Το τρελοβάπορο είναι ένα ποίημα από την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη “Ηλιος ο πρώτος” που δημοσιεύθηκε το 1943. Γράφτηκε την περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Εντούτοις είναι ένα ποίημα αισιόδοξο.

Το ποίημα “Το τρελοβάπορο” είναι αλληγορικό. Τρελοβάπορο είναι η Ελλάδα, η οποία ταξιδεύει μέσα στο χρόνο και την ιστορία.

Το ταξίδι αυτό του βαποριού αρχίζει παράδοξα. Στην πρώτη στροφή παρουσιάζεται να βγαίνει πάνω στα βουνά και όχι στη θάλασσα.

Στη δεύτερη στροφή το τρελοβάπορο ρίχνει άγκυρα στα δέντρα (στις κουκουναριές). Εκεί φορτώνει το εμπόρευμα του, που είναι το οξυγόνο και ο καθαρός αέρας που μας προσφέρει η ελληνική φύση.

Το παράδοξο αυτό συνεχίζει και στην τρίτη στροφή. Το βαπόρι είναι φτιαγμένο από μαύρη πέτρα και όνειρο. Ο ναύτης, που στο ποίημα αυτό αντιπροσωπεύει τον Ελληνικό λαό, είναι “πονηρός”, δηλ. έξυπνος, ενώ ο λοστρόμος που αντιπροσωπεύει την ηγεσία (ντόπια και ξένη) είναι αθώος. Η ηγεσία αντίθετα με το λαό είναι ανίκανη.

Στην τέταρτη στροφή ο ποιητής δηλώνει ότι η πορεία του βαποριού (της Ελλάδας) από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα δεν ήταν καθόλου εύκολη. Αντίθετα η πορεία αυτή ήταν γεμάτη κινδύνους και βάσανα.

O ποιητής στις επόμενες τέσσερις στροφές εκφράζει το θαυμασμό του για το καράβι – Ελλάδα, που αν και τράβηξε τόσες πολλές φουρτούνες, δε βούλιαξε. Το καράβι αυτό πέρασε “κατακλυσμούς”, “άλλαξε καπετάνιους” – ηγεσίες – και όμως επιβίωσε – “μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε”.

Στην τελευταία στροφή ο ποιητής εξηγεί που οφείλεται η επιτυχημένη πορεία της Ελλάδας. Το καράβι έχει παρατηρητή τον “`Ηλιο”.

Ο ήλιος συμβολίζει την πνευματική ικανότητα των Ελλήνων, καθώς και τη Θεϊκή βοήθεια.

Κεντρική Ιδέα του ποιήματος είναι η επιβίωση της Ελλάδας μέσα στο χρόνο. Η Ελλάδα έχει την ικανότητα να ξεπερνά τους κινδύνους και να βαδίζει νικηφόρα και αισιόδοξα προς το μέλλον.