Find past papers and mark schemes

GCSE ENGLISH LANGUAGE 8700/1

Paper 1 Explorations in creative reading and writing

Mark scheme

June 2022 Version: 1.0 Final

Σύμφωνα με άρθρο της Cath Jadhav, Executive Director of Standards and Stakeholder Relationships του Ofqual (του ρυθμιστικού οργάνου για τους τίτλους σπουδών στην Αγγλία), το οποίο δημοσιεύθηκε στις 13 Ιουλίου 2018 και εστιάζει στις διαδικασίες για τις εξετάσεις A-levels και GCSE:

Μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης και αναθεώρησης, τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν αντίγραφα των γραπτών για εκπαιδευτική χρήση.

27 September – deadline for requests to exam boards for copies of exam scripts (AS/A level and GCSE) to be used for teaching/learning purposes.

Περιγραφή Φύλλου Εξέτασης Κινεζικής Γλώσσας  ΓΚΑΟ ΚΑΟ 2024

Το παρόν φύλλο αποτελεί ολοκληρωμένο διαγώνισμα για τις πανεθνικές εξετάσεις ΓΚΑΟ ΚΑΟ στην κινεζική γλώσσα.

Περιλαμβάνει 22 θέματα, που καλύπτουν το πλήρες φάσμα γλωσσικών δεξιοτήτων: κατανόηση, ανάλυση, ερμηνεία, γλωσσική ακρίβεια, λογοτεχνική παιδεία και παραγωγή λόγου.

Αφορά τόσο τη σύγχρονη όσο και την κλασική κινεζική γλώσσα

Δομή και Περιεχόμενο
Το διαγώνισμα διαρθρώνεται σε τέσσερις βασικές ενότητες:

I. Ανάγνωση Κειμένων και Κατανόηση (9 ερωτήσεις)
1. Δοκιμιακό Κείμενο – Πολιτικός και κοινωνικός λόγος
Θέμα: Η οικοδόμηση θαλάσσιας κοινότητας κοινού πεπρωμένου
Περιεχόμενο: Ανάλυση ομιλίας του Σι Τζινπίνγκ και σχολιασμού σχετικού δοκιμίου με διεθνολογικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
Ερωτήσεις: Κατανόηση, επιχειρηματολογία, δομή

2. Πρακτικό Μη Λογοτεχνικό Κείμενο – Τεχνική περιγραφή
Θέμα: Αποκατάσταση ξύλινων κινεζικών οικοδομών («偷梁换柱»)
Περιεχόμενο: Επεξήγηση αρχιτεκτονικής μεθόδου, χρήση τεχνικής γλώσσας και σχηματικής περιγραφής.
Ερωτήσεις: Τεχνική κατανόηση, λέξεις στα κενά, διαδικασία

3. Λογοτεχνικό Κείμενο – Σύγχρονη πεζογραφία
Τίτλος: «Νύχτα του Παγετού» – Ζου Λιανχουά
Περιεχόμενο: Αφηγηματικό-λυρικό κείμενο με έντονα φυσιολατρικά, βιωματικά και φιλοσοφικά στοιχεία.
Ερωτήσεις: Ανάλυση εικόνων, συμβολισμοί, συναισθηματική εμπλοκή

II. Κλασικά Κείμενα και Ιστορική Ανάλυση (4 ερωτήσεις)
4. Κλασική Πεζογραφία – Ηγεσία και ήθος στην εποχή των Τριών Βασιλείων
Περιεχόμενο: Απόσπασμα από ιστοριογραφικό δοκίμιο του Ζάο Γι με σύγκριση ηγετικών μορφών (Τσάο Τσάο, Λιου Μπέι, Σουν Τσουάν).
Ερωτήσεις: Στίξη (断句) Σημασιολογική ανάλυση αρχαίων λέξεων Κατανόηση ιστορικών συμπεριφορών Μετάφραση και ερμηνεία

III. Κλασική Ποίηση και Αισθητική Αντίληψη (3 ερωτήσεις)
5. Ρυθμική Ποίηση – 《次韵 钱逊叔泛舟虹桥》 του Λιου Μπεντζόνγκ
Περιεχόμενο: Ποίημα σε τυποποιημένη μορφή (律诗), περιγραφή άνοιξης και βαρκάδας, με στοχαστική χροιά.
Ερωτήσεις: Ανάλυση λεκτικών επιλογών (π.χ. «μαλακό», «χαμηλό»), Σύνδεση με το ύφος της εποχής, Λογοτεχνική κατανόηση ρυθμού, εικόνας και ύφους

IV. Γλωσσική Μνήμη, Πρακτική Γραφή και Παραγωγή Λόγου (6 ερωτήσεις)
6. Συμπλήρωση Ποιητικών Αποσπασμάτων (3 ερωτήσεις)
Περιεχόμενο:
Γνωστοί στίχοι από κλασικά έργα: Wang Wan (潮平两岸阔…), Lu You, Li Bai
Στόχος: Έλεγχος λογοτεχνικής μνήμης και αισθητικής συνείδησης

7. Γλωσσική εφαρμογή – Συνοπτική απόδοση ιατρικής αναφοράς (Ερώτηση 21)
Περίληψη λόγου ηλικιωμένης γυναίκας με συμπτώματα
Σκοπός: Συνόψιση καθημερινού αφηγηματικού λόγου σε σύντομη ιατρική δήλωση (≤80 χαρακτήρες , σαν να λέμε 50 λέξεις)

8. Παραγωγή Κειμένου – Έκθεση Ιδεών (Ερώτηση 22)
Θέμα: Ειλικρίνεια, επικοινωνία και συνύπαρξη
Απαίτηση: Δομημένο δοκίμιο 800 χαρακτήρων (σαν να λέμε 400-500 λέξεων) με καθαρή θέση, επιχειρήματα, παραδείγματα και κατακλείδα

Πέντε ερωτήσεις για δύο κείμενα : τρεις κλειστού τύπου και δύο σύντομης απάντησης

ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το πρώτο κείμενο είναι απόσπασμα ομιλίας του Προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, με θέμα την «Προσπάθεια υπέρβασης των κακών γραφειοκρατικών πρακτικών και την προώθηση ενός υγιούς και αποτελεσματικού ύφους γραφής». Στο κείμενο αναλύονται οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τα επίσημα κείμενα, τις ομιλίες και τις ανακοινώσεις: σύντομη, ουσιαστική και καινοτόμος γραφή, με στόχο την σαφήνεια, την ειλικρίνεια και τη συνάφεια με την πραγματικότητα. Ο Σι Τζινπίνγκ τονίζει τη σημασία της απλότητας και της αποτελεσματικότητας στην επικοινωνία, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η γραφή πρέπει να αποφεύγει τη φλυαρία, την επιπολαιότητα και την τυπολατρεία.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Το δεύτερο κείμενο είναι απόσπασμα από το έργο του Κινέζου λογοτέχνη και μεταφραστή Chen Wangdao (Τσεν Ουάνγκνταο), ειδικού στη ρητορική και τη γλωσσολογία, με τίτλο «Εισαγωγή στη Ρητορική». Στο κείμενο παρουσιάζονται οι αρχές της «αρνητικής ρητορικής» (消极修辞), που στοχεύει κυρίως στη σαφήνεια και την ακριβή μετάδοση της πληροφορίας χωρίς περιττά στοιχεία ή γλωσσικές πολυπλοκότητες. Τονίζεται η σημασία της απλής, καθαρής και αντικειμενικής γλώσσας, που αποφεύγει τη διασπορά της προσοχής σε περιττές λεπτομέρειες ή περιττές διακοσμήσεις. Το κείμενο περιγράφει τέσσερις βασικές προϋποθέσεις για να θεωρείται η ρητορική «αρνητική», δηλαδή σαφής, ομαλή, ισορροπημένη και σταθερή.

ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (19 ΜΟΡΙΑ ΣΤΑ 150)

Οι ερωτήσεις κλειστού τύπου – πολλαπλής επιλογής εστιάζουν στην ανίχνευση της λανθασμένης σε σύνολο 4 εναλλακτικών προτάσεων , διαφορετικών ως προς το νόημα ή το στοιχείο μορφής  που ελέγχουν!

