Στην Πάτρα (όπως επίσης στον Πειραιά και την Κρήτη) λειτουργούν εβδομαδιαίως 4 Κ.Ο.Π.Α. (Κλαμπ Οικογενειών με Προβλήματα Αλκοόλ)
Τη Δευτέρα 7-8:30 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων
Την Τρίτη 7-8:30 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Ι. Ν. Αγίας Σοφίας
Την Τετάρτη 7-8:30 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Ι. Ν. Αγίου Νικολάου.
Την Τετάρτη 7:30–9 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων
Την δεκαετία του 70 στο Ζάγκρεμπ έκανε τα πρώτα της βήματα μια καινούρια μεθοδολογία πάνω στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ. Η μεθοδολογία αυτή βασιζόταν σε μία πρωτότυπη και εκσυγχρονισμένη άποψη για τον αλκοολισμό που δεν ήταν άλλη από την οικολογική κοινωνική προσέγγιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ και σύνθετων προβλημάτων του Vladimir Hudolin. Ήδη από τον παραπάνω όρο διαφαίνεται μία ριζική αλλαγή απόψεων, όπου δεν μιλάμε πια για αλκοολισμό αλλά για προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ καθώς επίσης γίνεται λόγος και για σύνθετα προβλήματα όταν στο πρόβλημα αλκοόλ προστίθενται και προβλήματα από την χρήση άλλων ουσιών, ψυχιατρικές ασθένειες, προβλήματα με το νόμο, έλλειψη στέγης κ.τ.λ..
Ο Vladimir Hudolin γεννήθηκε στην Κροατία το 1922 και πέθανε το 1996. Ήταν ψυχίατρος, ειδικός σε διεθνές επίπεδο πάνω σε θέματα χρήσης αλκοόλ και άλλων ουσιών. Το 1951-1952 κέρδισε μια υποτροφία από τον Π.Ο.Υ. και δούλεψε στο Λονδίνο στο National Hospital και στην Tavistock Clinic με την Melanie Klein. Επίσης συνεργάστηκε στο Aberdeen με τον Miller, στο Belmont Hospital με τον Maxwell Jones ενώ αργότερα με τον Joshua Bierer ιδρύσαν την παγκόσμια εταιρεία κοινωνικής ψυχιατρικής.
Κατά την διάρκεια της πρώτης επίσκεψης του στις Ηνωμένες Πολιτείες ήρθε σε επαφή με τους Ανώνυμους Αλκοολικούς και ιδιαίτερα με τον ιατρό Bob S..
Έχοντας την έδρα της Νευρολογίας, της ψυχιατρικής και της ιατρικής ψυχολογίας στο Ζάγκρεμπ, το 1964 άνοιξε την πρώτη κλινική αλκοολογίας σε έναν χώρο δίπλα στην ψυχιατρική κλινική. Τον ίδιο χρόνο λειτούργησε στο Ζάγκρεμπ το πρώτο club.
Σύμφωνα με τον Hudolin ο αλκοολισμός δεν θεωρείται πλέον μια ασθένεια αλλά μια συμπεριφορά, ένας τρόπος ζωής που καθορίζεται από μια σειρά ενδογενών και εξωγενών παραγόντων, βιολογικής, ψυχολογικής και κοινωνικής φύσης. Τα προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ θεωρούνται σαν αποτέλεσμα μιας διαταραχής των οικολογικών κοινωνικών συστημάτων μέσα στα οποία είναι ενταγμένο το άτομο. Αυτά είναι συνδεδεμένα με την κουλτούρα του ποτού που υπάρχει στις κοινωνίες μας και βέβαια η πρόληψή τους και η βελτίωση του τρόπου ζωής που συνδέεται με το ποτό δεν μπορεί παρά να συνδέεται και με μία αλλαγή της υγειονομικής αλλά και της γενικής κουλτούρας της κοινωνίας.
Η οικολογική κοινωνική θεωρία συνδέεται άμεσα με την συστημική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία η προβληματική συμπεριφορά ,όπως για παράδειγμα ο αλκοολισμός, αποτελεί έκφραση του συστήματος μέσα στο οποίο εκδηλώνεται. Μία προβληματική συμπεριφορά δεν αποδίδεται πλέον αποκλειστικά στο άτομο, στη σκέψη του ή σε οργανικές νόσους, αλλά αντιμετωπίζεται σαν μια διαταραχή του συστήματος, όπου το άτομο ανήκει.
Σύμφωνα με τον Hudolin ο αλκοολισμός και τα άλλα προβλήματα που σχετίζονται με αυτόν αποτελούν έκφραση του συστήματος της κοινωνίας, δηλαδή του χώρου όπου το άτομο ζει και εργάζεται, με την μορφή ενός τρόπου ζωής1. Η οικογένεια αποτελεί ένα υποσύστημα σε αυτό το σύστημα της κοινωνίας και για το λόγο αυτό η οικογενειακή προσέγγιση θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ.
Αν λοιπόν ο αλκοολισμός είναι ένας τρόπος ζωής, η αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ δεν προβλέπει μόνο την παραδοσιακή θεραπεία, αφού ο αλκοολικός δεν θεωρείται μόνο σαν άρρωστος. Έχοντας λοιπόν μία κυκλική και συστημική άποψη οποιαδήποτε παρέμβαση σε ένα επίπεδο θα έχει αντανάκλαση και στα υπόλοιπα. Έτσι τα προγράμματα για τον έλεγχο των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ, σύμφωνα με την οικολογική κοινωνική προσέγγιση, προβλέπουν παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα της πρόληψης και αποτελούν μέρος των προγραμμάτων δράσης για την προαγωγή της υγείας.
Το Κλαμπ Οικογενειών με Προβλήματα από το Αλκοόλ (ΚΟΠΑ):
Η τεχνική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ, σύμφωνα με την οικολογική κοινωνική προσέγγιση, βασίζεται στα Κλαμπ Οικογενειών με Προβλήματα από το Αλκοόλ.
Αυτά ορίζονται ως πολυοικογενειακές κοινότητες αποτελούμενες από δύο έως δώδεκα οικογένειες με προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ και έναν υπηρέτη-δάσκαλο.
Το κλαμπ είναι ενταγμένο στο εσωτερικό της τοπικής κοινωνίας, τα μέλη του δεν είναι ανώνυμα και προσφέρουν συνεχώς μαρτυρίες με τις εμπειρίες τους. Οι οικογένειες δουλεύουν συνεχώς μαζί με σκοπό όχι μόνο την αποχή από το αλκοόλ, αλλά και για να αλλάξουν τρόπο ζωής. Επίσης σκοπός των οικογενειών είναι να διατηρούν πάντα τα κλαμπ ανοικτά προς την κοινωνία και να συνεργάζονται με όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που ασχολούνται με τα προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ.
Τα κλαμπ, εκτός από μια τεχνική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ, αποτελούν και μια φιλοσοφία ζωής. Βασίζονται στην αλληλεγγύη, στην φιλία, στην αγάπη, στην αναζήτηση της ειρήνης, της συμβίωσης και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Το κλαμπ έχει ως στόχο την αλλαγή του τρόπου ζωής των οικογενειών αλλά και της υγειονομικής κουλτούρας της τοπικής κοινωνίας. Τα μέλη του κλαμπ δεν θεωρούνται ως άρρωστοι και ο στόχος του κλαμπ δεν είναι η θεραπεία τους αλλά η αλλαγή του τρόπου ζωής τους. Το κλαμπ ανήκει στην κοινωνία όπου οι οικογένειες ζουν και εργάζονται. Στις συναντήσεις δεν προβλέπεται η παρουσία επισκεπτών, εθελοντών, μαθητευομένων ή άλλων προσκεκλημένων. Ό,τι λέγεται μέσα στο κλαμπ δεν μεταφέρεται έξω από αυτό.
Υπηρέτης – Δάσκαλος:
Στο κλαμπ παίρνουν μέρος οι οικογένειες με προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ και ο υπηρέτης-δάσκαλος. Ο υπηρέτης-δάσκαλος βρίσκεται στην υπηρεσία του κλαμπ. Αυτός είναι ένα άτομο ευαισθητοποιημένο στα προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ και διαθέσιμο να ασχοληθεί με αυτά. Έχει λάβει μια εκπαίδευση 50 ωρών και συνεχώς ενημερώνεται πάνω σε θέματα που αφορούν τα κλαμπ.
Ο υπηρέτης-δάσκαλος είναι ένα μέλος του κλαμπ με συγκεκριμένο ρόλο και με ειδικές ευθύνες. Διευκολύνει και προκαλεί, όταν χρειάζεται, τον διάλογο, την επικοινωνία και την διαδικασία της αλλαγής. Ο υπηρέτης-δάσκαλος δεν είναι ο αρχηγός ή ο υπεύθυνος του κλαμπ.
Η συμμετοχή των οικογενειών είναι δωρεάν. Ο υπηρέτης-δάσκαλος παρέχει τις υπηρεσίες του εθελοντικά.
Στην Ελλάδα και τον κόσμο:
Στην Ελλάδα λειτουργούν κλαμπ στον Πειραιά, την Πάτρα και την Κρήτη. Τα κλαμπ υπάρχουν και σε άλλες χώρες με πρώτη την Ιταλία όπου υπάρχουν 2200 με σχεδόν 20000 οικογένειες. Επιπλέον κλαμπ υπάρχουν στην Κροατία, στην Βοσνία, στο Μαυροβούνιο, στην Ελβετία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Γαλλία, στην Σλοβενία, στην Αλβανία, στην Ρουμανία, στην Ρωσία, στην Βουλγαρία, στην Σλοβακία, στην Πολωνία, στην Λευκορωσία, στην Σουηδία, στην Δανία, στην Νορβηγία, στην Βραζιλία, στην Χιλή, στην Αργεντινή, στην Βολιβία, στο Περού, στην Νικαράγουα, στο Εκουαδόρ, στην Ινδία, στην Νέα Ζηλανδία. Για την καλύτερη λειτουργία τους και για την εγγύηση της ομοιογένειας της µμεθοδολογίας, της ορολογίας και της εκπαίδευσης σε όλα τα κράτη αποφασίσθηκε οµόφωνα από όλους τους αντιπροσώπους των κρατών, τον Οκτώβριο του 2004, η δημιουργία ενός Παγκόσμιου συλλόγου (W.A.C.A.T.) μέλη του οποίου είναι όλα τα µέλη των κλαμπ, που ακολουθούν πιστά την μεθοδολογία Hudolin.
Ο Ελληνικός Σύλλογος ΚΟΠΑ (ΕΣΚΟΠΑ):
Ο Ε.Σ.Κ.Ο.Π.Α ο οποίος ιδρύθηκε το 2010, είναι ένα εθελοντικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο. Δρα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, στο χώρο των προβλημάτων που σχετίζονται με τη χρήση αλκοόλ, σύμφωνα με την οικολογική, κοινωνική προσέγγιση του V. Hudolin, στην υπηρεσία μιας αλληλέγγυας κοινωνίας. Ακολουθώντας τις αρχές της Μεθοδολογίας Hudolin, τα Κλαμπ Οικογενειών με Προβλήματα από το Αλκοόλ (Κ.Ο.Π.Α.), που λειτουργούν στην Ελλάδα, προσφέρουν τα τελευταία 10 χρόνια τις υπηρεσίες τους σε όλες τις οικογένειες που απευθύνονται σε αυτά, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την κοινωνική θέση, την θρησκεία, την καταγωγή των μελών τους. Σήμερα λειτουργούν συνολικά 10 κλαμπ στον Πειραιά, την Αθήνα, την Πάτρα, το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο.
Στόχοι – προτάσεις:
Μέσα από την εμπειρία μας σε σχέση με τα προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ, τις δυσκολίες που έχουμε αντιμετωπίσει σε αυτή τη δεκαετία που δρούμε στον Ελληνικό χώρο, αλλά και με βάση τις μεθοδολογικές και θεωρητικές αρχές της προσέγγισης Hudolin, θα μπορούσαμε να προτείνουμε δράσεις σε 3 άξονες οι οποίοι ενδεικτικά αναπτύσσονται ως εξής:
- Ενίσχυση: να ενισχυθεί η ήδη υπάρχουσα δράση. Αυτό σημαίνει για την πόλη μας, την ενίσχυση της λειτουργίας των τεσσάρων κλαμπ, την εξασφάλιση χώρου γραφείων, την παραχώρηση ενός χώρου για την εξάπλωση της λειτουργίας ενός κλαμπ σε ακόμη μια γειτονιά της πόλης, την ενίσχυση/ διευκόλυνση της λειτουργίας των ιατρείων αλκοολογίας ΚΑΙ στα δύο νοσοκομεία της πόλης, τη δημιουργία ενός προγράμματος (δωρεάν) ιατρικού ελέγχου για παθήσεις σχετιζόμενες με τη χρήση αλκοόλ, τον εμπλουτισμό του δικτύου παραπομπών από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς και δομές, επόμενη εκτύπωση και διανομή φυλλαδίων, τη δημόσια/ πολιτειακή αναγνώριση της προσφοράς των συμπολιτών μας που χρόνια τώρα μας στηρίζουν με δωρεές και προσωπική εργασία, ώστε να αποτελέσει κίνητρο και για επόμενους κ.λπ.
- Επικοινωνία: έντυπα, φυλλάδια, διαφημίσεις, εκπομπές, ιντερνετικές πλατφόρμες, ιστοσελίδες, σύνδεσμοι και παραπομπές από και προς σχετικές ιστοσελίδες, ημερίδες, τοπικές συζητήσεις ενημέρωσης με τους πολίτες/ με εκπροσώπους φορέων και δομών, ομιλίες σε σχολεία ή συλλόγους γονέων, ενημέρωση επαγγελματιών υγείας κ.λπ. που θα βοηθούσαν όλο και περισσότεροι πολίτες να έχουν πρόσβαση στην πληροφορία για την ύπαρξη διεξόδου σε προβλήματα σχετιζόμενα με το αλκοόλ.
- Εκπαίδευση: Διοργάνωση εβδομάδας ευαισθητοποίησης ώστε να εκπαιδευθούν ακόμα περισσότεροι συμπολίτες που θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ως υπηρέτες – δάσκαλοι για την ίδρυση και άλλων κλαμπ, όπου υπάρχει ανάγκη (π.χ. ένα ανά δημοτικό διαμέρισμα). Διοργάνωση τοπικών αλκοολογικών σχολών 1ου, 2ου και 3ου επιπέδου (πρόκειται για εκπαιδευτικά σεμινάρια σε ζητήματα αλκοολογίας, ψυχολογίας, πρόληψης που απευθύνονται σε μέλη των ΚΟΠΑ και σε μέλη των τοπικών κοινωνιών ανάλογα με το επίπεδο).