Το βράδυ της 10ης Απριλίου του 1826 γράφτηκε μία από τις κορυφαίες και πιο συγκινητικές στιγμές του Αγώνα του 1821.

Οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, υπό τους Δημήτρη Μακρή, Νότη Μπότσαρη και Κίτσο Τζαβέλα, και ξεκίνησαν για την ηρωική έξοδο, με σκοπό να διασπάσουν τις δυνάμεις του εχθρού, αιφνιδιάζοντάς τους πολιορκητές.

Τα σχέδιό τους, όμως, δεν ευοδώθηκε και οι δυνάμεις του Ιμπραήμ σκότωσαν έναν-έναν, σχεδόν όλους τους Αγωνιστές. Οι γυναίκες και τα παιδιά πιάστηκαν όμηροι και πουλήθηκαν σε σκλαβοπάζαρα. Κάποιοι λίγοι κατάφεραν να διαφύγουν. Όσοι έμειναν στην πόλη, κλείστηκαν στις μπαρουταποθήκες και έβαλαν φωτιά.

Ο ηρωισμός και η γενναιότητα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, συγκίνησε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, έδωσε νέα ώθηση στο φιλελληνικό κίνημα και ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες, λόγιους, ζωγράφους και ποιητές.

Το Μεσολόγγι απελευθερώθηκε στις 11 Μαΐου 1829.

*Απόσπασμα από την ποιητική σύνθεση του Διονύσιου Σολωμού, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι».