ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Τα μουσικά όργανα είναι κατασκευές που παράγουν μουσικούς ήχους. Το σχήμα και ο τεχνικός τους μηχανισμός είναι κατάλληλα για να μπορούν τα χέρια και η αναπνοή των εκτελεστών να δίνουν μελωδίες με το ηχόχρωμα του καθενός.

Και υπάρχουν σε όλους τους πολιτισμούς και τους λαούς της γης. Κι ενώ είναι από τα ίδια υλικά φτιαγμένα, ηχούν τόσο διαφορετικά από τόπο σε τόπο και τόσο μοναδικά που μας υποδεικνύουν πόσο πρέπει να σεβόμαστε τον πολιτισμό και την παράδοση του κάθε λαού.

ΙΔΙΟΦΩΝΑ

Ιδιόφωνα λέγονται τα όργανα που το καθένα από την ίδια του την κατασκευή μας δίνει την ηχητικά χαρακτηριστική φωνή του.

Λαλίτσες:

Μικρά κανατάκια που όταν φυσάς στο μικρό τους στόμιο, το νερό μέσα στο στρογγυλό, μικρό τους σώμα γουργουρίζει. Ο ήχος τους μοιάζει με κελάηδημα πουλιών.

Κοχύλας ή Μπουρού:

Εμείς στην Ελλάδα έχουμε γύρω μας όμορφες θάλασσες και ακρογιαλιές. Οι ψαράδες ρίχνουν τα δίχτυα τους για να γεμίσουν ψάρια. Βρίσκουν όμως πολλές φορές μεγάλα κοχύλια που έχουν μέσα τους ένα ζωντανό οργανισμό. Τα βράζουν σε ζεματιστό νερό για να μείνει άδειος αυτός ο όμορφος Κοχύλας ή Μπουρού, όπως λέγεται, για να σφυρίξουν όταν καθαριστεί και δεν έχει πια τίποτα μέσα.

Τρίβουν την άκρη του πολύ προσεκτικά, σε μια σκληρή πέτρα, για να ανοίξει μια μικρή τρύπα. Εκεί θα είναι το μέρος που θα φυσήξουν.

Κάθε κοχύλι έχει το δικό του μουσικό τόνο και από αυτόν τον ήχο καταλαβαίνουν ποιος είναι εκείνος που σφυρίζει.

Η μπουρού παλιά ήταν πολύ χρήσιμη στα νησιά γιατί οι νησιώτες έδιναν διάφορα μηνύματα. Πότε άραξε το καράβι και πότε θα φύγει κάποιο άλλο. Όταν βρεθούν όμως σε κίνδυνο με την ομίχλη, μπουρμπουρίζουν για να τους έρθει βοήθεια.

Βούγκες:

Σε μας, εδώ στην Ελλάδα δένουν τα παιδιά ένα μικρό ξύλο, όχι πολύ ελαφρύ, με ένα σπάγκο και το στριφογυρίζουν γύρω – γύρω με δύναμη. Τότε ακούγεται ένα βουητό που είναι πολύ διασκεδαστικό. Βούγκες τις λένε.

Η ροκάνα:

Οι λαϊκές ροκάνες είναι ξύλινες και τις ακούμε στις αποκριάτικες γιορτές. Αλλά πιο παλιά οι παπάδες στις εκκλησιές χτυπούσαν τις ροκάνες για να καλέσουν τους πιστούς να πάνε στη λειτουργία. Οι χωρικοί «σκιάζανε τα άγρια» δηλαδή με το θόρυβο της ροκάνας τρόμαζαν τα πουλιά ή τα αρπαχτικά ζώα, όταν πλησιάζανε στα περιβόλια και έτρωγαν τις σοδειές τους.

Κουτάλια:

Εδώ στον τόπο μας, μας αρέσει πάρα πολύ ο χορός. Ο ρυθμός, που είναι πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο για την ταχύτητα ή τον τρόπο των βημάτων των χορευτών, έχει πολλές ποικιλίες για το όλο ζωντάνεμα του χορού. Μερικές φορές, οι χορευτές βαστάνε ξύλινα κουτάλια για να συνοδεύσουν με ποικίλα χτυπήματα και ρυθμούς το χορό τους.

Μη νομίζετε πως είναι κανένα ιδιαίτερο μουσικό όργανο. Ξύλινα κουτάλια που τα μεταχειρίζονται ακόμα και σήμερα στα χωριά για να μαγειρεύουν ή να τρώνε τη σούπα τους. Μερικά είναι και πολύ όμορφα σκαλισμένα ή ζωγραφισμένα.

Κουδούνια:

Άλλη ομάδα από τα ιδιόφωνα είναι τα οργανάκια που άμα τα χτυπήσουμε ή τα κουνήσουμε, συνεχίζουν να μας δίνουν τη συνέχεια της φωνής τους ή του ήχου τους. Δεν είναι σαν τα ξύλινα που ο ήχος σταματάει ξαφνικά και είναι ξερός. Αυτά είναι τα κουδούνια και όλα όσα έχουν καμπανιστό ήχο.

Κάθε κουδούνι έχει τον δικό του ήχο και οι τσοπάνηδες ψάχνουν για να βρουν τον ήχο που ταιριάζει στο κοπάδι τους.

Αρχικά το κουδούνι ήταν ένα φυλαχτό που προστάτευε τα ζώα από τα κακά πνεύματα. Τον ίδιο προορισμό είχε αρχικά το κουδούνι και στους ιερούς χώρους, δηλαδή να προστατεύει τους πιστούς, με τη μαγική δύναμη του ήχου και όχι για να τους καλεί στη λειτουργία.

Ζίλια:

Τα Ζίλια είναι μικρά οργανάκια που ακούγονται σαν συνοδεία στα κάλαντα, στους γάμους και στα πανηγύρια και ακόμα στους χορούς που οι χορεύτριες χτυπάνε με τα δάχτυλά τους διάφορους ρυθμούς στα χορευτικά βήματα που κάνουν. Στις βυζαντινές τοιχογραφίες τα ζίλια, δηλαδή τα μικρά κύμβαλα, τα βλέπουμε συχνά.

Τρίγωνο:

Τελειώνουμε την οικογένεια των ιδιόφωνων με το πολύ γνωστό σε όλους μας τρίγωνο. Κρεμιέται σε ένα κορδονάκι και με ένα σιδερένιο ραβδάκι χτυπιέται για να κάνει τον καμπανιστό ήχο του.

ΠΟΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΔΩ!

Σχετικά με την ενασχόλησή μας με τα ιδιόφωνα μουσικά όργανα του νηπιαγωγείου μας δηλαδή το τρίγωνο, τα κουδουνάκια και τη ζίλια, σας παρουσιάζουμε τις εργασίες μας, υπό τη φωνή της Φλέρυς Νταντωνάκη: