Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι η μεγαλύτερη κλειστή θάλασσα της Γης. Στα δυτικά χωρίζει την Αφρική με την Ευρώπη και ενώνεται με τον Ατλαντικό Ωκεανό. Στα ανατολικά χωρίζεται από την Ασία με τον Εύξεινο Πόντο. Στα νότια επικοινωνεί με την Ερυθρά Θάλασσα και από εκεί με τον Ινδικό Ωκεανό.
Τα νερά της Μεσογείου δεν ανανεώνονται, με αποτέλεσμα κάθε μέρα να εξατμίζονται από τη Μεσόγειο μεγάλες ποσότητες νερού που δεν αναπληρώνονται τελείως από τα νερά των ποταμών που εκβάλλουν σε αυτή. Για αυτό το λόγο η αλατότητα της Μεσογείου είναι υψηλότερη από αυτή του Ατλαντικού Ωκεανού.
Το κλίμα της Μεσογείου έχει μεγάλα καλοκαίρια χωρίς βροχές και ήπιους χειμώνες. Η μεσογειακή βλάστηση ονομάζεται «μακία» βλάστηση. Οι ελιές, τα αμπέλια και τα εσπεριδοειδή είναι οι κύριες καλλιέργειες των μεσογειακών χωρών.
Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μία σταγόνα στον παγκόσμιο ωκεανό. Τα νερά της είναι το 1% των νερών όλου του πλανήτη. Όμως είναι μία από τις πλουσιότερες θάλασσες ως προς τα είδη που ζουν στα νερά της.
Η Μεσόγειος Θάλασσα αποτελεί πέρασμα για τη μεταφορά καυσίμων, πρώτων υλών καθώς και αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων. Σήμερα αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα. Τα παράλιά της είναι πυκνοκατοικημένα. Οι όμορφες παραλίες της ελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών. Κοντά στα μεγάλα λιμάνια υπάρχουν διάφορες βιομηχανίες.
Fernand Braudel «Η Μεσόγειος , ο χώρος και η ιστορία» (1985)
Πάνω σ’ έναν παγκόσμιο χάρτη η Μεσόγειος φαίνεται σαν ένα απλό σκίσιμο του φλοιού της γης, σαν ένα στενό αδράχτι που απλώνεται από το Γιβραλτάρ ως τον Ισθμό του Σουέζ και την Ερυθρά θάλασσα. Οι θραύσεις, τα ρήγματα, οι καθιζήσεις, οι τριτογενείς πτυχώσεις δημιούργησαν πολύ βαθιές υγρές κοιλότητες και απέναντι από τα βάραθρά τους δημιουργούνται σε αντιδιαστολή, ατελείωτες γιρλάντες από νέα, πολύ ψηλά βουνά με ζωηρές μορφές. Κοντά στο ακρωτήριο Ταίναρο ανοίγεται μια κοιλότητα 4.600 μέτρων που θα μπορούσε εύκολα να πνίξει την πιο ψηλή κορυφή της Ελλάδας, τον Όλυμπο στα 2.985 μέτρα.
Αυτά τα βουνά εισχωρούν στη θάλασσα και κάποτε την εκμηδενίζουν μετατρέποντάς την σ’ έναν απλό διάδρομο με αλμυρό νερό. Αυτό συμβαίνει στο Γιβραλτάρ, στις εκβολές του Μπονιφάτσιο, στο στενό της Μεσσήνης με τους περιστροφικούς γκρεμούς της Σκύλλας και της Χάρυβδης, κατά μήκος των Δαρδανελλίων και του Βοσπόρου. Θα ‘λεγε κανείς ότι δεν πρόκειται πλέον για θάλασσα αλλά για ποτάμια ή ακόμη για απλές θαλάσσιες πύλες.
Σ’ αυτές τις πύλες, σ’ αυτά τα ποτάμια οφείλεται η δομή του υγρού χώρου. Αποκόπτουν αυτόνομα κομμάτια: τη Μαύρη θάλασσα, το Αιγαίο πέλαγος, την Αδριατική, που για πολλά χρόνια ήταν βενετσιάνικη κτήση, και το ακόμη μεγαλύτερο Τυρρηνικό πέλαγος. Και σ’ αυτήν την κατάτμηση της θάλασσας σε μια σειρά από λεκάνες αντιστοιχεί, ως αντίστροφη εικόνα της, η κατάτμηση της γης σε ξέχωρα ηπειρωτικά κομμάτια: στη Βαλκανική χερσόνησο, στη Μικρά Ασία, στην Ιταλία, στην Ιβηρική, στη Βόρεια Αφρική.
Όπως και να ‘χει, απ’ αυτό το συνολικό σχεδίασμα αναδεικνύεται μία κυρίαρχη όψη, βασική για να κατανοήσει κανείς το παρελθόν της θάλασσας από την εποχή των ελληνικών και των φοινικικών αποικισμών μέχρι τους νεότερους χρόνους. Η συνενοχή της γεωγραφίας με την ιστορία δημιούργησε ένα ενδιάμεσο σύνορο από ακτές και νησιά που από το βορρά ως το νότο τέμνει τη θάλασσα σε δύο εχθρικούς κόσμους. Χαράξτε αυτό το σύνορο από την Κέρκυρα και το κανάλι του Οτράντο, που κλείνει κατά το ήμισυ την Αδριατική, μέχρι τη Σικελία και τις ακτές της σημερινής Τυνησίας: ανατολικά βρίσκεστε στην Ανατολή, δυτικά στη Δύση, με την πλήρη και κλασσική έννοια αυτών των λέξεων. Ποιος θα ξαφνιαζόταν λοιπόν από το γεγονός ότι αυτό το μεταίχμιο υπήρξε στο παρελθόν η κατεξοχήν γραμμή των μαχών: Άκτιο, Πρέβεζα, Ναύπακτος, Μάλτα, Ζάμα και Τζέρμπα. Είναι η γραμμή του μίσους και των ανεξιλέωτων πολέμων. Οχυρωμένες πόλεις και νησιά που από το ύψος των τειχών τους και από τα παρατηρητήριά τους εποπτεύουν το ένα τ’ άλλο.
Στην έννοια του συνόρου η Ιταλία αποκτά το νόημα του πεπρωμένου της. Είναι ο ενδιάμεσος άξονας της θάλασσας και, περισσότερο κι απ’ ότι συνήθως λέγεται, διχάζεται πάντα ανάμεσα σε μια Ιταλία στραμμένη προς τη Δύση και μια Ιταλία που κοιτάζει την Ανατολή. Σ’ αυτό το γεγονός δεν όφειλε άλλωστε τα πλούτη της τόσα χρόνια; Της ανήκει η φυσική δυνατότητα, το φυσικό όνειρο της κυριαρχίας σ’ ολόκληρη τη θάλασσα.