Στην 6η ενότητα των Θρησκευτικών μιλήσαμε για τους τρεις Προστάτες Αγίους της Β. Εύβοιας.
Άγιος Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης
Ο μακαριστός άγιος π. Ιάκωβος Τσαλίκης γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου το 1920 στο Λιβίσι της Μ. Ασίας. Τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, καθώς στην περιοχή κυριαρχούσαν οι Τούρκοι. Όταν ήταν δύο ετών δόθηκε διαταγή όλοι οι Λιβισιανοί να φύγουν από την περιοχή.
Περίπου 2000 γυναικόπαιδα και γέροι (μια και όλοι οι άντρες είχαν οδηγηθεί αιχμάλωτοι σε καταναγκαστικά έργα-μαζί και ο πατέρας του μακαριστού Ιακώβου, Σταύρος) κίνησαν στη θλιβερή πομπή. Τον μικρό Ιάκωβο κρατούσε στην αγκαλιά η μητέρα του. Τα αδέλφια του, Γιώργος και Τασούλα, ήταν μόλις τεσσάρων ετών και σαράντα ημερών. Δίχως τα παραμικρά οικονομικά εφόδια, ξεκίνησαν ένα βασανιστικό ταξίδι που κράτησε μια εβδομάδα και πλέον. Έφτασαν τελικά στην Ιτέα. Αρχηγός της οικογένειας ήταν τώρα η γιαγιά του Ιακώβου, η κυρα-Δέσποινα. Γυναίκα με φλογισμένη πίστη, αστείρευτη υπομονή και δυναμικότητα. Από αυτήν πήρε ο Ιάκωβος το λαμπρό παράδειγμα και διδάχθηκε την αγάπη στο Θεό και τους ανθρώπους. Λίγο αργότερα, το 1925 μετέφεραν τους Λιβισιανούς πρόσφυγες σε μια τοποθεσία της βόρειας Εύβοιας, στο χωριό Φαράκλα.
Ο Ιάκωβος έπαιρνε πολύ τα γράμματα. Ήταν άριστος μαθητής όχι μόνο για τις επιδόσεις του αλλά και για την συμπεριφορά του. Ένα πάμφτωχο παιδί, έξι-επτά χρόνων, τους περισσότερους μήνες ξυπόλυτο. Αργότερα, σχεδόν από τα δέκα του χρόνια, πολλοί θα τον φωνάζουν “πάτερ Ιάκωβε”. Αργά το απόγευμα κάθε μέρα μετά το σχολείο πήγαινε και άναβε τα καντηλάκια στο εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής.
Ένα απόγευμα όμως, εκεί που προσευχότανε του εμφανίστηκε ολοζώντανη η αγία Παρασκευή, ακριβώς όπως ήταν στη εικόνα. Το παιδί τρόμαξε και έφυγε. Ξαναπήγε άλλη μέρα και του εμφανίστηκε πάλι. Έφυγε τρέχοντας μα η αγία του μίλησε γλυκά και τον καθησύχασε λέγοντάς του ποια είναι. Ο Ιάκωβος έκατσε δειλά-δειλά κοντά της και την άκουγε. Οι εμφανίσεις της αγίας συνεχίστηκαν, ώσπου το αγόρι συνήθισε. Κάθονταν δίπλα-δίπλα και μιλάγανε! Συχνά βοηθούσε στο ιερό τον π. Δημήτριο με φόβο Θεού και επιμέλεια. Εκεί στην αγία τράπεζα, πολλές φορές αντιλήφθηκε και είδε αγγέλους και άκουσε ψαλμωδίες.
