Νικόλαος Γ. Πατσαντάρας
Αναπληρωτής Καθηγητής Αθλητικής Κοινωνιολογίας ΣΕΦΑΑ/ΕΚΠΑ
Την Παρασκευή 23-11-2018 ετέθη σε ηλεκτρονική διαβούλευση από τον Υφυπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Βασιλειάδη ένα σχέδιο νόμου περί «Επιτροπής επαγγελματικού αθλητισμού, Προπονητές και εκπαιδευτές –Ιδιωτικά γυμναστήρια και ιδιωτικές σχολές εκμάθησης αθλημάτων και άλλων διατάξεων». Με το νομοσχέδιο αυτό εξισώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού των Πανεπιστημίων, με αυτά των αποφοίτων των ΕΠΑΛ και ΙΕΚ. Ουσιαστικά τι κάνει ο κ. Υφυπουργός?
Εξισώνει τη γνωστική αξία, το γνωστικό περιεχόμενο πιστοποιημένων πανεπιστημιακών-ακαδημαϊκών προγραμμάτων (τετραετούς φοίτησης), με τα εκπαιδευτικά προγράμματα των ΙΕΚ και των ΕΠΑΛ. Κατ’ ουσία δηλαδή ακυρώνει, την αξία των πτυχίων που παρέχουν οι Σχολές Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. Και αυτό το κάνει ο κ. Βασιλειάδης για να ρυθμίσει, καθώς ο ίδιος επαίρεται, τα αθλητικά επαγγέλματα! Εδώ θα ήθελα να επισημάνω ότι οι Σχολές και τα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού όλων των Πανεπιστημίων της χώρας, έχουν διαβλέψει εδώ και τρείς τουλάχιστον δεκαετίες, την αναγκαιότητα ρύθμισης του περίπλοκου, του ‘θολού’ τοπίου των λεγόμενων ‘αθλητικών επαγγελμάτων’! Προφανώς και κατά καιρούς και όποτε χρειάστηκε, κατέθεσαν οι θεσμοί αυτοί, εμπεριστατωμένες επιστημονικά και με πολιτική και κοινωνική ευθύνη προτάσεις! Όπως όμως φαίνεται δεν ελήφθησαν ποτέ υπόψιν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις! Έρχεται σήμερα ο κ. Υφυπουργός, ως εκπρόσωπος μιας κυβερνητικής πολιτικής, που ένας από τους κύριους στόχους της, όπως ρητορικά διακηρύσσει, είναι η διασφάλιση του κύρους του Δημόσιου Πανεπιστημίου και καταργεί και την αξία και το κύρος του Δημόσιου Πανεπιστημίου!
Η πρόθεση ωστόσο αυτού του κειμένου, δεν είναι μια συστηματική ανάλυση των άρθρων του συγκεκριμένου σχεδίου νόμου. Ο στόχος είναι να παρουσιασθεί σε μια άλλη προοπτική, η αιτία της κάθετης αντίθεση μας με τον κ. Υφυπουργό, σχετικά με το πώς προκύπτει ο ‘ειδικός’ περί τα αθλητικά επαγγέλματα! Αυτή είναι η ουσία! Και κυρίως να καταδειχθεί με έναν συμβολικό, αλλά πολύ κατανοητό τρόπο, που εντάσσονται πολιτισμικά και πολιτικά, οι συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Βασιλειάδη, οι οποίες διακρίνονται από ανευθυνότητα, προχειρότητα, μονοδιάστατη προσέγγιση του ζητήματος με όρους αγοράς, άγνοια των περίπλοκων και εξαιρετικής σημαντικότητας για την ανθρώπινη οντότητα πολιτισμικών και κοινωνικών σημαινόντων της σωματικής άσκησης και της αθλητικής δραστηριότητας! Στην προοπτική αυτή, θα ήθελα με δυο λόγια να αναφερθώ κατ’ αρχάς, που έγκειται η σημαντικότητα της σωματικής άσκησης και της αθλητικής δραστηριότητας και γιατί εμείς, ως καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας και κλάδος, είμαστε κάθετα αντίθετοι και ζητάμε την ‘κατ’ αρχήν’ απόσυρση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου!
Εμείς, σε αντίθεση με τον κ. Βασιλειάδη, τη σωματική άσκηση και τις ποικίλες εκφάνσεις της αθλητικής δραστηριότητας, τα κατανοούμε σαν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό! Θα προσπαθήσω με πολύ συνοπτικό τρόπο, να εξηγήσω τι σημαίνει αυτό! Προς τούτο θα χρησιμοποιήσω, όχι κάτι από τον πακτωλό των σύγχρονων ερευνητικών επί του ζητήματος αυτού αθλητικών-επιστημονικών δεδομένων, αλλά κάτι από την πολιτισμική μας κληρονομιά, από την Ιστορία μας, που όπως φαίνεται αγνοεί πλήρως ο κ. Βασιλειάδης!
Κατοικούμε σε μια χώρα που οι άνθρωποί της, πριν 2500 χρόνια, κατανόησαν την ανθρώπινη οντότητα ως ‘εν-σώματη οντότητα’, ως αυτό που σήμερα κατανοούμε ως ‘εν-σώματο υποκείμενο’ και πρώτοι οι άνθρωποι αυτοί, δίνοντας μια άλλη αξία στο φυσικό σώμα, χρησιμοποίησαν με έναν νοηματικά ανώτερο τρόπο τη σωματική άσκηση και την αθλητική δραστηριότητα, για την επίτευξη ευγενών πολιτισμικών, πολιτικών και κοινωνικών στόχων! Χρησιμοποίησαν την άσκηση και την αγωνιστική σωματική δραστηριότητα ως μέσον διαπαιδαγώγησης-αγωγής, ως μέσον προαγωγής και διασφάλισης της ατομικής και δημόσιας υγείας, ως μέσον κοινωνικής συνοχής, ως μέσον μεταξύ άλλων διασφάλισης της ειρήνης….. δηλαδή ως πολιτισμικό και κοινωνικό αγαθό! Έχοντας λοιπόν επίγνωση της πολυδιάστατης σημαντικότητας της σωματικής άσκησης και της αθλητικής δραστηριότητας και έχοντας επίγνωση της περίπλοκης διαχείρισης της και εφαρμογής της για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, τέθηκαν και τα δύο υπό την αυστηρή εποπτεία ειδικών, του Παιδοτρίβη στην αρχή και μετέπειτα του Γυμναστή. Οι άνθρωποι από άλλους πολιτισμούς, που δεν κατανοούσαν αυτά τα βαθύτερα σημαινόμενα εν γένει της σωματικής άσκησης και αρχαιοελληνικής αγωνιστικής, χαρακτηρίζονταν συνήθως και ως βάρβαροι! Για παράδειγμα στο διάλογο του Λουκιανού ‘Ανάχαρσις ή Περί γυμνασίων §§ 1-9, 15’ που λαμβάνει χώρα στην Αθήνα του 6ου π.Χ. αιώνα, ο Σκύθης ευγενής Ανάχαρσης δεν μπορεί να κατανοήσει το περίπλοκο νόημα που αποδίδονταν στην σωματική άσκηση και τους στόχους που επιδιώκονταν, δια μέσου της μεθοδευμένης και συστηματικής εξάσκησης και αγωνιστικής αντιπαράθεσης και κατ’ επέκταση, ούτε την αναγκαιότητα του ειδικού για το σκοπό αυτό ρόλο του Γυμναστή. Σύμφωνα με την παράδοση τη Σκυθία οι Έλληνες την θεωρούσαν ταυτόσημη με την βαρβαρότητα! Με συμβολικό τρόπο θα αναφερθώ στον διάλογο αυτό (Μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος) και φυσικά χωρίς πρόθεση συν-ταύτισης (των συνθηκών) του ιστορικού παρελθόντος, με το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό παρόν.
Ο Ανάχαρσης ρωτάει τον νομοθέτη και πολιτικό Σόλωνα στο χώρο του Γυμνασίου «…γιατί κυλιούνται οι νέοι σαν τα γουρούνια….κουτουλάνε σαν τα κριάρια», προσθέτοντας ότι «….το πράγμα μοιάζει…με τρέλα και κανείς στον κόσμο δεν θα με κάνει εύκολα να αλλάξω γνώμη και να πιστέψω ότι δεν παραλογίζονται όσοι τα κάνουν αυτά», υπονοώντας όπως φαίνεται, ότι τέτοιες δραστηριότητες είναι εντελώς ευτελείς και δεν χρειάζεται και κάποιος ειδικός για το σκοπό αυτό, που θα επινοεί και προγράμματα μεθοδικής σωματικής εξάσκησης! Ο Σόλωνας του απαντά στα ερωτήματα του λέγοντας «…είναι αναμενόμενο Ανάχαρση να μην καταλαβαίνεις….να σου φαίνονται όλα αυτά όπως ακριβώς συμβαίνουν, αφού δεν σου είναι οικεία και αποκλίνουν τόσο πολύ από τις συνήθειες των Σκυθών….». Συνεχίζει δε επισημαίνοντας στον Ανάχαρση, ότι οι λόγοι που εξαναγκάζονται οι νέοι να συμμετέχουν σε προσχεδιασμένες με συστηματικό τρόπο ασκήσεις και αγωνιστικές αντιπαραθέσεις υπό την εποπτεία ειδικών, είναι ότι εξασφαλίζουν «ευρωστία καθόλου ευκαταφρόνητη» ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζεται για την «πόλη ολόκληρη και για τους ίδιους ένα σαφώς μεγαλύτερο αγαθό…… ένα που κλείνει μέσα του όλη την ανθρώπινη ευδαιμονία», εννοώ, συνεχίζει ο Σόλωνας, «την ελευθερία και του καθενός ατομικά και της πατρίδας γενικά» και αυτό απορρέει «… από τον αγώνα εκείνο, στον οποίο οδηγούν οι ασκήσεις αυτές και οι κόποι» που εσύ δεν καταλαβαίνεις!