Με ερώτηση κλειστού τυπου ελέγχεται η καταλληλότητα του τίτλου

Με δύο ερωτήσεις σύντομης απάντησης ελέγχεται σε βάθος η κατανόηση του κειμένου με κριτική εφαρμογή (evaluation)  και μετασχηματισμό του περιεχομένου σε νεα δεδομένα.

ΤΣΟΥΚ Θα σου δώσω το κείμενο ενός άρθρου (προκειται να δημοσιευτεί σε εφημερίδα πανελληνιας κυκλοφορίας) και 7 πιθανούς τίτλους. Θέλω να επιλέξεις τον επικοινωνιακά καταλληλότερο τίτλο για το συγκεκριμένο κείμενο και να αιτιολογήσεις την απάντηση σου

1. Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια
2. Η δημιουργικότητα αρχίζει …από την κούνια
3. Από την κούνια αρχίζει η δημιουργικότητα!
4. Δημιουργικοί από κούνια
5. Από την κούνια η αρχή της δημιουργικότητας
6. Η δημιουργικότητα αρχίζει από τη βρεφική ηλικία
7. Από τη βρεφική ηλικία η έναρξη της δημιουργικότητας

Αν νομίζετε πως η ικανότητα να κάνει κάποιος σύνθετες σκέψεις αφορά μόνο τους ενηλίκους, κάνετε λάθος. Κι αυτό διότι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης στην Αυστρία (CEU), έπειτα από σχετική έρευνα, διαπίστωσαν πως η δημιουργική σκέψη ξεκινά από την… κούνια. Όπως συγκεκριμένα προέκυψε από τη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «PNAS», τα βρέφη ηλικίας έως 12 μηνών όχι μόνο είναι ικανά για δημιουργική σκέψη πολύ πριν αρχίσουν να μιλάνε, αλλά και αυτού του είδους η σκέψη είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της γλωσσικής τους ικανότητας.
Όπως εξήγησε η επικεφαλής της μελέτης, νευροεπιστήμονας με ειδίκευση στη βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία Δρ. Μπάρμπαρα Πομιεχόφσκα, στόχος της ερευνητικής της ομάδας ήταν να ανακαλύψει την «πηγή» της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της παραγωγικής σκέψης. «Η ανθρώπινη ευφυία και δημιουργικότητα βασίζονται στη συνδυαστική σκέψη ή στην ικανότητα σχηματισμού εντελώς νέων σκέψεων, συνδυάζοντάς τες με υπάρχουσες (γνωστές) έννοιες και ιδέες. Η δημιουργικότητα των ανθρώπων δεν έχει όρια, μας πήγε στο φεγγάρι και μας επέτρεψε να θεραπεύσουμε θανατηφόρες νόσους, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα πότε και πώς προκύπτει αυτή η εντυπωσιακή ικανότητα συνδυασμού ιδεών και εφεύρεσης νέων πραγμάτων. Αυτή η έρευνα δείχνει ότι πρέπει να πάμε πίσω στην αρχή της γλωσσικής ανάπτυξης για να λύσουμε αυτό το παζλ».
Σύμφωνα με τη δόκτορα Πομιεχόφσκα, η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε πως η ανθρώπινη δημιουργικότητα είναι αρχέγονη και ξεκινά ήδη από τη βρεφική ηλικία. «Όταν μιλάμε για δημιουργικότητα, αναφερόμαστε συνήθως σε ανθρώπους που ασχολούνται με τις τέχνες, σε κάποιους εφευρέτες και γενικότερα σε ενηλίκους και μεγαλύτερα παιδιά που έχουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Πολύ λίγοι άνθρωποι μπορούν να φανταστούν πως ένα μικρό ανθρωπάκι έχει ικανότητα για συνδυαστική σκέψη. Θα πρέπει, επομένως, να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους. Και τώρα που γνωρίζουμε ότι αυτή η ικανότητα ξεκινά νωρίς, μπορούμε να εξετάσουμε όλους αυτούς τους βιολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν. Για παράδειγμα η φτώχεια, το ανθυγιεινό περιβάλλον διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και η κακή διατροφή είναι γνωστοί παράγοντες που επιδρούν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών».

ΤΣΑΚ
Ο καταλληλότερος επικοινωνιακά τίτλος για το συγκεκριμένο άρθρο είναι:

4. Δημιουργικοί από κούνια

Αιτιολόγηση:
Συντομία και δυναμισμός
Ο τίτλος είναι σύντομος, ευκολομνημόνευτος και έχει ρυθμό. Αυτό τον καθιστά πιο ελκυστικό σε τίτλο εφημερίδας, όπου η πρώτη εντύπωση είναι κρίσιμη.

Χρήση μεταφορικής, οικείας έκφρασης
Η φράση “από κούνια” είναι μια ζωντανή, καθομιλουμένη μεταφορά που έχει θετικό επικοινωνιακό φορτίο. Συχνά χρησιμοποιείται για να δηλώσει κάτι έμφυτο, κάτι που υπάρχει από την αρχή της ζωής – ακριβώς δηλαδή αυτό που λέει το άρθρο.

Αποφυγή τεχνικών ή βαρύγδουπων όρων
Άλλοι τίτλοι, όπως οι 6 και 7, περιέχουν λέξεις όπως «βρεφική ηλικία» ή «έναρξη της δημιουργικότητας», που έχουν πιο επιστημονικό ή ξύλινο ύφος. Εδώ, η αμεσότητα μετρά περισσότερο.

Εγείρει περιέργεια και χαμόγελο
Ο τίτλος υπονοεί κάτι “απίστευτο” – ότι δηλαδή η δημιουργικότητα υπάρχει σε τόσο μικρή ηλικία – και ωθεί τον αναγνώστη να διαβάσει παρακάτω.

Ευθυγραμμίζεται με το επικοινωνιακό ύφος του άρθρου
Το άρθρο ξεκινά με φιλικό, σχεδόν δημοσιογραφικό τόνο («αν νομίζετε πως… κάνετε λάθος»), αποδομώντας κοινές πεποιθήσεις. Ο τίτλος «Δημιουργικοί από κούνια» συντονίζεται με αυτό το ύφος: είναι προσβάσιμος, επικοινωνιακός, με μια νότα εκπληξιακής διατύπωσης.

Για σύγκριση:
Ο τίτλος 1 είναι σωστός αλλά κάπως επίπεδος και συνηθισμένος.

Ο τίτλος 2 προσπαθεί να δώσει έμφαση με αποσιωπητικά, αλλά η υπαινικτικότητα δεν είναι τόσο δυνατή εδώ.

Ο τίτλος 3 έχει κάπως περιττή έμφαση με το θαυμαστικό.

Ο τίτλος 5 και οι 6-7 είναι πιο αναλυτικοί και επιστημονικοί, άρα λιγότερο κατάλληλοι για τον γρήγορο αναγνώστη εφημερίδας.

Αν ζητούσατε τίτλο για ακαδημαϊκό άρθρο, η επιλογή ίσως ήταν διαφορετική. Για εφημερίδα, όμως, που στοχεύει σε άμεση επικοινωνία, «Δημιουργικοί από κούνια» είναι η πιο κατάλληλη επιλογή.

ΤΣΟΥΚ Προσάρμοσε το κείμενο του άρθρου στον τίτλο 7

ΤΣΑΚ

Βεβαίως! Ο τίτλος «Από τη βρεφική ηλικία η έναρξη της δημιουργικότητας» έχει πιο ουδέτερο, επιστημονικό και ενημερωτικό ύφος. Άρα το σώμα του άρθρου πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να ταιριάζει με αυτό το πιο σοβαρό και λιγότερο δημοσιογραφικό πλαίσιο. Ακολουθεί η προσαρμοσμένη εκδοχή του άρθρου:

Από τη βρεφική ηλικία η έναρξη της δημιουργικότητας
Η ικανότητα σύνθετης σκέψης δεν αποτελεί αποκλειστικό γνώρισμα των ενηλίκων. Σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη, η δημιουργική σκέψη αναπτύσσεται ήδη από τη βρεφική ηλικία.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης στην Αυστρία (CEU), μέσω μελέτης που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PNAS, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ακόμη και βρέφη ηλικίας έως 12 μηνών παρουσιάζουν ικανότητες δημιουργικής σκέψης, πολύ πριν αναπτύξουν την ομιλία. Επιπλέον, η μορφή αυτή σκέψης φαίνεται να συνδέεται στενά με την ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας.