Το 1933 ο Ιάκωβος τελείωσε το Δημοτικό. Για Γυμνάσιο ούτε λόγος. Η φτώχια και η ανέχεια δεν επέτρεπαν τέτοια σκέψη. Έτσι έμεινε και δούλευε στα χωράφια τους και για μεροκάματο σε ξένα χωράφια. Όσο όμως κουβάλαγε πέτρες προσευχόταν. Έλεγε Παρακλήσεις και ψιθύριζε τροπάρια. Τη νύχτα έκανε πολλές μετάνοιες, διάβαζε με το λυχνάρι ή το φεγγάρι και ώρες ολόκληρες έμενε γονατιστός, κάτι που το είχε μέχρι την κοίμησή του. Κάποτε αρρώστησε πολύ βαριά. Με τη λίγη ιατρική περίθαλψη ήταν βέβαιο πως θα πέθαινε. Ένα απόγευμα όμως του εμφανίστηκε ο άγιος Χαράλαμπος. Είδε ζωντανό το χέρι του να τον σταυρώνει στο στήθος. Ο Ιάκωβος συνήλθε αμέσως! Όλοι στο χωριό τον είχαν για ιερό πρόσωπο κι ας ήταν μόλις είκοσι ετών. Στην κατοχή τα βάσανα των φτωχών προσφύγων έγιναν ακόμη μεγαλύτερα. Ο Ιάκωβος, όμως, όρθιος! Στις ήδη υπάρχουσες συμφορές προστέθηκε κι εκείνη του θανάτου της μητέρας του. Η λύπη του ήταν αφόρητα μεγάλη. Από τότε ανέλαβε την προστασία της μικρής του αδελφής και έμεινε να την φροντίζει. Ο στρατός στην ηλικία των εικοσιεπτά ετών τον βρήκε εξαντλημένο.
Το 1951, σε ηλικία τριανταενός ετών έβαλε πλώρη για το μοναστήρι του οσίου Δαυίδ του γέροντα στην Εύβοια, μια και η αδελφή του είχε πια παντρευτεί. Με πολύ κόπο λόγω και της πεζοπορίας, κατόρθωσε να φτάσει στο μοναστήρι. Η κατάσταση εκεί ήταν απερίγραπτη. Τρεις μοναχοί που ζούσαν εκεί, φαίνονταν παραδομένοι στον άθλιο κατήφορο της Μονής. Όλοι τον κακοπήραν και του κακοφέρθηκαν. Του μιλούσαν άσχημα, τον περιφρονούσαν, δεν του έδιναν φαγητό. Τον έβαλαν σ\’ ένα κελί ερείπιο. Ο μοναχός Άνθιμος και οι τσοπάνηδες του άνοιξαν φρικτό πόλεμο. Όταν ο ηγούμενος της Μονής, αναγνωρίζοντας την αρετή του, τον έκειρε μοναχό και τον έκανε οικονόμο της μονής ο πόλεμος εναντίον του έγινε ακόμη μεγαλύτερος. Στις 18 Δεκεμβρίου χειροτονήθηκε διάκονος και την επομένη ιερέας.
Από την πολλή σωματική κούραση, η υγεία του χειροτέρευε ολοένα και περισσότερο. Εντούτοις δεν έπαψε να δέχεται πλήθος ανθρώπων που έρχονταν για να πάρουν την ευχή του. Προσευχόταν για άλλους και θεραπεύονταν. Οι συνεργάτες του όμως άγιοι Δαυίδ και Ιωάννης δεν συνέτρεχαν και στις δικές του αρρώστιες. Τα ήξερε αυτά καλά. Θα ‘μενε όπως ο απόστολος Παύλος με τη χάρη του Θεού. Οι κρίσεις με σφιξίματα και εφιδρώσεις ήταν ανυπόφορες. Τον ρωτούσες όμως “τι κάνεις γέροντα;” και καμιά φορά απαντούσε:
-Έχω ένα σφίξιμο στο στήθος και με πιάνουν ιδρώτες… Αλλά δε βαριέσαι, ο ένας απ\’ αυτό, ο άλλος από την άλλη, όλοι θα φύγουμε μια μέρα. Και θα πάμε στους ουρανούς, ενώπιον του δίκαιου Κριτή. Το άσχημο για μένα είναι ότι δεν έχω κάνει τίποτα για τον Κύριο και τι λόγο θα δώσω στο Θεό;
Νύχτα της 20ης Νοεμβρίου-πρωί της 21ης. Ήρθε η ώρα να τελειώσει το μαρτύριο της ζωής αυτής. Αγρύπνησε το τελευταίο του βράδυ. Λειτούργησε την επομένη για τα Εισόδια της Παναγίας και λίγο μετά το μεσημέρι άφησε σαν πουλάκι την ψυχή του, την εξαγνισμένη στο καμίνι της άσκησης και της γεμάτης ταπείνωση αγάπης. Την ημέρα της κηδείας αλλά και την επομένη το πρόσωπο του γέροντα είχε μια ιλαρότητα και φωτεινότητα. Ο κόσμος που έφτασε στο μοναστήρι ήταν αμέτρητος. Ο επίσκοπος ζήτησε να υψώσουν το φέρετρο για να το δει ο κόσμος.
H Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αγιοκατέταξε το μακαριστό Γέροντα Ιάκωβο Τσαλίκη, ύστερα από αίτηση αγιοκατατάξεως που είχε υποβληθεί από την Ιερά Μητρόπολη Χαλκίδος και ορίστηκε ως ημέρα μνήμης του η 22α Νοεμβρίου.
Ο όσιος Δαυίδ ο εν Ευβοία ο θαυματουργός
Γεννήθηκε γύρω στα 1490, στη Γαρδενίτσα Φθιώτιδος, απέναντι από την Εύβοια. Ήταν γιός ενάρετου και ευλαβούς ιερέα, ο οποίος φρόντισε να γεμίσει την ψυχή του παιδιού του με βαθιά πίστη στο Θεό και ευλάβεια. Ο Θεός τον αξίωσε, όντας τριών ετών, να βιώσει μια εξαιρετική πνευματική εμπειρία, η οποία σφράγισε την κατοπινή του ζωή. Μια νύχτα του φανερώθηκε ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και τον οδήγησε σε παρακείμενο ναό, αφιερωμένο στο όνομά του. Έμεινε εκεί όρθιος και ξυπόλυτος για έξι ολόκληρες ημέρες μπροστά στην εικόνα του αγίου, βυθισμένος σε ώριμες για την ηλικία του θεωρήσεις και προβληματισμούς. Όταν έφτασε στην εφηβεία, ζήτησε την άδεια από τους γονείς του, και αναχώρησε, αναζητώντας πνευματικό πατέρα και πνευματικές εμπειρίες. Πληροφορήθηκε ότι κάποιος ονομαστός ιερομόναχος, ονόματι Ακάκιος, άνθρωπος αρετής και σοφίας, είχε τη φήμη του ώριμου πνευματικού καθοδηγητή. Πήγε λοιπόν κοντά του και ζήτησε να γίνει υποτακτικός του. Ο Ακάκιος τον δέχτηκε με ευχαρίστηση στη Μονή του .Νωρίς αναδείχτηκε υποδειγματικός μοναχός, δείχνοντας τέλεια υπακοή στον γέροντά του. Σύντομα φάνηκαν τα πρώτα σημάδια της πνευματικής του προόδου και των αρετών του. Ώρες ολόκληρες καθόταν κοντά στον πνευματικό του πατέρα και άκουγε τις νουθεσίες του, αποκαλύπτοντάς του την οδό της μοναχικής τελειώσεως, η οποία οδηγεί στον αγιασμό και στη θέωση.Όταν οπνευματικός του, εκλέχτηκε μητροπολίτης Άρτης και Ναυπάκτου από τον Πατριάρχη Ιερεμία κάλεσε μαζί του και τον Δαυίδ για βοηθό του. Ο μοναχός Δαυίδ μαζί με τα καθήκοντα, που του είχε αναθέσει ο πνευματικός του, ασκούσε με ακρίβεια τον μοναχικό του κανόνα. Έκανε ολονυκτίες, νήστευε και προσεύχονταν αδιάκοπα, κάνοντας τέλεια υπακοή στον πνευματικό του πατέρα. Ο Ακάκιος τον χειροτόνησε πρεσβύτερο και τον όρισε ηγούμενο της Ιεράς Μονής της Θεοτόκου της Βαρνάκοβας, στο ομώνυμο όρος κοντά στη Ναύπακτο. Εκεί ο Δαυίδ θέλησε να εφαρμόσει τις μοναχικές αρχές, που είχε διδαχθεί από τον γέροντα πνευματικό του. Όμως γρήγορα απογοητεύτηκε, διότι οι υποτακτικοί του δεν ήταν πρόθυμοι να ακολουθήσουν τις δικές του αρχές. Γι’ αυτό και έφυγε από τη Μονή, αναζητώντας νέους τόπους, για περισσότερη ησυχία και άσκηση. Εγκαταστάθηκε, στο όρος Στείρι, κοντά στον Παρνασσό, όπου υπέστη λυσσαλέες επιθέσεις του σατανά. Η φήμη του δεν άργησε να γίνει γνωστή στη γύρω περιοχή. Το ασκητήριό του είχε γίνει τόπος έλξης πολλών ανθρώπων, οι οποίοι έτρεχαν στον άγιο ασκητή να ακούσουν λόγια παρηγοριάς και σωτηρίας. Ο όσιος έζησε σε χρόνια δύσκολα, όπου οι Ορθόδοξοι Έλληνες στέναζαν κάτω από την φρικτή και απάνθρωπη τουρκική δουλεία. Δεν άργησε να υποστεί και αυτός τα δεινά της σκλαβιάς. Κατηγορήθηκε ότι έκρυψε στο ασκητήριό του έναν σκλάβο δραπέτη. Οι τούρκοι τον συνέλαβαν και τον υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια, τα οποία υπέφερε με μεγάλη καρτερία και ηρωισμό. Ύστερα από πολύ καιρό απελευθερώθηκε χάρις στα λύτρα που κατέβαλαν ευσεβείς κάτοικοι της περιοχής.Κατόπιν, αποφάσισε να αλλάξει και πάλι τόπο ασκήσεως. Κατέφυγε στις Ροβιές της βόρειας Εύβοιας, όπου ίδρυσε την Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Η φήμη του και πάλι δεν άργησε να διαδοθεί. Σύντομα εγκαταστάθηκαν μαζί του κάποιοι μαθητές του, οι οποίοι επιθυμούσαν να τον μιμηθούν στην άσκηση και στην αγιότητα. Παράλληλα ασκούσε μια πρωτοφανή φιλανθρωπία. Έδειχνε την αγάπη του έμπρακτα στους φτωχούς και κατατρεγμένους, στα πρόσωπα των οποίων έβλεπε τον ίδιο το Χριστό. Μοίραζε αλύπητα τα εφόδια της Μονής αδιακρίτως σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους. Πρόβλεψε τον θάνατό του και αφού έδωσε τις τελευταίες του νουθεσίες προς τους μαθητές του, παρέδωσε την ψυχή του στο Χριστό, στον Οποίο υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή. Ήταν 1η Νοεμβρίου του έτους 1589 ή 1601. Ο τάφος του και τα ιερά του λείψανα και δει η κάρα του, επιτελούν πολλά θαύματα. Η μνήμη του τιμάται την ημέρα της οσιακής κοιμήσεώς του.
Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος
Ο Άγιος Ιωάννης γεννήθηκε στη Ρωσία το 1690. Τότε βασίλευε ο Μεγάλος Πέτρος. Το 1711 ξέσπασε πόλεμος με την Τουρκία, στον οποίο πολέμησε και ο Άγιος Ιωάννης. Ο Άγιος πιάστηκε αιχμάλωτος και έγινε σκλάβος ενός Τούρκου, ο οποίος τον μετέφερε στην πατρίδα του, στο Προκόπι της Μικράς Ασίας.Εκεί παρότι πιέστηκε σκληρά και βασανίστηκε για να αλλάξει την πίστη του, ο Ιωάννης ο Ρώσος δεν το έκανε, έτσι ο Τούρκος τον έριξε σε έναν υπόγειο στάβλο, όπου έζησε με ταπείνωση, σκλαβιά και ξυπόλητος στο κρύο μαζί με ζώα, αλλά όσο και κουρασμένος να ήταν, πάντα έτρεχε τις νύχτες στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, που ήταν κρυμμένο μέσα σε έναν βράχο, στην Καππαδοκία, όπου και αγρυπνούσε προσεύχοντας.
