 μέχρι το 1927, ενόσω η Καμπέρα κατασκευαζόταν.[50] Το 1914, η Αυστραλία πολέμησε στο πλευρό της Βρετανίας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.[51][52] Οι Αυστραλοί συμμετείχαν σε πολλές από τις μεγάλες μάχες του δυτικού μετώπου.[53] Από τους 416.000 στρατιώτες, περίπου 60.000 σκοτώθηκαν και 152.000 τραυματίστηκαν.[54] Πολλοί Αυστραλοί θεωρούν ότι η ήττα των Αυστραλιανών και Νεοζηλανδικών στρατευμάτων (ANZAK) στην εκστρατεία της Καλλίπολης τη γέννηση του έθνους, τη πρώτη του μεγάλη στρατιωτική δράση.[55][56]
Ο βρετανικός νόμος του Γουέστμινστερ το 1931 τερμάτισε επισήμως τους περισσότερους συνταγματικούς θεσμούς ανάμεσα σε Αυστραλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η Αυστραλία το υιοθέτησε το 1942.[57] Η έκπληξη από την ήττα των Βρετανών στην Ασία το 1942 και η απειλή της ιαπωνικής εισβολής έστρεψε την Αυστραλία προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να βρει ένα σύμμαχο και προστάτη.[58] Οι Ιάπωνες βομβάρδισαν το 1942 το Ντάργουιν και επιτέθηκαν με υποβρύχια στο λιμάνι του Σίδνεϊ τις 31 Μαΐου 1942. Όμως, ο φόβος εισβολής υποχώρησε μετά από τις συμμαχικές νίκες ενάντια στους Ιάπωνες στη Θάλασσα των Κοραλλιών, το Μίντγουεϊ και στο μονοπάτι Κοκότα, στην Παπούα Νέα Γουινέα.[59] Από το 1951, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι επίσημοι στρατιωτικοί σύμμαχοι. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αυστραλία ενθάρρυνε τη μετανάστευση από την Ευρώπη. Μετά τη κατάργηση της πολιτικής της Λευκής Αυστραλίας τη δεκαετία του 1970, είναι δεκτοί μετανάστες από την Ασία και άλλες περιοχές.[60] Οι τελευταίοι συνταγματικοί δεσμοί ανάμεσα σε Αυστραλία και Ηνωμένο Βασίλειο διασπάστηκαν με την πράξη του 1986.[61]
Διοικητική διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρωτεύουσα και οι πολιτείες της Αυστραλίας: [1] Επικράτεια της Αυστραλιανής Πρωτεύουσας [2] Νέα Νότια Ουαλία [3] Βικτόρια [4] Κουίνσλαντ [5] Νότια Αυστραλία [6] Δυτική Αυστραλία [7] Τασμανία [8] Βόρεια Επικράτεια
Η Αυστραλία είναι ομοσπονδιακό κράτος που αποτελείται από έξι πολιτείες και δυο μείζονες επικράτειες. Οι έξι πολιτείες είναι οι ηπειρωτικές Βικτόρια, Δυτική Αυστραλία, Νέα Νότια Ουαλία, Νότια Αυστραλία, Κουίνσλαντ και η νησιωτική Τασμανία. Οι δυο μείζονες επικράτειες είναι η Βόρεια Επικράτεια και η Επικράτεια Αυστραλιανής Πρωτεύουσας, οι οποίες έχουν μικρότερο βαθμό αυτονομίας από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε σχέση με τις πολιτείες. Μια ακόμα ηπειρωτική επικράτεια, η Επικράτεια Τζέρβις Μπέι υπάγεται απ’ ευθείας στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Επιπλέον στην Αυστραλία ανήκουν οι παρακάτω νησιωτικές περιοχές στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό:
- Νησιά Άσμορ και Καρτιέρ
- Νήσος Νόρφολκ
- Νήσος των Χριστουγέννων
- Νησιά Κόκος
- Νησιά της Θάλασσας των Κοραλλιών
- Νήσοι Χερντ και ΜακΝτόναλντ
Διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Κοινοβούλιο της Αυστραλίας αποτελείται από δυο σώματα, την ομοσπονδιακή Βουλή των Αντιπροσώπων, που αριθμεί 150 μέλη και τη Γερουσία με 76 μέλη.
Οι εκλογές για την Βουλή των Αντιπροσώπων διενεργούνται κάθε τρία χρόνια.
Στη Γερουσία οι εκλογές διενεργούνται κάθε έξι χρόνια με αναλογικό σύστημα και το 1/2 των μελών του σώματος ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια. 12 μέλη αναλογούν σε κάθε μια από τις έξι πολιτείες, ενώ οι δυο περιοχές της πρωτεύουσας Καμπέρα και της Βόρειας Αυστραλίας εκπροσωπούνται από δυο Γερουσιαστές η κάθε μια.
Δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι οι πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους.
Το ισχύον Σύνταγμα ψηφίστηκε στις 9 Ιουλίου του 1900 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 1901. Η Αυστραλία είναι μια δημοκρατική χώρα, μέρος της Κοινοπολιτείας των Εθνών (Βρετανική Κοινοπολιτεία) και αναγνωρίζει ως ανώτατο άρχοντα τον εκάστοτε Βρετανό μονάρχη, ο οποίος-α αντιπροσωπεύεται από έναν Γενικό Κυβερνήτη, που διορίζεται από την κυβέρνηση ή το Κοινοβούλιο της Αυστραλίας.
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ανοικτό ορυχείο χρυσού στη Καλγκούρλι, στη δυτική Αυστραλία, είναι το μεγαλύτερο της χώρας.[62] Η Αυστραλία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός χρυσού παγκοσμίως.[63]
Η Αυστραλία είναι πλούσια χώρα. Είναι η 12η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και διαθέτει το πέμπτο υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ονομαστικό), με 66.985$. Τα έσοδά της προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως μεταλλευτικές δραστηριότητες, τηλεπικοινωνίες, τραπεζικό σύστημα και τον κατασκευαστικό τομέα.[64][65][66] Είναι οικονομία της αγοράς, με σχετικά υψηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ και χαμηλό ποσοστό φτώχειας. Όσον αφορά το μέσο πλούτο, η Αυστραλία κατατάχθηκε δεύτερη στον κόσμο, πίσω από την Ελβετία το 2013, αν και το ποσοστό φτώχειας ανέβηκε από 10,2% και σε 11,8% από το 2001 μέχρι το 2013.[67][68] Έχει αναγνωριστεί ως το έθνος με το μεγαλύτερο διάμεσο πλούτο στον κόσμο και δεύτερο υψηλότερο μέσο πλούτο ανά ενήλικα το 2013.[67] Η Αυστραλία κατετάγη τρίτη στο δείκτη οικονομικής ελευθερίας το 2010.[69] Τον Ιανουάριο του 2009 ανακοινώθηκε από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ότι σημειώθηκε άνοδος της ανεργίας το 2008 και έφτασε σε 4,5% του εργατικού δυναμικού της χώρας,[70] αλλά σε αντίθεση με τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, δεν μπήκε σε ύφεση κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008-09.[71]
Η χώρα κατετάγη δεύτερη στο Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ το 2015 και έκτη στο δείκτη ευμάρειας του Legatum το 2016.[72] Όλες οι πόλεις της Αυστραλίας κατατάσσονται σε υψηλές θέσεις σε παγκόσμιες μελέτες βιωσιμότητας.[73] Στη λίστα του The Economist για το 2017, η Μελβούρνη κατετάγη στη πρώτη θέση για έβδομη χρονιά στη σειρά, ενώ η Αδελαΐδα και το Περθ ήταν στις θέσεις 5 και 7 αντίστοιχα.[74] Η Αυστραλία έχει ανάμεσα στις υψηλότερες τιμές κατοικίας παγκοσμίως και μερικά από τα μεγαλύτερα οικιακά χρέη.[75] Το κυβερνητικό χρέος της Αυστραλίας είναι περίπου 190 δις $,[76] περίπου του 20% του ΑΕΠ της χώρας.[77]
Το νόμισμα της χώρας είναι το Δολάριο Αυστραλίας.