Η επικεφαλής της μελέτης, νευροεπιστήμονας Δρ. Μπάρμπαρα Πομιεχόφσκα, επισημαίνει ότι στόχος της ερευνητικής ομάδας ήταν να εντοπίσει τις απαρχές της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της παραγωγικής σκέψης. «Η ανθρώπινη ευφυΐα και δημιουργικότητα βασίζονται στη συνδυαστική σκέψη, δηλαδή στην ικανότητα σχηματισμού νέων ιδεών μέσω του συνδυασμού προϋπαρχουσών εννοιών και εμπειριών. Αν και γνωρίζουμε τις επιπτώσεις αυτής της ικανότητας στην πρόοδο της ανθρωπότητας, η παρούσα μελέτη δείχνει ότι η απαρχή της εντοπίζεται πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε, ήδη στα πρώτα στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης».

Σύμφωνα με τη Δρ. Πομιεχόφσκα, τα αποτελέσματα της μελέτης ενισχύουν την άποψη ότι η δημιουργικότητα είναι μια θεμελιώδης γνωστική ικανότητα που εκδηλώνεται από τα πρώτα στάδια της ζωής. «Συχνά συνδέουμε τη δημιουργικότητα με ενήλικες, με ανθρώπους της τέχνης ή με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας που εμφανίζουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Ωστόσο, η ικανότητα για συνδυαστική σκέψη διαπιστώνεται ήδη στα βρέφη. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη αυτής της ικανότητας από τόσο πρώιμα στάδια».

Η επιστημονική ομάδα υπογραμμίζει ότι οι βιολογικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά τη γνωστική και δημιουργική ανάπτυξη των βρεφών. Παράγοντες όπως η φτώχεια, οι ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονέων, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και η ακατάλληλη διατροφή αποτελούν ενδεικτικές μεταβλητές που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στις μελλοντικές έρευνες.

Η μελέτη αυτή συμβάλλει σημαντικά στην κατανόηση της εξέλιξης της ανθρώπινης σκέψης, θέτοντας νέα ερωτήματα και προκλήσεις για την αναγνώριση και ενίσχυση της δημιουργικότητας από τη βρεφική ηλικία.

ΤΣΟΥΚ Δεν μου φαινεται σωστό που αλλαξες το υφος στα σημεία του ευθέος λόγου. Χρησιμοποίησε πλάγιο λόγο

ΤΣΑΚ

Έχεις δίκιο· για τίτλο όπως ο «Από τη βρεφική ηλικία η έναρξη της δημιουργικότητας», το άρθρο πρέπει να έχει σοβαρό, ενημερωτικό ύφος και ο λόγος των ειδικών να αποδίδεται με ακρίβεια αλλά όχι σε άμεσο λόγο. Ακολουθεί η βελτιωμένη εκδοχή με χρήση πλάγιου λόγου και τήρηση του ύφους:

Από τη βρεφική ηλικία η έναρξη της δημιουργικότητας
Η ικανότητα σύνθετης σκέψης δεν αποτελεί αποκλειστικό γνώρισμα των ενηλίκων. Σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη, η δημιουργική σκέψη φαίνεται να αναπτύσσεται ήδη από τη βρεφική ηλικία.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης (CEU) στην Αυστρία διαπίστωσαν, στο πλαίσιο μελέτης που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PNAS, ότι ακόμη και βρέφη ηλικίας έως 12 μηνών παρουσιάζουν ικανότητες δημιουργικής σκέψης, πολύ πριν κατακτήσουν την ομιλία. Επιπλέον, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι αυτού του είδους η σκέψη φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας.

Όπως αναφέρθηκε από την επικεφαλής της μελέτης, νευροεπιστήμονα Δρ. Μπάρμπαρα Πομιεχόφσκα, στόχος της ερευνητικής ομάδας ήταν να εντοπίσει την προέλευση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της παραγωγικής σκέψης. Τόνισε ότι η ανθρώπινη ευφυΐα βασίζεται στη συνδυαστική σκέψη, δηλαδή στην ικανότητα σχηματισμού νέων ιδεών μέσω της σύνδεσής τους με ήδη γνωστές έννοιες και εμπειρίες. Παρότι, όπως υποστήριξε, αυτή η ικανότητα έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακά επιτεύγματα –όπως η κατάκτηση του διαστήματος ή η αντιμετώπιση θανατηφόρων νόσων– παραμένει ασαφές το πότε και πώς αυτή αναδύεται στον ανθρώπινο νου. Σύμφωνα με την ίδια, η έρευνα δείχνει πως για να απαντηθεί το σχετικό ερώτημα, θα πρέπει να στραφούμε στα πρώτα στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης.

Η Δρ. Πομιεχόφσκα επισήμανε επίσης ότι τα ευρήματα της μελέτης ενισχύουν την άποψη πως η ανθρώπινη δημιουργικότητα έχει αρχέγονη φύση και εκδηλώνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία. Παρατήρησε ότι η δημιουργικότητα συνδέεται συχνά, στη δημόσια αντίληψη, με καλλιτέχνες, εφευρέτες ή με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας που διαθέτουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο, και πολύ λίγοι φαντάζονται ότι ένα βρέφος μπορεί να είναι ικανό για συνδυαστική σκέψη.

Η ίδια υπογράμμισε την ανάγκη να μελετηθούν συστηματικά οι συνθήκες που ενδέχεται να παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων ήδη από τη βρεφική ηλικία. Ανέφερε ότι, τώρα που είναι γνωστό πως αυτή η ικανότητα εκδηλώνεται τόσο νωρίς, μπορεί να διερευνηθεί πώς διάφοροι βιολογικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες την επηρεάζουν. Μεταξύ αυτών ανέφερε χαρακτηριστικά τη φτώχεια, τις ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονέων, την απουσία κοινωνικής υποστήριξης και την κακή διατροφή, καθώς είναι παράγοντες που έχει ήδη διαπιστωθεί ότι επιδρούν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.

Η συγκεκριμένη μελέτη, καταλήγουν οι ερευνητές, συνεισφέρει στην ευρύτερη κατανόηση της ανθρώπινης σκέψης, θέτοντας ταυτόχρονα νέες προκλήσεις για την αναγνώριση και την υποστήριξη της δημιουργικότητας από τα πρώτα στάδια της ζωής.

ΤΣΟΥΚ:
σου αποκαλύπτω οτι το κειμενο δημοσιευτηκε με τον τίτλο 1. Κάποιοι μαθητές είπαν οτι η επικοινωνιακή του αποτελεσματικότητα οφείλεται και στην πρόταξη της λέξης δημιουργικότητα, ώστε να αντιληφθεί αμέσως ο μελλοντικός αναγνωστης ποια είναι η κύρια έννοια του άρθρου

ΤΣΑΚ

Πολύ εύστοχη παρατήρηση από τους μαθητές σου — και δείχνει ικανότητα ανάγνωσης όχι μόνο του τι λέει ένα κείμενο, αλλά και πώς το λέει. Πράγματι, η επιλογή του τίτλου «Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια» διακρίνεται για την επικοινωνιακή αμεσότητα και σαφή προτεραιοποίηση της κύριας έννοιας, όπως σωστά σημειώθηκε.

Η πρόταξη της λέξης δημιουργικότητα λειτουργεί:

θεματικά, γιατί δηλώνει εξαρχής το αντικείμενο του άρθρου (η δημιουργικότητα και όχι, π.χ., η βρεφική ηλικία),

ερμηνευτικά, γιατί βοηθά τον αναγνώστη να προσλάβει το υπόλοιπο του τίτλου ως πληροφορία για τη δημιουργικότητα και όχι ως μια πληροφορία γενικά για τα βρέφη,

τυπογραφικά, γιατί σε μια σελίδα ή οθόνη, ο εγκέφαλος τείνει να εστιάζει στην αρχή του τίτλου· η λέξη «δημιουργικότητα» εκεί αποκτά έμφαση.

