Η Αστρονομία είναι η επιστήμη που ερευνά και εξετάζει όλα τα ουράνια σώματα καθώς και τις σχέσεις, κινήσεις και δυναμική αυτών. Αναφέρεται στην παρατήρηση και την ερμηνεία των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στον ουράνιο χώρο πέρα από την Γη και την ατμόσφαιρά της. Μελετά την προέλευση, την εξέλιξη, τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ουρανίων σωμάτων που μπορούν να παρατηρηθούν (και είναι εκτός των ορίων της ατμόσφαιρας), καθώς και των διεργασιών που περιλαμβάνουν αυτές. Γεννήθηκε την ίδια στιγμή που γεννήθηκε και η ελληνική μυθολογία. Προστάτης της ήταν η Μούσα Ουρανία. Εμφανίστηκε την 4η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία, την Αίγυπτο, την Ινδία και την Κίνα.
Θεωρείται κατ’ εξοχήν ελληνική επιστήμη, αφού θεμελιώθηκε από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, οι οποίοι θεμελίωσαν το σύστημα του φαινόμενου μεγέθους, πρότειναν την ιδέα του ηλιοκεντρικού συστήματος (Αρίσταρχος ο Σάμιος, 310-250 π.Χ.), τη σφαιρικότητα της Γης (Πυθαγόρας ο Σάμιος, 576-495 π.Χ.), μέτρησαν την ακτίνα της Γης (Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, 276-194 π.Χ.) και κατάρτισαν έναν κατάλογο ουρανίων σωμάτων (Ίππαρχος ο Ρόδιος, 190-120 π.Χ.). Ωστόσο, η ιδέα του Αριστάρχειου ηλιοκεντρικού συστήματος καλύφτηκε από αυτήν του γεωκεντρικού συστήματος του Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), ο οποίος το θεμελίωσε στο σύγγραμμά του ‘’Περί Ουρανού’’. Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (127-151 μ.Χ.) συστηματοποίησε ακόμη περισσότερο αυτό το σύστημα με τους επικύκλους και τους φέροντες κύκλους (Πτολεμαϊκό μοντέλο), ώστε για αιώνες δεν μπορούσε να το αμφισβητήσει κανένας.
Περίπου 1800 χρόνια αργότερα, ο Πολωνός μοναχός-αστρονόμος Νικόλαος Κοπέρνικος (1473-1543) επανέφερε στο προσκήνιο την ιδέα του Αρίσταρχου. Ο Galileo Galilei (1564-1642), παρατηρώντας τον πλανήτη Δία τη νύχτα της 7ης Ιανουαρίου 1610,και ο Johannes Kepler (1571-1630), διατυπώνοντας τους τρεις περίφημους νόμους του έπειτα από μελέτη των παρατηρήσεων του δασκάλου του, Tycho Brahe (1546-1801), επιβεβαίωσαν τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος. Ο Isaac Newton (1642-1727) έδωσε τη θεωρητική ερμηνεία των τριών νόμων του Κέπλερ με τον νόμο της παγκόσμιας έλξης, θέτοντας τα θεμέλια της Ουράνιας Μηχανικής. Πολύ σημαντικό βήμα για την Αστρονομία υπήρξε η κατασκευή του τηλεσκοπίου στην Ολλανδία (αρχές 17ου αι.) και η εισαγωγή του στις αστρονομικές παρατηρήσεις το 1609 από τον Galileo Galilei. Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου οι αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν αντικείμενα που δεν ήταν ορατά με γυμνό μάτι. Τον 18ο αι. εμφανίζονται οι πρώτες θεωρίες για τη δημιουργία του ηλιακού συστήματος.
Ο Γάλλος αστρονόμος Charles Messier (1730-1817) συνέταξε έναν κατάλογο με τα πιο απομακρυσμένα αντικείμενα, όπως γαλαξίες, νεφελώματα κ.ά. Ο Albert Einstein (1879-1955) διατύπωσε τις θεωρίες της σχετικότητας (ειδική και γενική). Τη 2η δεκαετία του 20ου αι., από το 1912 ο Αμερικανός αστρονόμος Vesto Slipher (1875-1969) παρατήρησε πως όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται από τον Γαλαξία μας (φυγή των γαλαξιών). Το 1924 ο Αμερικανός αστρονόμος Edwin Hubble (1889-1953) συσχέτισε τις ταχύτητες απομάκρυνσης των γαλαξιών με τις αποστάσεις τους και βρήκε ότι αυτά τα δύο μεγέθη είναι ανάλογα (νόμος του Hubble). Η ερμηνεία του νόμου του Hubble οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το Σύμπαν διαστέλλεται ομοιόμορφα. Το 1927 ο Βέλγος ιερέας-αστρονόμος George Lemaitre (1894-1966) διατύπωσε τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang). Τη δεκαετία του 1940 οι φυσικοί George Gamow (1904-1968), Ralph Alpher (1921-2007) και Robert Herman (1914-1997) πρόβλεψαν την ύπαρξη της ακτινοβολίας υποβάθρου, αποήχου της Μεγάλης Έκρηξης, την οποία επιβεβαίωσαν το 1965 οι Arno Penzias (1933- ) και Robert Wilson (1936- ). Πολύ σημαντική ήταν η εφεύρεση του ραδιοτηλεσκοπίου, με το οποίο οι αστρονόμοι παρατήρησαν αντικείμενα που αντιστοιχούν και στο μη ορατό τμήμα του φάσματος (περιοχή ευαισθησίας του ανθρώπινου οφθαλμού).
Η εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου ‘’Σπούτνικ 1’’, την οποία ακολούθησε μια σειρά από παρόμοια επιτεύγματα (πρώτη έξοδος ανθρώπου στο διάστημα, κατάκτηση της Σελήνης, κατάκτηση του Άρη, διαστημικά λεωφορεία, διαστημικά τηλεσκόπια κ.ά) στις 4 Οκτωβρίου 1957 σηματοδότησε την έναρξη της διαστημικής εποχής. Η εξερεύνηση του διαστήματος συνέβαλε ριζικά στην ανάπτυξη της Αστρονομίας, καθώς έδωσε τη δυνατότητα απευθείας δειγματοληψίας και επισκόπησης.
κείμενο: Γιώργος Παπαχατζάκης, Γ’ Γυμνασίου
πηγές φωτογραφιών: http://en.wikipedia.org/wiki/Johannes_Vermeer
http://scienceblogs.com/startswithabang/2010/06/02/how-well-can-you-see-an-astron/
http://contact-online.blogspot.gr/2011/02/god-science-not-wholly-exclusive.html
http://astronomyclub.us/tag/astronomy
