Οικονομική κρίση: Πως τη βιώνουν τα παιδιά;

ikid-krisi-xreos-lefta-paidia-660_0

Τον τελευταίο καιρό λόγω των συγκυριών, έχουν γραφτεί αμέτρητα άρθρα για την οικονομική κρίση. Διάφοροι ορισμοί της, αιτίες για την ύπαρξη της και τρόποι αντιμετώπισης της κυρίως από οικονομολόγους. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω να παρουσιάσω το αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα παιδιά, τα οποία αν και καταλαβαίνουν λιγότερα από εμάς τους ενήλικες , αναπόφευκτα βιώνουν κι αυτά μαζί μας τις συνέπειες της.
Γιατί οι συνέπειες της είναι αυτές που αντιλαμβανόμαστε όλοι μας. Αναρωτιέμαι πόσοι είναι αυτοί που γνωρίζουν έναν από τους ορισμούς της, ότι δηλαδή η οικονομική κρίση είναι η διαρκής και αισθητή μείωση της οικονομικής δραστηριότητας μιας οικονομίας όπως είναι οι επενδύσεις η απασχόληση κ.λπ. σύμφωνα με τον κ.Γ. Κουφάρη. Αντίθετα όλοι μας έχουμε νιώσει τις επιπτώσεις της στην καθημερινότητα μας όπως για παράδειγμα μειώσεις στους μισθούς μας, απώλεια της εργασίας μας και γενικότερα δυσκολότερη διαβίωση σε σχέση με παλιότερες εποχές.
Τα παιδιά ως μέλη της οικογένειας τους και κατ’ επέκταση της κοινωνίας, λαμβάνουν διάφορα μηνύματα τα οποία επεξεργάζονται με το δικό τους τρόπο. Οι γονείς είναι γεμάτοι άγχος, θυμό, φόβο και δεν ελπίζουν σε τίποτα. Ακριβώς τα ίδια συναισθήματα βιώνουν τα παιδιά αλλά και κάτι παραπάνω. Νιώθουν ενοχή που δεν μπορούν να κάνουν κάτι ώστε οι γονείς τους να νιώσουν καλύτερα, να τους απαλλάξουν δηλαδή από τα προβλήματα τους.
Η κάθε ηλικία βιώνει διαφορετικά όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας νιώθοντας τα παραπάνω αρνητικά συναισθήματα μπορεί να έχει νυχτερινή ενούρηση, μεγάλη προσκόλληση στους γονείς του, διαταραχές ύπνου, πιπίλισμα του δαχτύλου, αποχή από τις δραστηριότητες, φόβο για το σκοτάδι. Επίσης μπορεί να παρουσιάσει μείωση όρεξης ,επιθετικότητα ακόμα και παλινδρόμηση της γενικότερης συμπεριφοράς του.
Κι εμείς σαν γονείς φοβούμενοι τυχόν παραπάνω δυσάρεστες συνέπειες τι κάνουμε; Τους αποκρύπτουμε τελείως την κατάσταση; Όχι βέβαια, δεν φτάνουμε στο άλλο άκρο να θέλουμε να κλείσουμε τα παιδιά μας σε μια γυάλα και να γίνουμε ασφυκτικά υπερπροστατευτικοί γονείς. Με αυτό τον τρόπο θα τα ακρωτηριάσουμε συναισθηματικά και νοητικά και δεν θα τους επιτρέψουμε να εκφραστούν ελεύθερα και να μοιραστούν μαζί μας τυχόν φόβους και απορίες τους.
Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να μιλήσουμε στα παιδιά για την κατάσταση που βιώνουμε, χωρίς βέβαια να τα φοβίσουμε (αφού δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μιλάμε σε άτομα που δεν έχουν τη νοημοσύνη και τη γνωστική ικανότητα ενός ενήλικα ) αλλά τους τονίζουμε πως υπάρχει ελπίδα στο μέλλον. Γιατί εμείς οι μεγάλοι πάνω στον πανικό μας μπορεί να πούμε και μια κουβέντα δυσοίωνη όπως για παράδειγμα ‘’καταστραφήκαμε’’ , που αύριο ίσως να την έχουμε ξεχάσει, ενώ αντίθετα τα παιδιά που ότι λέμε το παίρνουν τοις μετρητοίς, αν την καταλάβουν δεν τη ξεχνούν.
Οριοθετούμε τις ανάγκες μας, δηλαδή διαχωρίζουμε το ‘’έχω ανάγκη’’ από το ‘’θέλω’’ και εξηγούμε το διαχωρισμό αυτό στα παιδιά μας. Κάποιες από αυτές τις ανάγκες είναι πλασματικές και αποσκοπούν στην επίδειξη στο ‘’φαίνεσθαι’’ και στην πολυτέλεια και αυτές πρέπει να μειώσουμε. Νομίζω ότι αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί και θετικό της οικονομικής κρίσης , γιατί μέχρι πρότινος ζούσαμε σε εποχές υπερκατανάλωσης.
Ενημερώνουμε τα παιδιά μας για κάποιες αλλαγές που μπορεί να συμβούν στις οικογένειες μας όπως τη μετακόμιση μας από ένα μεγαλύτερο σπίτι σε ένα μικρότερο ή ακόμα και τη μετοίκηση μας από την πόλη στο χωριό. Είναι προτιμότερο να το συζητήσουμε μαζί τους από την αρχή, παρά να τους το ανακοινώσουμε στο τελικό στάδιο υλοποίησης και να αιφνιδιαστούν.
Καλό θα ήταν να έχουμε και μια επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς των παιδιών μας, ώστε να γίνονται συζητήσεις περί οικονομικής κρίσης και στο σχολείο. Επίσης οι γονείς σε συνεργασία με τους δασκάλους, μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά ώστε να συμμετέχουν σε εθελοντικές δράσεις, όπως είναι ο προσκοπισμός, γιατί έτσι ενισχύεται η αυτοπεποίθηση τους και η ελπίδα για το αύριο.
Και φυσικά να μην ξεχνάμε την ιστορία μας, που μας διδάσκει ότι ο λαός μας αν και έχει περάσει τα πάνδεινα, συνεχίζει να είναι όρθιος και να ελπίζει. Ξέρουμε καλά πως ακόμα κι αν η οικονομική κρίση μας έχει γονατίσει, είμαστε ικανοί και πολύ περισσότερο τα παιδιά μας, με τις αρχές και τις αξίες που τους μεταδίδουμε να βρούμε τρόπους να την προσπεράσουμε και να την ξεπεράσουμε.

Αϊβαλάκη Ειρήνη
Κοινωνιολόγος