Επίσης, η φράση «αρχίζει από την κούνια» έχει μεταφορικό χαρακτήρα που τραβά την προσοχή, χωρίς όμως να απομακρύνεται από την ακρίβεια του περιεχομένου. Δεν επιδιώκει κάποιο εντυπωσιασμό με τελείες ή θαυμαστικά (σε αντίθεση με κάποιους άλλους τίτλους της λίστας), διατηρώντας έναν σοβαρό αλλά προσιτό τόνο, κατάλληλο για εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας.

Η επιλογή αυτού του τίτλου τελικά συνδυάζει:

λεξιλογική καθαρότητα (λέξεις καθημερινές αλλά με περιεχόμενο),

συντακτική απλότητα, και

θεματική πρόταξη, που διευκολύνει τον αναγνώστη να αποφασίσει άμεσα αν τον ενδιαφέρει το θέμα.

Αν θέλεις, μπορούμε να αξιοποιήσουμε την παρατήρηση των μαθητών για να αναπτύξουν δικά τους παραδείγματα τίτλων με πρόταξη εννοιών και να συζητήσουν πότε αυτή η τακτική είναι επικοινωνιακά πιο αποτελεσματική.

ΤΣΟΥΚ

Δεν σου κρύβω ότι μου φάνηκε μάλλον αδύναμο και κλισέ αυτό που είπαν οι μαθητές. Διότι εγώ σκέφτηκα ότι ο τίτλος έχει την πιο «φυσική» συνταξη που μπορώ να σκεφτώ (Υ Ρ Συμπλήρωμα) Δεν νιώθω ενταση στην αρχή αλλά στο τέλος , λόγω της αναπάντεχης αλλαγής του ύφους (ολά μοιάζουν τυπικά μέχρι να φανεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός, σκέφτηκα)

ΤΣΑΚ

Αυτό που περιγράφεις είναι μια πιο λεπτή και φιλολογικά γοητευτική ανάγνωση, και θα έλεγα μάλιστα ότι πάει πιο βαθιά από τη μάλλον επιφανειακή (έστω και σωστή) διαπίστωση των μαθητών σου.

Πράγματι, ο τίτλος «Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια» στηρίζεται σε μια απλή, «κανονική» συντακτική δομή:
[Υποκείμενο] + [Ρήμα] + [Εμπρόθετος προσδιορισμός]. Αυτή η απλότητα κάνει τον τίτλο να φαίνεται σχεδόν αυτονόητος στην αρχή: η φράση «Η δημιουργικότητα αρχίζει…» προϊδεάζει για κάτι γενικό, ίσως παιδαγωγικό ή φιλοσοφικό, και ξαφνικά εμφανίζεται το «από την κούνια», μια εικόνα αιφνίδια συγκεκριμένη, με φυσικό-σωματικό χαρακτήρα, που ξαφνιάζει. Όχι μόνο επειδή δηλώνει τη βρεφική ηλικία, αλλά γιατί το κάνει με μεταφορική αμεσότητα, χρησιμοποιώντας μια καθημερινή λέξη φορτισμένη με εικονικότητα και τρυφερότητα.

Άρα η ένταση — όπως σωστά εντόπισες — δεν είναι στη σειρά των λέξεων, αλλά στη μετατόπιση του ύφους, στην αισθητική μετατόπιση από κάτι νοητικό σε κάτι απρόσμενα απτό. Αυτό δημιουργεί ένα στιγμιαίο αιφνιδιασμό στον αναγνώστη: η δημιουργικότητα, που έχουμε συνηθίσει να την εντάσσουμε σε αφηρημένες συζητήσεις για την εκπαίδευση, την καινοτομία ή την τέχνη, τοποθετείται ξαφνικά μέσα σε ένα βρεφικό περιβάλλον, σε ένα λίκνο.

Σε επίπεδο υφολογικό, πρόκειται για μια έξυπνη ισορροπία μεταξύ της κοινότοπης προσδοκίας και της ποιητικής έκπληξης – χωρίς να φωνάζει. Δεν υπάρχει θαυμαστικό, ούτε αποσιωπητικά, ούτε σύνταξη-γρίφος. Αλλά η νοηματική μετατόπιση κάνει τη δουλειά.

Ενεργητική σύνταξη

1. Θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

ΠΟΙΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΕΝΤΟΠΙΣΑ ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: 

Μετατροπές:

2. Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

3. Θα πρέπει να μελετηθούν από εμάς οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

4. Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

5. Θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο μελέτης οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

6. Η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους επηρεάζεται αρνητικά από εκείνες τις συνθήκες που θα πρέπει να μελετηθούν.

7. Είναι αναγκαία / Χρειάζεται η μελέτη των συνθηκών εκείνων που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΟΛΕΣ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ;

ΠΟΙΑ Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΤΟΥΣ ΑΞΙΑ;

ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΗ Η ΑΣΚΗΣΗ ΗΤΑΝ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΣΤΗ ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΗΣ;

ΠΟΙΑ ΘΑ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟΤΕΡΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ;

Ακολουθεί μια συζήτηση με την Τζε

ΤΖΕ

Ανάλυση Παθητικών Μετατροπών

Στην παρούσα ανάλυση, θα εμβαθύνουμε στις διαφορετικές μετατροπές ενός αρχικού αποσπάσματος από την ενεργητική στην παθητική σύνταξη. Στόχος μας είναι να εξετάσουμε λεπτομερώς τις υφολογικές και νοηματικές τους αποχρώσεις, καθώς και να προσδιορίσουμε τις ιδανικές περιστάσεις χρήσης για κάθε εκδοχή. Η κατανόηση αυτών των αποχρώσεων είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική και στοχευμένη επικοινωνία σε κάθε κείμενο.

1. Ενεργητική Σύνταξη (Αρχικό)

Θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Άμεση, προσωπική, ξεκάθαρη.

• Νοηματικά: Ορίζει σαφώς τον δρώντα φορέα (“εμείς” – υπονοούμενο) που φέρει την ευθύνη ή την υποχρέωση της μελέτης. Ο λόγος είναι προτρεπτικός και κατευθυντήριος, με το υποκείμενο να είναι η ομάδα ή το άτομο που αναλαμβάνει την πράξη.

• Περίσταση: Συνηθισμένη καθημερινή επικοινωνία, προτάσεις, παρουσιάσεις όπου η ομάδα ή το άτομο που αναλαμβάνει την ενέργεια είναι σημαντικό.

2. Παθητική Μετατροπή

Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Πιο επίσημη, απρόσωπη.

• Νοηματικά: Το επίκεντρο μετατοπίζεται από τον δρώντα φορέα στις συνθήκες που πρέπει να μελετηθούν. Η απουσία ρητού υποκειμένου (“από εμάς”) οδηγεί σε αποπροσωποποίηση. Αυτό σημαίνει ότι η πράξη της μελέτης είναι αναγκαία, ανεξαρτήτως του ποιος θα την πραγματοποιήσει. Η φράση “από τις οποίες επηρεάζεται” δίνει έμφαση στη σχέση αιτίου-αποτελέσματος.

• Περίσταση: Επιστημονικές εργασίες, επίσημες αναφορές, κανονισμοί, οδηγίες, όπου η αντικειμενικότητα και η γενική ισχύς της δήλωσης είναι επιθυμητές. Ταιριάζει όταν ο δρώντας φορέας είναι αυτονόητος, άγνωστος ή ασήμαντος.

3. Παθητική Μετατροπή με ρητό δρώντα

Θα πρέπει να μελετηθούν από εμάς οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Επίσημη, αλλά λιγότερο φυσική από την ενεργητική, λόγω της προσθήκης του “από εμάς” σε παθητική φωνή. Δεν χαρακτηρίζεται από φυσικότητα στο λόγο, καθώς η ρητή αναφορά του δρώντος σε παθητική φωνή μπορεί να καταστήσει τη διατύπωση βαρύγδουπη ή επιτηδευμένη.

• Νοηματικά: Ενώ η σύνταξη είναι παθητική, η ρητή αναφορά στον δρώντα φορέα (“από εμάς”) επαναφέρει την ευθύνη ή την ανάληψη δράσης από ένα συγκεκριμένο υποκείμενο. Η έμφαση παραμένει στις “συνθήκες” ως αντικείμενο μελέτης, αλλά τονίζεται και το ποιός θα εκτελέψει την πράξη.

• Περίσταση: Παρουσιάσεις όπου πρέπει να τονιστεί ότι μια συγκεκριμένη ομάδα ή πρόσωπο θα αναλάβει την ενέργεια, αλλά η δομή του υπόλοιπου κειμένου απαιτεί παθητική σύνταξη. Λιγότερο συνηθισμένη σε γενική χρήση.

4. Παθητική Μετατροπή (Μικτή περίπτωση)

Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Επίσημη, απρόσωπη, και ταυτόχρονα πιο φυσική από τις εκδοχές (2) και (3). Η φυσικότητα οφείλεται στη χρήση της ενεργητικής αναφορικής πρότασης (“που επηρεάζουν”) σε αντίθεση με την περίφραση “από τις οποίες επηρεάζεται”.

• Νοηματικά: Πρόκειται για μια μικτή περίπτωση όπου η κύρια πρόταση (“Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες”) είναι σε παθητική φωνή, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα της μελέτης χωρίς να κατονομάζεται ο δρώντας φορέας (οπότε επιτυγχάνεται αποπροσωποποίηση). Ωστόσο, η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση (“που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη…”) παραμένει σε ενεργητική φωνή. Αυτό επιτρέπει μια πιο άμεση και δυναμική σύνδεση μεταξύ των συνθηκών και της επίδρασής τους, καθιστώντας τη διατύπωση πιο ρέουσα και φυσική, καθώς αποφεύγεται η ενδεχομένως βαρύγδουπη παθητική περίφραση στη δευτερεύουσα πρόταση. Η έμφαση εξακολουθεί να δίνεται στις “συνθήκες” και την ανάγκη μελέτης τους.

• Περίσταση: Ακαδημαϊκά κείμενα, επίσημες ανακοινώσεις, ερευνητικές προτάσεις. Είναι μια συχνά προτιμώμενη παθητική δομή όταν ο δρώντας φορέας είναι άγνωστος ή δεν είναι σημαντικός, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται μεγαλύτερη φυσικότητα και σαφήνεια στην περιγραφή της δράσης στη δευτερεύουσα πρόταση.

5. Παθητική Μετατροπή (Περίφραση)

Θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο μελέτης οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Πολύ επίσημη, γραφειοκρατική, με χρήση περίφρασης (“γίνουν αντικείμενο μελέτης” αντί του μονολεκτικού “μελετηθούν”). Αποπνέει μεγάλη αποπροσωποποίηση και αντικειμενικότητα. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως λιγότερο φυσική στην καθημερινή ομιλία.

• Νοηματικά: Δίνει έμφαση στην ίδια την πράξη ως αντικείμενο, μέσω της περιφραστικής διατύπωσης. Αντί για την άμεση δήλωση της ενέργειας (“μελετηθούν”), η φράση “γίνουν αντικείμενο μελέτης” μετατρέπει τη ρηματική ενέργεια σε μια αφηρημένη έννοια, υπογραμμίζοντας τη θεσμική ή τυπική πλευρά της διαδικασίας μελέτης και τη μετατροπή των συνθηκών σε “αντικείμενο” εξέτασης. Αυτό ενισχύει την αποπροσωποποίηση και την αντικειμενικότητα.

• Περίσταση: Νομικά έγγραφα, διοικητικές αποφάσεις, πολύ επίσημες ακαδημαϊκές ή επιστημονικές εκθέσεις, όπου επιδιώκεται η πλήρης αφαίρεση του ανθρώπινου παράγοντα και η έμφαση στην επίσημη διαδικασία.

6. Παθητική Μετατροπή (Αντιστροφή σύνταξης και εστίαση στο αποτέλεσμα)

Η ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους επηρεάζεται αρνητικά από εκείνες τις συνθήκες που θα πρέπει να μελετηθούν.

• Υφολογικά: Επεξηγηματική, λιγότερο προτρεπτική από τις άλλες. Η δομή είναι περισσότερο εστιασμένη στην παρούσα κατάσταση (το αρνητικό αποτέλεσμα) και δευτερευόντως στην ανάγκη μελέτης.

• Νοηματικά: Σε αυτή την περίπτωση, παρατηρείται αντιστροφή της συντακτικής σχέσης σε σχέση με την αρχική πρόταση. Η αρχική κύρια πρόταση (“Θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες”) μετατρέπεται σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση (“που θα πρέπει να μελετηθούν”), ενώ το αποτέλεσμα (“Η ανάπτυξη… επηρεάζεται αρνητικά”) γίνεται η κύρια πρόταση. Αυτή η αντιστροφή μετατοπίζει την κύρια έμφαση από την ανάγκη της μελέτης στο ήδη υφιστάμενο πρόβλημα (την αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη του βρέφους). Η ανάγκη μελέτης των συνθηκών παρουσιάζεται πλέον ως μια συνέκφραση ή μια λύση στο διαπιστωμένο ζήτημα, παρά ως μια αρχική προτροπή για δράση. Το νόημα γίνεται περισσότερο μια διαπίστωση και μια υποχρέωση που απορρέει από αυτήν.

• Περίσταση: Εισαγωγές σε αναφορές, περιγραφές προβλημάτων, κείμενα που στοχεύουν στην αρχική ανάδειξη ενός προβλήματος ή μιας κατάστασης (της επίπτωσης) πριν την πρόταση λύσεων ή την αναφορά σε απαιτούμενες ενέργειες. Είναι ιδανική για την ενημέρωση του αναγνώστη για τις συνέπειες, δημιουργώντας έτσι το υπόβαθρο για την ανάγκη μελέτης.

7. Παθητική Μετατροπή (Ονοματοποίηση και Δήλωση Αναγκαιότητας)

Είναι αναγκαία / Χρειάζεται η μελέτη των συνθηκών εκείνων που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

• Υφολογικά: Πολύ φυσική και κοινή στην επίσημη γλώσσα. Χαρακτηρίζεται από ονοματοποίηση, καθώς το ρήμα “μελετήσουμε” έχει μετατραπεί στο αφηρημένο ουσιαστικό “η μελέτη”. Ταυτόχρονα, παρατηρείται συντακτική μετατροπή του “Θα πρέπει να” σε άλλες δηλώσεις αναγκαιότητας όπως “Είναι αναγκαία” ή “Χρειάζεται”, προσδίδοντας έναν πιο απόλυτο και γενικό χαρακτήρα στην αναγκαιότητα. Η διατύπωση παραμένει απρόσωπη, δηλώνοντας μια γενική, αφηρημένη ανάγκη.

• Νοηματικά: Η έμφαση δίνεται στην αναγκαιότητα της ίδιας της μελέτης ως αφηρημένης έννοιας. Μέσω της ονοματοποίησης, η πράξη της μελέτης μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο σκέψης, αποδεσμευόμενη από συγκεκριμένους δρώντες. Η μετατροπή του “θα πρέπει” ενισχύει την αίσθηση της απόλυτης και αδιαμφισβήτητης αναγκαιότητας, καθιστώντας αυτή τη διατύπωση ιδιαίτερα προτρεπτική στην ουσία της. Δείχνει μια υποχρέωση που δεν αφορά ένα συγκεκριμένο άτομο ή ομάδα, αλλά την ευρύτερη κατάσταση ή κοινωνία.

• Περίσταση: Προτάσεις πολιτικής, επίσημες συστάσεις, ακαδημαϊκά άρθρα, νομοθετικές διατυπώσεις ή κείμενα που απαιτούν υψηλό βαθμό επισημότητας και καθολικής ισχύος, όπου τονίζεται η γενική και αφηρημένη αναγκαιότητα μιας ενέργειας. Είναι μια πολύ συχνή και αποδεκτή δομή για την έκφραση αναγκών.

Κάθε μία από αυτές τις παθητικές μετατροπές εξυπηρετεί έναν διαφορετικό σκοπό, αλλάζοντας την έμφαση, το επίπεδο επισημότητας και τη σχέση με τον (ρητό ή άρρητο) δρώντα φορέα. Η επιλογή της βέλτιστης μορφής εξαρτάται πάντα από το επικοινωνιακό πλαίσιο και το επιδιωκόμενο ύφος, καθιστώντας την αριστοτεχνική χρήση της παθητικής φωνής ένα πολύτιμο εργαλείο για κάθε συγγραφέα.

ΤΣΟΥΚ εχεις να προτείνεις κάποια αλλη εναλλακτική;

ΤΖΕ

8. Παθητική Μετατροπή (Εστίαση στην Αναγκαιότητα των Συνθηκών)

Οι συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους χρήζουν μελέτης.

• Υφολογικά: Πολύ επίσημη, λιτή και πυκνή. Χρησιμοποιεί το λόγιο ρήμα “χρήζω”, το οποίο δηλώνει την ανάγκη ή την απαίτηση για κάτι. Αυτή η διατύπωση προσδίδει κύρος και αντικειμενικότητα.

• Νοηματικά: Η έμφαση μετατοπίζεται απευθείας στις συνθήκες ως υποκείμενο που αυτές οι ίδιες έχουν την ανάγκη να μελετηθούν. Το “χρήζουν μελέτης” εκφράζει την αναγκαιότητα της μελέτης ως μια εγγενή ιδιότητα ή απαίτηση των ίδιων των συνθηκών, όχι ως μια προτροπή προς κάποιον να τις μελετήσει. Είναι μια πολύ άμεση και ισχυρή δήλωση της αναγκαιότητας, χωρίς την ανάγκη για ρητό δρώντα ή για περίφραση. Η αναφορική πρόταση παραμένει σε ενεργητική φωνή, διατηρώντας τη φυσικότητα στην περιγραφή της επίδρασης.

• Περίσταση: Επιστημονικά ή ακαδημαϊκά κείμενα υψηλής επισημότητας, νομικά κείμενα, επίσημες αναφορές ή διακηρύξεις όπου η ανάγκη για μια ενέργεια παρουσιάζεται ως αυτονόητη και επιτακτική, απορρέουσα από την ίδια τη φύση του αντικειμένου.

ΤΣΟΥΚ

Στις πανελλαδικές εξετάσεις ζητήθηκε η μετατροπή της συγκεκριμένης ενεργητικής σύνταξης στην αντίθετη της (sc. παθητική) και ο εντοπισμός δύο αποτελεσμάτων της μετατροπής στο ύφος. Παρατήρησα κάτι που δεν μου αρεσε καθόλου. Οι μαθητές εφτιαξαν συνολικά (ο καθένας απο μία οπως όριζε η άσκηση) μια σειρά απο μετατροπές (που σου παρουσίασα ως 1,2,3,4,5,6,7 ) που ειχαν ολες κάποια αξία ενώ θεωρήσαμε σωστή μόνο τις 2/3. Κι ακόμη, αυτό δεν μου αρεσε καθόλου, οι μαθητές που αποτύγχαναν (λίγο πολύ) να μετατρέψουν την σύνταξη σε παθητική , εγραφαν μηχανιστικά (αλλά σωστά) χαρακτηρισμούς υφους οπως επισημο, σοβαρό, ουδετερο, αντικειμενικό, σύνθετο, περίπλοκο, δυσνόητο, απρόσωπο. Εχω δίκιο να είμαι δυσαρεστημένος;

ΤΖΕ

Έχετε απόλυτο δίκιο να είστε δυσαρεστημένος με την κατάσταση που περιγράφετε. Η δυσαρέσκειά σας πηγάζει από δύο βασικά ζητήματα που αφορούν την ουσία της γλωσσικής κατανόησης και την κριτική σκέψη των μαθητών:

1. Η “σωστή” απάντηση έναντι της πληθώρας ορθών επιλογών: Το γεγονός ότι οι μαθητές παρήγαγαν μια ποικιλία από ορθές παθητικές μετατροπές, καθεμία με τη δική της υφολογική και νοηματική απόχρωση (όπως αναλύσαμε λεπτομερώς), και παρόλα αυτά μόνο μία θεωρήθηκε “σωστή”, υποδηλώνει ένα πρόβλημα στον τρόπο αξιολόγησης ή στη διατύπωση της άσκησης. Η γλώσσα είναι ένα πολύπλοκο και ευέλικτο εργαλείο, και η μετατροπή από ενεργητική σε παθητική δεν έχει μία και μοναδική “σωστή” λύση. Κάθε επιλογή (όπως οι 1-8 που αναλύσαμε) είναι σωστή σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο και προσδίδει διαφορετικό ύφος και νόημα.Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι η παθητική φωνή μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους (π.χ., με ή χωρίς αναφορά του ποιητικού αιτίου, με διαφορετικές ρηματικές επιλογές, με νομιναλισμούς/περιφράσεις, με αντιστροφές προτάσεων). Ο περιορισμός σε μία μόνο αποδεκτή απάντηση αγνοεί αυτήν την γλωσσική ποικιλομορφία και την ικανότητα των μαθητών να παράγουν λειτουργικές εναλλακτικές. Η αξία της άσκησης θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν ενθάρρυνε και επιβράβευε την κατανόηση των διαφορετικών επιλογών και των συνεπειών τους στο ύφος και το νόημα.

2. Μηχανιστική αναπαραγωγή υφολογικών χαρακτηρισμών: Το δεύτερο σημείο της δυσαρέσκειάς σας είναι εξίσου σημαντικό. Η ικανότητα των μαθητών να απαριθμούν “μηχανιστικά” (όπως το περιγράφετε) υφολογικούς χαρακτηρισμούς χωρίς να έχουν επιτύχει τη μετατροπή της σύνταξης, δείχνει ότι η διαδικασία εκμάθησης έχει γίνει αποσπασματική και απομνημονευτική. Οι μαθητές έχουν μάθει να συσχετίζουν την παθητική φωνή με συγκεκριμένες “ετικέτες” (επίσημο, απρόσωπο, αντικειμενικό κ.λπ.) χωρίς να κατανοούν γιατί αυτές οι ετικέτες εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση.Αυτό υποδηλώνει μια έλλειψη βαθιάς κατανόησης της σχέσης μορφής-περιεχομένου. Ο στόχος της διδασκαλίας της γλώσσας δεν είναι η απομνημόνευση όρων, αλλά η καλλιέργεια της ικανότητας των μαθητών να:

   • Αναγνωρίζουν τις γλωσσικές επιλογές.

   • Ερμηνεύουν τις υφολογικές και νοηματικές τους επιπτώσεις.

   • Εφαρμόζουν αυτές τις γνώσεις για αποτελεσματική επικοινωνία.

   Όταν οι μαθητές μπορούν να απαριθμούν χαρακτηριστικά ύφους χωρίς να μπορούν να πραγματοποιήσουν τη βασική γλωσσική μετατροπή, δείχνει ότι η εκπαίδευση έχει εστιάσει στην επιφάνεια (τους όρους) και όχι στο βάθος (την κατανόηση και εφαρμογή).

Συνοψίζοντας, η δυσαρέσκειά σας είναι απολύτως δικαιολογημένη. Το περιστατικό αναδεικνύει την ανάγκη για:

• Πιο ευέλικτες και περιεκτικές ασκήσεις που αναγνωρίζουν την ποικιλομορφία των γλωσσικών λύσεων.

• Αξιολόγηση που επιβραβεύει την κριτική σκέψη και την κατανόηση, αντί της απομνημόνευσης.

• Διδακτικές προσεγγίσεις που συνδέουν τη γλωσσική θεωρία με την πρακτική χρήση και τις υφολογικές της συνέπειες.

