Το διδακτικό σενάριο

Το σενάριο που παρουσιάζεται, υλοποιήθηκε υπό τον τίτλο «Κάνω ισορροπημένη διατροφή για να έχω υγεία καλή» σε νηπιαγωγείο της Ρόδου το Νοέμβριο του 2017 και συμμετείχαν σε αυτό 25 νήπια και προνήπια. Το συνολικό πρόγραμμα διήρκησε δύο εβδομάδες. 

Οι δραστηριότητες της παρέμβασης ήταν σύστοιχες με τα περιεχόμενα του ΔΕΠΠΣ και του ΑΠΣ (2003, 2006, 2011) για το Νηπιαγωγείο και ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Η οργάνωση της τάξης καθορίστηκε από το είδος της δραστηριότητας που θα πραγματοποιούσαμε κάθε φορά και τους στόχους που αυτή υπηρετούσε. Έτσι, αξιοποιήσαμε τις τρεις βασικές μορφές:

• εργασία με το σύνολο της τάξης,
• εργασία σε ομάδες των 3-4 ατόμων, και
• ατομική εργασία.

Καθεμιά από αυτές τις μορφές έχει τα δικά της πλεονεκτήματα: Η χρήση των ΤΠΕ σε δραστηριότητες με το σύνολο της τάξης ή κατά ομάδες προωθεί τη συζήτηση, αναπτύσσοντας τη σκέψη και την κατανόηση των μαθητών μέσω της αλληλεπίδρασης και της συνεργατικότητας. Από την άλλη, η ατομική εργασία ενδείκνυται περισσότερο για δραστηριότητες εξάσκησης (Higgins, 2003).  Αναφορικά με την εκχώρηση σαφών ρόλων στα παιδιά, το ένα χειριζόταν τον Η/Υ, το δεύτερο υποδείκνυε την επιλογή της εικόνας, τη σειρά των γραμμάτων της λέξης ή το σωστό αριθμητικό σύμβολο και το τρίτο έλεγχε την ορθότητα αυτής της επιλογής, εναλλάξ. Τα μέλη της ομάδας έλεγχαν το αποτέλεσμα και αξιολογούσαν τη συνεργασία τους.

Οι οδηγίες στα φύλλα εργασίας του kidspiration είναι γραπτές, αλλά και ηχογραφημένες από τη νηπιαγωγό για την ευκολότερη κατανόησή τους, αλλά και για να συνδέσουν τα νήπια τον προφορικό λόγο με την κάθε εικόνα και  με τη γραπτή της εκδοχή∙ για το HotPotatoes δίνονται γραπτά και προφορικά από τη νηπιαγωγό στα νήπια, αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα ηχογράφησης, ενώ για το Tux Paint δίνονται μόνο προφορικά.

Η νηπιαγωγός της τάξης λειτούργησε ως διαμεσολαβητής υποστηρικτικά και καθοδηγητικά. Τα νήπια ήταν εξοικειωμένα με τη χρήση του Η/Υ και το νηπιαγωγείο διέθετε την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (Η/Υ, πολυμηχάνημα).

Σκοπός της παρέμβασης ήταν αφενός, να ευαισθητοποιηθούν  τα παιδιά σε ζητήματα διατροφής και να μάθουν να ενεργούν με στόχο τη βελτίωση της διατροφής τους για την προάσπιση της υγείας τους∙  αφετέρου, η εκπαίδευσή τους στη χρήση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων του υπολογιστή, ώστε να είναι σε θέση να τον χρησιμοποιούν αποτελεσματικά στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους.  Οι ειδικοί στόχοι που τέθηκαν ήταν οι ακόλουθοι:

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: 

1. Να συνειδητοποιήσουν ότι ο γραπτός λόγος είναι η αναπαράσταση του προφορικού και να διακρίνουν την εικόνα μιας λέξης από την γραπτή απόδοσή της,
2. να κάνουν ομαδοποιήσεις,
3. να καλλιεργούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους και να εκφράζονται μέσα από τα έργα που παράγουν,
4. να χρησιμοποιούν λογισμικά και ψηφιακές συσκευές για να διερευνήσουν,
5. να ανακαλύψουν τη γνώση,
6. να σκεφτούν κριτικά, να λάβουν αποφάσεις,
7. να εκτυπώνουν τις εργασίες τους.

Ως προς την Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη:

1. Nα αποδέχονται τις διαφορετικές απόψεις και επιλογές,
2. να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες.

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία:

1. Να αλληλεπιδρούν,
2. να συνεργάζονται,
3. να ανταλλάσσουν απόψεις και να διαπραγματεύονται για την παραγωγή κοινού έργου.

