Νόρα Πουρνάρα: Φιλόλογος

Ραψωδία ε (165-252)_________________________________________________

[Περιληπτική αναδιήγηση των β, γ, δ, ε (1-164)

Την επόμενη μέρα, μετά την λεκτική «αναμέτρηση» Τηλέμαχου- Αντίνοου-Ευρύμαχου, ο Τηλέμαχος συγκαλεί συνέλευση των Ιθακησίων όπου καταγγέλλει την αδικία των μνηστήρων σε βάρος της πατρικής του περιουσίας. Ζητά καράβι για το ταξίδι του στην Πύλο και τη Σπάρτη, για να αναζητήσει πληροφορίες για τον Οδυσσέα. Το επόμενο πρωί ξεκινά το ταξίδι του και φθάνει στην Πύλο. Ο Νέστορας τον συμβουλεύει να επισκεφθεί τον Μενέλαο στη Σπάρτη, γιατί είναι πιθανό εκείνος να γνωρίζει τι έχει συμβεί στον Οδυσσέα. Στη Σπάρτη ο Τηλέμαχος πληροφορείται πως τον Οδυσσέα κρατά στο νησί της άθελά του η νεράιδα Καλυψώ. Ο Τηλέμαχος βιάζεται ικανοποιημένος με όσα έχει πληροφορηθεί να επιστρέψει, ενώ οι μνηστήρες ετοιμάζονται να του στήσουν ενέδρα και να τον σκοτώσουν.

Στο μεταξύ, το δεύτερο συμβούλιο των θεών πραγματοποιείται και η Αθηνά παίρνοντας τον λόγο τονίζει την αδικία με την οποία αντιμετωπίζεται ο Οδυσσέας, αφού μόνος, χωρίς συντρόφους, παραμένει στο νησί – όμηρος της Καλυψώς. Ο Δίας δίνει εντολή στον Ερμή να μεταβεί άμεσα στην Καλυψώ και απερίφραστα να της ανακοινώσει την απόφαση των θεών να απελευθερώσει τον Οδυσσέα. Ο Ερμής υπακούει, και φθάνει στο νησί της θεάς, όπου και της ανακοινώνει το θέλημα των θεών, του Δία. Εκείνη ξεσπά με ένα χείμαρρο επικρίσεων προς τους θεούς, όμως τελικά υποτάσσεται, υποχωρεί και υπόσχεται πως θα βοηθήσει τον Οδυσσέα συμβουλεύοντάς τον και εφοδιάζοντάς τον με τα απαραίτητα για το ταξίδι του].

Αναλυτική επεξεργασία ε (165-252)­­­­­­­­­

Για τις απαντήσεις στο φύλλο εργασίας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στοιχεία από τον ακόλουθο σύνδεσμο:

https://blogs.sch.gr/norapou/2013/01/28/%cf%81%ce%b1%cf%88%cf%89%ce%b4%ce%af%ce%b1-%ce%b5-%cf%83%cf%84%ce%af%cf%87%ce%bf%ce%b9-165-251/

1. Σκηνή: παρουσιάζει ένα μέρος της δράσης που έχει ενότητα, μπορεί όμως να περιλαμβάνει περισσότερες από μία εικόνες. Βασική διάκριση των σκηνών είναι: α) η αλλαγή του τοπίου, β) η αλλαγή προσώπων, γ) η αλλαγή τόπου και προσώπων, δ) η διαφοροποίηση του χρόνου.

­­­­Λαμβάνοντας υπόψιν την παραπάνω διευκρίνηση, χωρίστε την ενότητα σε δύο σκηνές και δώστε από έναν τίτλο στην κάθε μία από αυτές:

Σκηνή 1^η: στίχοι 165……..   : _________________________________________________________________________

Σκηνή 2^η: στίχοι ………………: ________________________________________________________________________

2. Στίχοι 165-175: Ποια η εικόνα του Οδυσσέα έτσι όπως μας παρουσιάζεται στους στίχους αυτούς; Τι εντύπωση προκαλεί ο ήρωας που θρηνεί;
3. Συνδυάστε την πρόταση της στήλης Α με τις σωστές από τη στήλη Β:

6. Ποιες είναι οι αντιθέσεις μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται η απόσταση ανάμεσα στον Οδυσσέα και την Καλυψώ (ετερόκλητο ζεύγος);
7. Ποια η αντίδραση του Οδυσσέα, όταν ακούει την Καλυψώ να του επιτρέπει να φύγει από το νησί της; Δικαιολογείται;
8. Πώς αίρεται η δυσπιστία του ήρωα; Τι γνωρίζετε σχετικά; (βλ. σημ. 4, σελ. 58 σχολ. βιβλίου)
9. Γιατί στο αποχαιρετιστήριο δείπνο φαίνεται πως ο Οδυσσέας και η Καλυψώ είναι ετερόκλητο /αταίριαστο ζευγάρι;
10. Μετά το δείπνο η θεά επιδίδεται στην τελευταία, απελπισμένη προσπάθεια να κρατήσει κοντά της τον Οδυσσέα. Καταγράψτε στον πίνακα που ακολουθεί τι προσφέρει η θεά σε αυτόν και τι επιλέγει εκείνος (στ. 223-248)

11. Συνδυάστε την πρόταση της στήλης Α με τις σωστές από τη στήλη Β:

12. Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Οδυσσέα από την ενότητα αυτή; Συμπληρώστε τα σχετικά στοιχεία, όπως στο παράδειγμα που ακολουθεί:

Α. Στίχ 190-198: διστακτικός, δύσπιστος, επιφυλακτικός. Δυσκολεύεται να πιστέψει πως ξαφνικά η θεά αποφάσισε να τον αποδεσμεύσει μετά από τόσα χρόνια.

Β. στ. 236: πολύγνωμος χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον ποιητή, δηλαδή ευφυής, επινοητικός, συνετός επίσης, γιατί κατάφερε να απορρίψει την πρόταση της Καλυψώς να μείνει κοντά της με ………………………, χωρίς να την ……………………………………………………………………………………………………………….

Γ. 237-241: ευφυής και διπλωματικός, γιατί εξηγεί πως ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Δ. στ. 242-243: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ε. στ. 244-246: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Στ. στ. 247-248: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13. Στοιχεία της στήλης Α και στοιχεία της στήλης Β να ενωθούν:

14. Ποια ηθική σημασία έχει το γεγονός ότι ο Οδυσσέας δεν έχει ιδέα πως η επιστροφή του είναι θέλημα της μοίρας και απόφαση των θεών.

Φύλλο εργασίας 2^ο _ Ενότητα 5^η :

Συμπληρώστε τα κενά στο κείμενο που ακολουθεί με τον σωστό τύπο των σύνθετων:

Με τον πρόσφατο πόλεμο που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη, μια εύλογη απορία των παιδιών είναι «γιατί να γίνεται πόλεμος;» και «πώς θα μπορούσε να σταματήσει;». Η απάντηση βρίσκεται στο πώς …………………… (εκ + παιδεύομαι) ο άνθρωπος από μικρή ηλικία για να …………………… (αντί + μέτωπο) ……………………… (συν + κρούση) και διαφωνίες σε …………………….. (διά + πρόσωπο) και ομαδικό επίπεδο. Το σχολείο μπορεί να ……………………. (από + τελώ) τον χώρο όπου το παιδί μαθαίνει την ειρηνική ……………… (επί + λύση) διαφωνιών και συγκρούσεων. Σε πρώτο επίπεδο προτείνεται η διαμεσολάβηση των ………………………. (συν + μαθητής). Στις δύσκολες συγκρούσεις τις οποίες δεν μπορούν να λύσουν μόνοι τους οι ……………………………… (εν + πλέκω), είναι χρήσιμη η ύπαρξη ενός ………………………….. (εκ + παιδεύομαι) σώματος συμμαθητών που θα ………………………. (προ + τείνω) λύσεις. Αυτό γίνεται σε ……………………….. (συν + έργο) με τους δασκάλους.                                                                                           εφημερίδα Το Βήμα, 25/5/03 (διασκευή)

Άσκηση γραπτού λόγου

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη το εκπαιδευτικό σύστημα να ενισχύει συνεχώς το πνεύμα ειρήνης. Συντάσσετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο αρχικά θα εξηγείτε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό και στη συνέχεια θα υποδείξετε τρόπους με τους οποίους το σχολείο μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια πνεύματος ειρήνης. (300-350 λέξεις)

Πρόλογος στον οποίο σημειώνετε την αφόρμηση…

Κύριο μέρος:

Α’ παράγραφος για το πρώτο ερώτημα, ήτοι γιατί επιβάλλεται σήμερα κυρίως να ενισχύει το πνεύμα ειρήνης; (οι νέοι εκτίθενται στη βία, στο σφυροκόπημα από τα μμε με καταναλωτικά προτυπα, σχέσεις ανθρώπινες αλλοτριωμένες-απομόνωση, οικονομικά προβλήματα, απομάκρυνση από τη μόρφωση, την τέχνη, τη γνώση γενικά του παρελθόντος, τις ανθρωπιστικές αξίες….)

Β΄παράγραφος: το β΄ερώτημα, ήτοι πώς μπορεί η εκπαίδευση να βοηθήσει ();;;;;

Επίλογος

Προσοχή

στο πρόσωπο (γ΄ενικό/ πληθ/κό)

Στο στήσιμο των παραγράφων… στη σύνδεση των νοημάτων με εύστοχες μεταβατικές λέξεις (ανατρέξτε στα σχετικά φυλλάδια που έχετε στο αρχείο σας.)…. Στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείτε… στην οργάνωση των επιχειρημάτων σας.

5^Η ΕΝΟΤΗΤΑ _ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ _________________________________________________________________________

-Ειρήνη, ειρηνικός, πασιφισμός (= η αντίθεση στη διεξαγωγή πολέμου και στη χρήση βίας, αντίθεση στον πόλεμο, υπεράσπιση της αναγκαιότητας για παγκόσμια ειρήνη ) ειρηνιστής, πασιφιστής, φιλειρηνικός, φιλειρηνιστής, ειρηνόφιλος, ειρηνεύω, ειρήνευση, ειρηνευτικός.

