Η πρώτη Μαΐου κάθε χρόνου είναι αφιερωμένη σε εκδηλώσεις τιμής στην εργασία και στους κοινωνικούς αγώνες των εργαζομένων. Έγινε ημέρα σύμβολο, μετά την εξέγερση των εργατών του Σικάγο το Μάιο του 1886, η οποία είχε τραγική κατάληξη με θύματα και τιμωρία των υποκινητών της εξέγερσης. Ο αριθμός των απεργών τις μέρες εκείνες έφτασε τις 100.000. Παραμένει άγνωστος ο τελικός αριθμός των θυμάτων γιατί πολλοί τραυματισμένοι πέθαναν τις επόμενες ημέρες.

Σε ανάμνηση αυτής της εξέγερσης, καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά σαν παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης, ύστερα από απόφαση που πήρε το ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς στο Παρίσι, στις 14/7/1889 στο οποίο μετείχαν 391 αντιπρόσωποι συνδικάτων από 20 χώρες.

Στη χώρα μας, ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς έγινε στις 2 Μαΐου 1893, στην Αθήνα, επειδή η 1^η Μαΐου ήταν Σάββατο (εργάσιμη ημέρα). Τις εκδηλώσεις διοργάνωσε ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος του Σταύρου Καλλέργη.

Ένα χρόνο αργότερα, γιορτάστηκε η Πρωτομαγιά του 1894, που κατέληξε στο εξής ψήφισμα:

«Οι διεθνείς σοσιαλισταί και οι εργάται Αθηνών – Πειραιώς

Προς την κυβέρνησιν της Ελλάδος

Συνελθόντες σήμερον την 1η Μαΐου του 1894 έτους, ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. πάντες οι διεθνείς Σοσιαλισταί και εν γένει πάντες οι υπό μισθόν ευρισκόμενοι και πάσχοντες εργάται Αθηνών – Πειραιώς, αποφασίζομεν και ψηφίζομεν τα εξής:

α) Την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ’ όλην την ημέραν και οι εργάται ν’ αναπαύωνται.

β) Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και ν’ απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.

γ) Να απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανίκανους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

δ) Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις.

ε) Ανατίθεται εις τους διευθυντάς των σοσιαλιστικών εφημερίδων η επίδοσις του παρόντος ψηφίσματος εις την κυβέρνησιν, επί τη βάσει του οποίου παρακαλείται αύτη να συντάξη νομοσχέδιο και υποβάλη τούτο εις την Βουλήν προς ψήφισιν κατά την αμέσως συγκληθησομένην αυτής σύνοδον.

Αθήναι, 1η Μαΐου 1894».

Στην Ελλάδα πολύ γνωστά είναι τα γεγονότα του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη τα οποία έδωσαν την έμπνευση στον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον Επιτάφιο. Τότε, μια απεργία των καπνεργατών πήρε διαστάσεις και έγινε πανεργατική. Μέσα σε λίγες μέρες το απεργιακό κύμα είχε εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις: Ξάνθη, Αγρίνιο, Κομοτηνή, Σέρρες και Ελευσίνα.

Στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου από τις σφαίρες των οργάνων της τάξης πέφτει νεκρός ο οδηγός Τάσος Τούσης. Οι διαδηλωτές εξοργισμένοι τοποθετούν το νεκρό πάνω σε μια πόρτα και τον περιφέρουν στους δρόμους της πόλης σε μια ιδιότυπη «λιτανεία» καταγγελίας, διαμαρτυρίας και αντίστασης. Η αστυνομία και ο στρατός χρησιμοποίησαν όπλα με αποτέλεσμα οι νεκροί να φτάσουν τους 12 και οι τραυματίες τους 300. Στο σημείο της συμπλοκής στήθηκε αργότερα το Μνημείο του Καπνεργάτη

Ενδεικτικές πηγές

Δημητρίου, Μ.  (1985) Το ελληνικό Σοσιαλιστικό Κίνημα – Από τους ουτοπιστές στους μαρξιστές. Αθήνα: Πλέθρον/Γαβριηλίδης.

Καλλέργης, Λ. (2000).  Σταύρος Καλλέργης. Το Διεθνές Σοσιαλεργατικό Κίνημα από τον 19^ο αιώνα, και ο «υπαρκτός σοσιαλισμός. Αθήνα: Προσκήνιο

Κορδάτος, Γ. (1972). Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος. Αθήνα: Μπουκουμάνης.

Λιβιεράτος, Δ (1999). Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα (1890-1999).Αθήνα: Προσκήνιο

Μοσκώφ, Κ. (1999). Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης. Αθήνα: Καστανιώτης

Νούτσος, Π. (1992). Η Σοσιαλιστική Σκέψη στην Ελλάδα, από το 1875 ως το 1974. Τόμοι Α’ και Β’. Αθήνα: Γνώση