Με τον καιρό οι Τούρκοι έπαψαν να τον πειράζουν και να του φέρονται άσχημα. Μια μέρα και ενώ ο Τούρκος αφέντης βρισκόταν στην Μέκκα, η γυναίκα του έκανε τραπέζι σε συγγενείς και φίλους , για να επιστρέψει με το καλό ο άντρα της. Ο Ιωάννης υπηρετούσε τότε στο τραπέζι, όταν σερβιρίστηκε και ένα πιάτο από το αγαπημένο πιλάφι του αφέντη, τότε η γυναίκα του Τούρκου αφέντη αναστέναξε και είπε πόσο ευχαρίστηση θα ένιωθε ο άντρα της αν ήταν εκεί μαζί τους και έτρωγε από το πιλάφι. Ο Ιωάννης πήρε τότε ένα πιάτο με ζεστό πιλάφι και είπε πως θα το έστελνε στον αφέντη στη Μέκκα, βέβαια όλοι γέλασαν και νόμιζαν ότι θα το έδινε πάλι σε καμιά φτωχή οικογένεια του χωριού, όπως συνήθιζε. Εκείνος όμως πήγε στον στάβλο του και προσευχήθηκε στον Κύριο να εκπληρώσει το αίτημα του.
Έτσι, όταν ο Αφέντης του γύρισε από την Μέκκα και τους έδειξε το πιάτο που είχε ξαφνικά βρει μπροστά του με το αγαπημένο του πιλάφι, τότε όλοι κατάλαβαν ότι ο φτωχός και καλός Ιωάννης, ήταν Άγιος του αληθινού Θεού.
Σε ηλικία 40 ετών αρρώστησε βαριά και πέθανε. Στις 27 Μαϊου 1730 έγινε η τελετή της ταφής του. Ο αφέντης του, έδωσε την ελευθερία στους χριστιανούς να τον θάψουν χριστιανικά. Τάφηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου και το άγιο σκήνωμά του μπήκε μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα. Το 1832 όμως το λείψανο πετάχτηκε έξω από τη λάρνακα σε σωρό ξύλων για να καεί, από τους στρατιώτες του Τούρκου Χατκεράλ Ογλού Οσμάν πασά, που είχαν ληστέψει όλο το ναό από τα αφιερώματα. Το λείψανο όμως έμεινε ανέπαφο. Το γεγονός αυτό φόβισε τους Τούρκους που απομακρύνθηκαν και το σώμα του αγίου τοποθετήθηκε πάλι μέσα στη λάρνακα. Τα θαύματα που γίνονται στη λάρνακα που φιλοξενεί τα λείψανα του αγίου γίνονται γνωστά και πολύς κόσμος ασχέτου θρησκείας καταφεύγει για να θεραπευτεί. Στο χώρο δημιουργείται ένα μεγάλο προσκύνημα που δεσπόζει στην Κεντρική Καππαδοκία έως το 1924. Κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1924, οι χριστιανοί κάτοικοι του Προκοπίου Μικράς Ασίας, πήραν μαζί τους το σκήνωμα του Αγίου και το μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα, στην Εύβοια. Το 2024 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε στην Εύβοια, τον Οκτώβριο του 1924, με το πλοίο «Βασίλειος Δεστούνης». Το 1930 θεμελιώθηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμή του Αγίου, που αποπερατώθηκε το 1951.
Ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος, γιορτάζει στις 27 Μαΐου. Την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη του Ρώσου, στο Προκόπι της Εύβοιας, έρχονται προσκυνητές από όλο τον κόσμο.
Ο Δάσκαλος και οι Μαθητές του Δ1