-ανθρωπισμός, διάλογος, πειθώ, αλληλοσεβασμός, αλληλοκατανόηση, αλληλεγγύη, ανεκτικότητα, διαλλακτικότητα, συμφιλίωση, αφοπλισμός, ευημερία.

-Πολεμώ, πόλεμος, πολεμικός, εμπόλεμος, φιλοπόλεμος, πολεμοκάπηλος, πολεμοχαρής

-όπλο, εξοπλισμός, οπλοστάσιο, ένοπλος, αφοπλισμός

-ανταγωνισμός, επιθετικότητα, έριδες, αντιπαράθεση, αντιπαλότητα, μάχη, μάχομαι, μαχητικός, διαμάχες, σύγκρουση, σύρραξη.

-επίθεση, εισβολή, άμυνα, αντίσταση

– συμφέοντα, προπαγάνδα, φανατισμός, μίσος, μισαλλοδοξία, εθνικισμός, εθνικιστικός.

Προσοχή: O εθνικισμός είναι ιδεολογία, η οποία επικεντρώνεται γύρω από την έννοια του Έθνους, έχοντας ως βασική παραδοχή τη διχοτομία ανάμεσα σε «κατώτερα» και «ανώτερα» έθνη. Υπερασπίζεται την επιβολή των «ανώτερων» εθνών στα «κατώτερα», όπως και την πλήρη κυριαρχία επάνω σε μια γεωγραφική περιοχή, ιστορικής συνήθως σημασίας

Ο εθνισμός= ιδεολογική στάση που προωθεί την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης χωρίς να δείχνει περιφρόνηση απέναντι στην ιστορία και την ταυτότητα άλλων εθνών

– επεκτατικός, επεκτατισμός, ιμπεριαλισμός, casus belli (=αιτία πολέμου)

-καταστροφή, απώλεια, όλεθρος, εξόντωση, αφανισμός,θύματα

Φράσεις

• ονοματικά σύνολα

Ειρηνικός-ή-ό: επίλυση, διευθέτηση, διακανονισμός διαφορών, σχέσεις, ζωή, διαβίωση, συμβίωση.

Όπλα: συμβατικά, πυρηνικά, χημικά

Πόλεμος: επιθετικός, αμυντικός, ψυχρός, ιερός, εμφύλιος (Με τον όρο Ψυχρός Πόλεμος έμεινε γνωστός στην ιστορία ο ανταγωνισμός σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο ανάμεσα σε δύο κύρια μπλοκ χωρών –  το Δυτικό μπλοκ, με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ και το Ανατολικό μπλοκ με ηγέτιδα δύναμη την ΕΣΣΔ–  από το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου μέχρι την πτώση της ΕΣΣΔ.

Πολεμικός-ή-ό: προετοιμασία, σύρραξη, επιχειρήσεις, βιομηχανίες

Φιλειρηνικό: κίνημα, έλεγχος εξοπλισμών

• Ρηματικά σύνολα:

Συνάπτω, εγκαθιδρύω, παγιώνω, εδραιώνω, εμπεδώνω, απειλώ την ειρήνη

Αγωνίζομαι, διαδηλώνω για την ειρήνη

Υποκινώ, προκαλώ, κηρύσσω, διεξάγω, τερματίζω, κερδίζω, χάνω τον πόλεμο.

Καλλιεργώ, αναπτύσσω, εξελίσσω πνεύμα

Αναδιαρθρώνω το Αναλυτικό πρόγραμμα

Αποκαθιστώ το χαμένο κύρος κάποιων μαθημάτων (γλώσσα, ιστορία, νεοελληνική λογοτεχνία)

Προβληματίζω, θέτω ζητήματα προς συζήτηση, αφορμώμαι από κείμενα για μια εποικοδομητική συζήτηση με στόχο την αφύπνιση, τον προβληματισμό σχετικά με τις βλαπτικές για τον άνθρωπο συνέπειες του πολέμου, τα αγαθά της ειρήνης

• Μεταφορική χρήση της γλώσσας

Η ειρήνη είναι ευλογία

Θεμελίωση της ειρήνης μέσα από την εκπαίδευση

Υπονομεύω – δυναμιτίζω την ειρήνη

Εκρηκτική κατάσταση

Πολεμικό κλίμα, ατμόσφαιρα

Ηχούν οι σειρήνες ή τα τύμπανα του πολέμου.

Στις φλόγες του πολέμου

Στη δίνη -αναστάτωση του πολέμου

Υποδαυλίζω, συδαυλίζω= υποκινώ πόλεμο

Ιαχές του πολέμου

Μαίνεται = εξελίσσεται με σφοδρότητα ο πόλεμος

Θέατρο = πεδίο, τόπος των μαχών

Ο πόλεμος θερίζει τους ανθρώπους

Θυσία (ή εκατόμβη) στο θεό του πολέμου

Ο πόλεμος είναι «βίαιος διδάσκαλος» (Θουκυδίδης)