Οι Δραστηριότητες

Η πρώτη δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε με το σύνολο της τάξης και περιελάμβανε την ανάγνωση του βιβλίου «Ο Μάκης Ενζυμάκης και η μάχη στο στομάχι» από τη νηπιαγωγό, αξιοποιώντας την ψηφιακή πλατφόρμα issuu. Με αφορμή το παραμύθι κάναμε μια συζήτηση για τις τροφές, τις συνήθειές μας την ώρα του φαγητού, την ποσότητα, τα είδη της διατροφής μας, τα αγαπημένα μας φαγητά, την υγιεινή διατροφή. Η συζήτηση επεκτάθηκε στο υγιεινό και πρόχειρο, ανιχνεύοντας έτσι τις γνώσεις και  τις εμπειρίες των παιδιών σχετικά με τη διατροφή.

Η δεύτερη υλοποιήθηκε σε περιβάλλον εργασίας του λογισμικού Kidspiration. Τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες των 3-4 ατόμων, όπου κλήθηκαν να ξεχωρίσουν σύροντας με το ποντίκι το υγιεινό από το πρόχειρο φαγητό στα αντίστοιχα πιάτα.

 

Η τρίτη δραστηριότητα υλοποιήθηκε με χρήση του Kidspiration, στο οποίο δημιουργήθηκε από τη νηπιαγωγό ένα φύλλο εργασίας με πέντε πλαίσια, στα οποία αντιστοιχούν πέντε κατηγορίες τροφών. Τα παιδιά κλήθηκαν να σύρουν τις εικόνες των τροφών που βρίσκονται συγκεντρωμένες σε ξεχωριστό  πλαίσιο δεξιά, μέσα στο αντίστοιχο πλαίσιο με κριτήριο την προέλευσή τους,  να τις μετρήσουν και να σημειώσουν το σωστό αριθμητικό σύμβολο στο οβάλ πλαίσιο που βρίσκεται από κάτω. Σε περίπτωση που δυσκολεύονταν, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον πίνακα με τους αριθμούς που παρατίθεται δίπλα.

 

Για την τέταρτη δραστηριότητα η νηπιαγωγός ετοίμασε στο λογισμικό Hot Potatoes μία άσκηση, όπου τα παιδιά συμβουλευόμενα έναν πίνακα αναφοράς που υπήρχε αναρτημένος στην τάξη, καλούνταν να συμπληρώσουν τα κενά με τις λέξεις που λείπουν σε παροιμίες που έχουν σχέση με τη διατροφή. Τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες των 3-4 ατόμων.

 

Στην πέμπτη δραστηριότητα τα παιδιά εργάστηκαν ατομικά στο λογισμικό Tux paint και ζωγράφισαν ελεύθερα χρησιμοποιώντας είτε τα εργαλεία ελεύθερης σχεδίασης είτε τις στάμπες με θέμα υγιεινές τροφές. Επίσης, χρησιμοποίησαν την επιλογή των γραμμάτων για να γράψει ο καθένας το όνομά του. Κάθε παιδί αποθήκευσε τη ζωγραφιά του και την εκτύπωσε. Τέλος, με τη βοήθεια πλαστικοποιητή δημιούργησε το καθένα το δικό του σουπλά για να το χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος.

 

Η έκτη δραστηριότητα χρησιμοποιήθηκε ως τελικό φύλλο αξιολόγησης. Αφού πρώτα τα παιδιά επεξεργάστηκαν τις ομάδες των τροφών μέσα από το βιβλίο «Μια φορά ήταν… η Κολοτούμπα» της Σοφίας Μαντουβάλου, κλήθηκαν από τη βιβλιοθήκη εικόνων του Kidspiration να συμπληρώσουν τις ομάδες των τροφών στα κατάλληλα πλαίσια και κατόπιν να διαλέξουν τρόφιμα από κάθε ομάδα και να φτιάξουν ένα ισορροπημένο γεύμα.

Μια πιθανή επέκταση του σεναρίου θα μπορούσε να περιλαμβάνει για παράδειγμα τη δημιουργία ενός εβδομαδιαίου μενού στον κειμενογράφο με αντιγραφή λέξεων από σχετικό πίνακα αναφοράς και αναζήτηση στο διαδίκτυο, αποθήκευση και εισαγωγή σχετικών εικόνων.

*Το παρόν άρθρο αποτελεί απόσπασμα από δημοσιευμένο άρθρο στα Πρακτικά Εργασιών 4^ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, Λάρισα 12–14 Οκτωβρίου 2018