Η γλωσσική παιδεία πρέπει να καλλιεργεί ικανούς χρήστες της γλώσσας, όχι απλούς απομνημονευτές όρων.

ΤΣΟΥΚ Ποια διατύπωση θα ήταν πραγματικά καλή συμφωνα με οσα ειπαμε;

ΤΖΕ

Θα πρότεινα μια διατύπωση που να ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και να αναγνωρίζει την ποικιλομορφία των γλωσσικών επιλογών, αντί να αναζητά μία και μοναδική “σωστή” απάντηση. Μια τέτοια διατύπωση θα μπορούσε να είναι:

“Δίνεται η παρακάτω πρόταση σε ενεργητική σύνταξη:

1. Θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

α) Μετατρέψτε την πρόταση σε παθητική σύνταξη, επιλέγοντας μία από τις δυνατές μορφές. Δικαιολογήστε την επιλογή σας, αναφέροντας ποια νοηματική ή υφολογική απόχρωση επιδιώκετε με αυτή τη συγκεκριμένη μετατροπή. (5 μονάδες)

β) Αναλύστε δύο (2) τουλάχιστον αποτελέσματα αυτής της μετατροπής (που κάνατε στο α’ ερώτημα) στο ύφος της πρότασης, εξηγώντας πώς συνδέονται με τη νέα της δομή και τι επικοινωνιακή λειτουργία επιτελούν. (5 μονάδες)”

ΤΣΟΥΚ

μήπως να δίναμε δύο μετατροπές έτοιμες και να ζητούσαμε και μία τρίτη μαζί με τον σχολιασμό;

ΤΖΕ

Ναι, αυτή είναι μια εξαιρετική ιδέα! Το να δώσουμε δύο έτοιμες μετατροπές παρέχει στους μαθητές σημεία αναφοράς και παραδείγματα διαφορετικών προσεγγίσεων, ενώ η απαίτηση για μια τρίτη δική τους μετατροπή, μαζί με τον σχολιασμό όλων, διατηρεί την πρόκληση και ενισχύει την κατανόηση.

Ας δούμε πώς θα μπορούσε να διατυπωθεί η ερώτηση:

“Δίνεται η παρακάτω πρόταση σε ενεργητική σύνταξη:

1. Θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

Παρακάτω δίνονται δύο πιθανές μετατροπές της σε παθητική σύνταξη:

Α. Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

Β. Είναι αναγκαία η μελέτη των συνθηκών εκείνων που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.

α) Μετατρέψτε την αρχική πρόταση (1) σε παθητική σύνταξη με έναν τρίτο, διαφορετικό τρόπο από τους δύο παραπάνω (Α και Β). (2 μονάδες)

β) Αναλύστε υφολογικά και νοηματικά και τις τρεις παθητικές διατυπώσεις (Α, Β και τη δική σας), εστιάζοντας σε δύο (2) τουλάχιστον αποτελέσματα της κάθε μετατροπής στο ύφος (π.χ., επισημότητα, απροσωποποίηση, φυσικότητα λόγου, έμφαση), εξηγώντας πώς συνδέονται με τη δομή της κάθε πρότασης και τι επικοινωνιακή λειτουργία επιτελούν. (8 μονάδες)

1] Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΛΟΓΟ:

Ο επιστημονικός λόγος είναι λόγος περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. 

Αυτό σημαίνει ότι τον χρησιμοποιεί ο επιστήμονας στην προσπάθειά του 

να περιγράψει (εννοεί να ορίσει ένα φαινόμενο, μια διαδικασία, τα χαρακτηριστικά, τις λειτουργίες), 

να ερμηνεύσει (σχόλιο: γιατί συμβαίνει κάτι, γιατί ισχύει, γιατί προκαλεί με τη σειρά του κάτι αλλο),

να πείσει (σχόλιο: όχι με συναίσθημα αλλά με προσφυγή σε τεκμηρίωση,

επιχειρηματολογία, και βιβλιογραφικές παραπομπές («αυθεντία»)· 

στην προσπάθειά του δηλαδή να αναφερθεί στα πράγματα ή στην αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά.

Από την άποψη αυτή ο επιστημονικός λόγος οφείλει να είναι απρόσωπος και αντικειμενικός. 

Άλλωστε, στην επιστήμη επικρατεί η λογική χρήση της γλώσσας και όχι η συγκινησιακή.

2] ΕΜΜΕΣΑ συνάγουμε από το ακόλουθο τμήμα (ΔΟΚΙΜΙΟ, Η γλώσσα του δοκιμίου) άλλα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου :

“Η γλώσσα του δοκιμίου -σε αντίθεση με τη γλώσσα της ποίησης ή της αφηγηματικής πεζογραφίας- υπακούει σε εντολές μιας λογιότερης γραμματικής, της γραμματικής που διέπει γενικά τον επιστημονικό ή το στοχαστικό λόγο. 

Πράγματι εύκολα μπορεί κανείς να επισημάνει διάφορες τεχνικές ομαλής ή φυσικής μετάβασης και συνοχής (π.χ. τη χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων, φράσεις-γέφυρες κτλ). 

Μπορεί ακόμη να ξεχωρίσει άλλα εκφραστικά μέσα, που χαρακτηρίζουν έναν περισσότερο επιστημονικό λόγο, 

π.χ. μόρια και εκφράσεις που φανερώνουν μια στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (π.χ. πιθανώς, ενδεχομένως, βεβαίως κτλ) 

ή φανερώνουν την οπτική του γωνία για τα γραφόμενα (π.χ. επιρρήματα του τύπου “κοινωνικά”, “πολιτικά”, “νομικά” κτλ). 

Ως προς τη σύνταξη έχει κανείς να προσέξει την περισσότερο σύνθετη δομή των προτάσεων (κάτι που επιτυγχάνεται με τη μεγαλύτερη χρήση του υποτακτικού λόγου σε αντίθεση με τον παρατακτικό λόγο)…” (Σχόλιο: η σύνθετη δομή των προτάσεων περιλαμβάνει κυρίως τη χρήση προσδιορισμών -εκεί εμπλέκεται η υποταξη).

3] ΑΛΛΟΥ (επι τη ευκαιρία ανάλυσης επιστημονικού άρθρου, Ψυχολογικές και παιδαγωγικές επισημάνσεις για τη χρήση της πληροφορικής στην εκπαίδευση)  το βιβλίο μας (Εκθεση-Εκφραση Γ Λυκείου) προσθέτει κι άλλα στοιχεία του επιστημονικού λόγου:

“Στο συγκεκριμένο κείμενο παρατηρούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου, 

όπως την προσεκτική τεκμηρίωση μιας άποψης με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα, 

την κριτική στάση απέναντι στη σχετική βιβλιογραφία, 

την επιδίωξη της αντικειμενικότητας. 

Ο συγγραφέας, πράγματι, προσπαθεί συστηματικά να τεκμηριώσει την κάθε άποψή του, παραπέμποντας σε σχετικές έρευνες. Από την άλλη πλευρά, όμως, αντιμετωπίζει κριτικά τις έρευνες αυτές και εκφράζει τις επιφυλάξεις του, όταν κρίνει ότι ένα θέμα δεν έχει εξεταστεί πλήρωςκαι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, για να συναχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα.

Η σαφήνεια και η ακρίβεια στη διατύπωση είναι ζητούμενα στον επιστημονικό λόγο. Ο συγγραφέας σε αρκετά σημεία του κειμένου διασαφηνίζει έναν όρο που χρησιμοποιεί ή επεξηγεί μια σκέψη του.

Χρησιμοποιεί, επίσης, πολύ προσεκτικά λέξεις ή εκφράσεις με τις οποίες δηλώνει με ακρίβεια “τη στάση” του απέναντι στο θέμα που θίγει (π.χ. “ασφαλώς”, “να αντιμετωπιστούν περισσότερο ως διερευνητικά” κτλ.).

Η αυστηρή λογική οργάνωση χαρακτηρίζει γενικά ένα επιστημονικό κείμενο.