Από αυτή την ιστορική αναφορά φαίνεται, ότι εκείνος που δεν κατανοεί τον πολυσήμαντο και περίπλοκο –φυσιολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά— χαρακτήρα της σωματικής άσκησης και της αθλητικής δραστηριότητας, δεν είναι δυνατόν να κατανοήσει και τα αντίστοιχα οφέλη και κυρίως τον τρόπο που αυτά μπορούν να προκύψουν. Και μάλιστα, δεν είναι δυνατόν να κατανοήσει την πολυσύνθετη και ουσιαστική εκπαίδευση που χρειάζεται, εκείνος που προσδιορίζεται ως ειδικός και υπό την δικαιοδοσία του οποίου θα συντελούνται η σωματική άσκηση και η αθλητική δραστηριότητα, ιδιαίτερα σήμερα, στις προοπτικές της 4ης Τεχνολογικής Επανάστασης, που το ζήτημα αυτό παίρνει άλλη βαρύτητα και γίνεται ακόμα πιο σημαντικό και περιπλοκότερο! Εκείνος λοιπόν, που αδυνατεί να κατανοήσει ή για ποικίλες πολιτικές σκοπιμότητες, αγνοεί όλα αυτά, τότε με βάση το ανωτέρω αφήγημα του Λουκιανού, τοποθετηθεί εαυτόν στο πολιτισμικό επίπεδο των αρχαίων Σκυθών! Με ότι αυτός ο συμβολισμός συνεπάγεται (ίσως βαρβαρότητα?)! Αυτός που εξισώνει πιστοποιημένα ακαδημαϊκά/πανεπιστημιακά προγράμματα, με την εκπαιδευτική διαδικασία των ΙΕΚ και των ΕΠΑΛ, εντάσσει εαυτόν σε αυτό το επίπεδο! Το ζήτημα φυσικά έχει τεράστια βαρύτητα όταν αυτός ή εκείνος που δεν κατανοεί όλα αυτά, νομοθετεί για αυτά!
Όμως κ. Υφυπουργέ, κ. Βασιλειάδη, όλοι εμείς οι καθ’ ύλην επί του σημαντικού αυτού ζητήματος αρμόδιοι καθηγητές, καθηγήτριες, φοιτητές, φοιτήτριες και οι αθλητικοί επιστήμονες που, με αίσθηση της πολιτικής και κοινωνικής-πολιτισμικής μας ευθύνης αντιδρούμε, θα θέλαμε να σας επισημάνουμε, με όλον τον σεβασμό μας προς τον θεσμικό σας ρόλο, πως δεν είμαστε κάτοικοι της αρχαίας Σκυθίας!
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΑΜΕ
Την Τετάρτη 12-12-2018 σε μια μαζική σύμπραξη φοιτητών, φοιτητριών και καθηγητών και καθηγητριών της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πραγματοποιήθηκε μετά από πορεία, στην πλατεία Συντάγματος, απέναντι από το Κοινοβούλιο – την κοιτίδα της δημοκρατίας—μια ‘πρωτότυπη’ διαμαρτυρία κατά του συγκεκριμένου νομοσχεδίου! Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες δώσανε, ένα άλλο παράδειγμα πολιτικής διαμαρτυρίας στο δημόσιο χώρο, παρουσιάζοντας γυμναστικές ασκήσεις, αθλητικά και χορευτικά δρώμενα! Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες δείξανε με τις δράσεις τους μια ποιοτική τόσο νοηματικά, όσο και πρακτικά, ανώτερη διαχείριση και χρήση του δημόσιου χώρου ως χώρου πολιτικής διαμαρτυρίας, βγάζοντας ‘κόκκινη κάρτα’ στον Υφυπουργό!
Την Παρασκευή 14-12-2018 σε μια πάλι μαζική σύμπραξη φοιτητών, φοιτητριών και καθηγητών και καθηγητριών από τα Πανεπιστημιακά Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, όλης της χώρας, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τον χώρο του Υπουργείου Παιδείας. Φυσικά όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις ο αρμόδιος Υπουργός απουσίαζε!