Κατά τη δεκαετία του ’60, η γεωργία κυριαρχούσε και οι εξαγωγές της Αυστραλίας, στον εξορυκτικό τομέα αντιστοιχούσαν στο 17-20%. Ωστόσο, αυτό έχει αυξηθεί σημαντικά, με τις ορυκτές πρώτες ύλες και τις εξαγωγές ενέργειας να αντιπροσωπεύουν το 64 % των εξαγωγών της Αυστραλίας την περίοδο 2015-16. Ο εξορυκτικός τομέας μαζί με τον συναφή επικουρικό τομέα του εξοπλισμού, τεχνολογίας και υπηρεσιών (mining equipment, technology and services, METS) αποτελεί το 15% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της Αυστραλίας. Η Αυστραλία διαθέτει το 2,4 % των ενεργειακών πόρων του πλανήτη, είναι πρώτη σε κοιτάσματα ορυκτής άμμου, άνθρακα, λιγνίτη, ουράνιου, νικελίου, ψευδάργυρου και μόλυβδου, και ανάμεσα στις πρώτες έξι χώρες παγκοσμίως σε βωξίτη, χαλκό, χρυσό, σιδηρομεταλλεύματα και διαμάντια[78][79].
Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ιθαγενείς κάτοικοι της Αυστραλίας, οι Αβορίγινες, όπως προσδιορίζονται από το Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστραλίας, είναι 649.171 κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή του 2016 και αποτελούν το 2,8 του πληθυσμού της χώρας[80]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2016, στην Αυστραλία κατοικούν 23.401.892 άτομα.[4] Αν εξαιρεθούν οι αυτόχθονες Αβορίγινες οι υπόλοιποι κάτοικοι είναι μετανάστες άποικοι και οι απόγονοι τους, που ανήκουν φυλετικά κυρίως σε διάφορους πληθυσμούς της Ευρώπης. Οι Βρετανοί, οι Ιταλοί, οι Γερμανοί και οι Έλληνες είναι από τις κυριότερες εθνότητες Ευρωπαίων πολιτών της Αυστραλίας. Άλλες σημαντικές πληθυσμιακά εθνότητες της Αυστραλίας είναι οι Κινέζοι, οι Ινδοί καθώς και άλλοι λαοί της Ασίας.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2016 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 82,9 χρόνια (81 χρόνια οι άνδρες και 84,8 οι γυναίκες).[81]
Οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στην Αυστραλία το 1829. Μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι πρώτοι μετανάστες προέρχονταν κυρίως από τα νησιά και τη Μακεδονία. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, το 1924, οι μετανάστες άρχισαν να καταφτάνουν σε ακόμη μεγαλύτερους αριθμούς. Ο μεγαλύτερος, όμως, αριθμός Ελλήνων έφτασε στη χώρα τη δεκαετία του 50, μετά την υπογραφή συνθήκης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αυστραλία. Στην αρχή έρχονταν μόνο άνδρες. Γυναίκες άρχισαν να καταφτάνουν τη δεκαετία του 60, οπότε και σχηματίστηκαν οι ελληνικές οικογένειες της Αυστραλίας. Σήμερα οι περισσότεροι Έλληνες ζουν στη Μελβούρνη, το Σίδνεϋ και άλλες μεγάλες πόλεις. Οι Έλληνες καθώς και οι ελληνικής καταγωγής Αυστραλοί είναι επίσημα περίπου 491.000 (93.743 γεννημένοι στην Ελλάδα και 397.431 γεννημένοι στην Αυστραλία), σύμφωνα με την απογραφή του 2016.[82]
Θρησκεύματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αν και στην Αυστραλία δεν είναι θεσπισμένη κάποια θρησκεία ως κυρίαρχη θρησκεία, οι Χριστιανοί αποτελούν την πλειοψηφία των κατοίκων της Αυστραλίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2016, το 22,6% είναι Ρωμαιοκαθολικοί (κυρίως Αυστραλοί ιρλανδικής,ιταλικής και πολωνικής καταγωγής), το 13,3% Αγγλικανοί ενώ το 16,3% είναι πιστοί άλλων χριστιανικών δογμάτων (Ορθόδοξοι, μέλη της Ενωτικής Εκκλησίας Αυστραλίας κλπ). Επίσης υπάρχουν Μουσουλμάνοι (2,6%), Βουδιστές (2,4%), Ινδουιστές (1,9%), Εβραίοι (0,4%) και λοιποί (0,9%). Το 30,1% των Αυστραλών δηλώνουν άθεοι ενώ το 9,6% δεν θέλησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα κατά την απογραφή.[83] Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν 66.918 μέλη [84] και οι Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών 140.797[85].