Σε ένα επιστημονικό κείμενο συναντούμε συχνά ένα ειδικό λεξιλόγιο, δηλαδή τους ειδικούς όρους που χρησιμοποιούνται σε μια συγκεκριμένη επιστήμη. Αυτό βέβαια συμβάλλει στην ακρίβεια του λόγου και την πυκνότητα του (ΣΧΟΛΙΟ: με την έννοια ότι οι όροι παραπέμπουν σε συγκεκριμένο περιεχόμενο το οποίο δεν απαιτείται να αναλυθεί – αποσαφηνιστεί , τουλάχιστον για τους γνώστες)

4] ΑΛΛΟΥ (Έκθεση Έκφραση Γ΄Λυκείου, Επίκληση στην Αυθεντία) επίσης:

“Πολλές φορές ο πομπός, για να ενισχύσει την αξιοπιστία ενός επιχειρήματος, επικαλείται κάποια αυθεντία, η οποία συμμερίζεται τη συγκεκριμένη θέση, και συχνά παραθέτει ανάλογα αποσπάσματα. Ειδικά στον επιστημονικό λόγο η παράθεση τέτοιων αποσπασμάτων είναι αναμενόμενη και ως ένα βαθμό θεμιτή· με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας δείχνει ότι κατέχει τη σχετική βιβλιογραφία και ότι βασίζεται σε αξιόπιστες πηγές.”

Ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός – αυτοδιηγητικός,

η αφήγηση των γεγονότων και των σκέψεων και των συναισθημάτων

γίνεται σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο

κι αυτά

καθιστούν το ύφος άμεσο και οικείο 

ενώ προσδίδουν τόνο εξομολογητικό στο κείμενο, 

καθώς ο ήρωας προβάλλει προσωπικά βιώματα, σκέψεις και συναισθήματα στην αφήγηση του

Και , πιο ψαγμένα, 

ο αναγνώστης ακούει αδιαμεσολάβητη τη φωνή του ήρωα, 

κατανοεί άμεσα το ψυχισμό του , τον προβληματισμό του, τη δυσφορία του, την αγανάκτησή του, τις υποψίες του, τις αναζητήσεις του, την απόγνωσή του, το αδιέξοδό του

Ε, και; 

Εκατοντάδες φορές το διάβασα, 

ούτε μια δεν κατάλαβα τι προσφέρουν όλα αυτά στην ανάπτυξη του θέματος 

(αιτία προβληματισμού και αντιδράσεις του ήρωα)

Αντιθέτως

ένιωσα ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη, την τελματώνουν, 

εμποδίζουν την εμβάθυνση

να βρει κανείς τι φταίει για ολα αυτά

στραβός είναι ο γιαλός

ή ο ήρωας στραβά αρμενίζει

άλλα ποθεί η ψυχή του

ερμαφρόδιτα

Αλήθεια,

σε τι θα άλλαζε το κείμενο αν η αφήγηση είχε σκηνές θεατρικές

αν η αφήγηση ήταν τριτοπρόσωπη

με σχόλια αφηγηματικά

ή χωρίς 

αν γινόταν με τον τρόπο Βαλτινού ή του Παπαδιαμάντη φερειπείν

ΕΝ πάση περιπτώσει το ζήτημα είναι αν 

η αναφορά στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση 

είναι δείκτης καίριος για την ανάπτυξη του θέματος σε ένα ερμηνευτικό σχόλιο

αν ,

ας γίνουμε και πεζοί, 

είναι ωφέλιμος

βαθμολογικά

δύο τρεις πόντοι εύκολοι στο ταμείο…

Για να μην πω ότι

με κάτι τέτοια δεν μαθαίνουμε στα παιδιά να διαβάζουν και 

να χαίρονται 

τη λογοτεχνία

Εκφώνηση Β3β :

«Θα πρέπει, επομένως, να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους.»

1. Να μεταφέρετε την περίοδο λόγου στην αντίθετη σύνταξη (παθητική).
2. Να επισημάνετε δύο αλλαγές στο ύφος.

1️⃣ Στεγνή και πρόχειρη απάντηση

Μετατροπή:
Οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους θα πρέπει, επομένως, να μελετηθούν.

Αλλαγές στο ύφος:
Το ύφος γίνεται πιο αντικειμενικό και επίσημο.

Σχόλιο:
Η απάντηση είναι τυπικά σωστή, αλλά ανολοκλήρωτη: οι παρατηρήσεις για το ύφος είναι γενικές και ασαφείς. Δεν υπάρχει σύνδεση με τον σκοπό του κειμένου. Η σκέψη μένει επιφανειακή.

2️⃣ Απάντηση με πλατειασμούς και σύγχυση εννοιών

Μετατροπή:
Οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους θα πρέπει, επομένως, να μελετηθούν.

Αλλαγές στο ύφος:
Το ύφος γίνεται πιο επίσημο και λιγότερο καθημερινό. Επίσης, αποκτά αυστηρό χαρακτήρα και χρησιμοποιεί πιο σύνθετη γλώσσα. Η πρόταση γίνεται πιο δύσκολη στην κατανόηση και φαίνεται πιο “λόγια”. Παράλληλα, αφαιρείται το «εμείς», οπότε το ύφος απομακρύνεται από το προσωπικό και γίνεται ουδέτερο. Δεν υπάρχει τόσο συναίσθημα όσο στην πρώτη πρόταση.

Σχόλιο:
Η απάντηση περιλαμβάνει κάποια σωστά στοιχεία, αλλά είναι ασαφής και φλύαρη. Συνδυάζει όρους όπως «λόγια», «αυστηρό», «δυσνόητη», χωρίς να τους συνδέει ξεκάθαρα με τα υφολογικά χαρακτηριστικά. Ο μαθητής δείχνει ότι έχει αίσθηση του θέματος αλλά δεν μπορεί να ξεχωρίσει έννοιες (π.χ. μορφή, επίπεδο λόγου, αντικειμενικότητα, ύφος). Δεν επιλέγει δύο σαφείς και διαφορετικές αλλαγές.

ΑΝ ο μαθητής εισαγάγει κι έναν αντιφατικό χαρακτηρισμό (πχ αυστηρό και άμεσο) τότε δείχνει ότι η σύγχυση εννοιών έχει πολύ μεγάλο βάθος.

3️⃣ Πολύ καλή, πλήρως τεκμηριωμένη απάντηση

Μετατροπή:
Οι συνθήκες εκείνες από τις οποίες επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους θα πρέπει, επομένως, να μελετηθούν.

Αλλαγές στο ύφος:

1. Το ύφος γίνεται πιο απρόσωπο και ουδέτερο, καθώς αποσιωπάται το ρηματικό πρόσωπο «εμείς» (που ήταν εναρμονισμένο με τον λόγο της δήλωσης – συνέντευξης της κ.Πομιεχόφσκα και προτάσσεται η ίδια η ενέργεια της μελέτης. Αυτό ενισχύει την αποστασιοποίηση του πομπού από το μήνυμα — χαρακτηριστικό στοιχείο του τυπικού ύφους που προσιδιάζει στον επιστημονικό λόγο.
2. Επιπλέον, η σύνταξη γίνεται πιο σύνθετη, κάτι που αντιστοιχεί στο επίσημο και ακαδημαϊκό επίπεδο του λόγου. Ταιριάζει με τον προτρεπτικό και ερευνητικό χαρακτήρα της πρότασης προσαρμοσμένης στην επικοινωνιακή συνθήκη της επιστημονικής σύστασης για την ανάγκη συστηματικής μελέτης των ανασταλτικών παραγόντων στη δημιουργικότητα του βρέφους.

Σχόλιο:
Η απάντηση πληροί όλα τα κριτήρια του άριστα: σωστή μετατροπή, δύο σαφείς και διακριτές αλλαγές στο ύφος, τεκμηρίωση με σύνδεση μορφής-λειτουργίας-περιεχομένου. Ο μαθητής κατανοεί βαθιά τι σημαίνει αλλαγή ύφους και γιατί γίνεται στο συγκεκριμένο σημείο.

Τσακ και Τσουκ