Σημαντικές πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άποψη της Μελβούρνης
Εξαιτίας των κλιματολογικών συνθηκών το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος της Αυστραλίας είναι το ανατολικό και ιδιαίτερα στα παράλια.
- Στην πολιτεία Βικτόρια υπάρχουν οι πόλεις: Μελβούρνη (πρωτεύουσα με 3.000.000 κ.), Μπέντιγκο (65.000 κ.), Τζιλόνγκ (Geelong 149.000 κ.).
- Στην πολιτεία Νέα Νότια Ουαλία οι πόλεις: Σίδνεϊ (πρωτεύουσα με 3.400.000 κ.), Νιούκαστλ (430.000 κ.), Γούλανγκονγκ (250.000 κ.)
- Στο Κουίνσλαντ οι πόλεις: Μπρίσμπεϊν (πρωτεύουσα με 1.200.000 κ.), Χρυσή Ακτή (590.000 κ.), Τάουνσβιλ (107.000 κ.), Ίπσουιτς (75.000 κ.)
- Στη Δυτική Αυστραλία οι πόλεις: Περθ (πρωτεύουσα με 2.000.000 κ.), Φρίμαντλ (25.000 κ.)
- Στη Νότια Αυστραλία: Αδελαΐδα (πρωτεύουσα με 1.800.000 κ.)
- Στο Βόρειο Διαμέρισμα: Ντάργουιν (200.000 κ)
Η Αυστραλία έχει περίπου διπλάσια έκταση σε σχέση με την Ευρώπη και πληθυσμό 24,5 εκατομμύρια. Αντιστοιχούν 3,2 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Αυτό την κάνει μια από τις πιο αραιοκατοικημένες χώρες του κόσμου.
Οι περισσότεροι Αυστραλοί ζουν στη νοτιοανατολική ακτή μεταξύ της Μελβούρνης και του Μπρίσμπεϊν, σε μεγάλες αραιοκατοικημένες πόλεις. Οι Αυστραλοί κατά μέσο όρο δουλεύουν 41 ½ ώρες και κερδίζουν 960 AUD την εβδομάδα. Το 99% του πληθυσμού ανακυκλώνει τα σκουπίδια του, ενώ δύο στους τρεις Αυστραλούς εκδηλώνει κάποιο είδος καρκίνου του δέρματος.
Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η φημισμένη όπερα του Σίδνεϋ
Πριν τον ερχομό των αποίκων ο πολιτισμός που επικρατούσε ήταν αυτός των ιθαγενών Αβοριγίνων. Οι Αβορίγινες ζούσαν ως νομάδες γύρω από το βράχο Άιερς, γνωστό και ως Ουλουρού στη γλώσσα τους. Οι Αβορίγινες είναι οι εφευρέτες του μπούμερανγκ. Το χρησιμοποιούν στο κυνήγι αλλά και ως παιχνίδι. Άλλο στοιχείο του πολιτισμού των ιθαγενών ήταν το ντιτζεριντού. Είναι ένα μουσικό όργανο, ένας μεγάλος ξύλινος σωλήνας από τον οποίο με ένα φύσημα παράγεται ένας παράξενος ήχος σαν βούισμα. Το ντιτζεριντού χρησιμοποιείται ακόμα στις θρησκευτικές γιορτές των Αβορίγινων.
Με την άφιξη των αποίκων από το 1788 και εντεύθεν, η βάση της αυστραλιανής κουλτούρας ήταν καθαρά αγγλοσαξονική αν και δημιουργήθηκαν και κάποια αυτόνομα στοιχεία, σχετικά με τη μοναδικότητα του περιβάλλοντος της Αυστραλίας και με τον προϋπάρχοντα πολιτισμό των ιθαγενών. Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, ο αυστραλιανός πολιτισμός έχει επηρεαστεί βαθύτατα από τον αμερικανικό τρόπο ζωής (κυρίως μέσω του κινηματογράφου και της τηλεόρασης) καθώς και από τους μη αγγλόφωνους πληθυσμούς που βρίσκονται στη χώρα.