Τα είδη της μετοχής
Η επιθετική ή αναφορική μετοχή, έναρθρη και σπανιότερα άναρθρη, λειτουργεί ως επίθετο και προσδιορίζει ουσιαστικά.
Τὸ μέλλον ἄδηλον πᾶσιν ἀνθρώποις
Η κατηγορηματική μετοχή είναι πάντα άναρθρη, απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή και αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται. Δέχεται άρνηση οὐ και μεταφράζεται συνήθως με τα «ότι», «που» + οριστική ή με το «να» + υποτακτική :
- Ῥᾳδίως ἐξελεγχθήσεται ψευδόμενος. (= Εύκολα θα αποδειχτεί ότι ψεύδεται.)
- Ἐγὼ μὲν τοίνυν ἀπείρηκα τρέχων. (= Λοιπόν εγώ κουράστηκα να τρέχω.)
Η επιρρηματική μετοχή είναι άναρθρη, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός και εκφράζει τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης, της παραχώρησης ή του τρόπου. Έτσι, μια επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι, αντίστοιχα, χρονική, αιτιολογική, τελική, υποθετική, εναντιωματική, παραχωρητική, τροπική.
Χρονική π.χ. Ἀρταξέρξου βασιλεύοντος Κῦρος ἐπὶ Σοῦσα ἐστράτευσεν.
(= Όταν ο Αρταξέρξης ήταν βασιλιάς, ο Κύρος εκστράτευσε ενάντια στη Σούσα.)
Τελική π.χ. Ἔπεμψε Θεόπομπον τὸν Μιλήσιον λῃστὴν εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα.
(= Έστειλε τον Θεόπομπο τον Μιλήσιο ληστή για να αναγγείλει τα γεγονότα.)
Υποθετική π.χ. Οὐκ ἔστιν ἡμῖν μὴ νικῶσι σωτηρία.
(= Αν δεν νικήσουμε, δεν υπάρχει σωτηρία για μας.)
Εναντιωματική π.χ. Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκεν.
(= Αν και τους αντιλήφθηκε ο Αγησίλαος, δεν τους καταδίωξε.)
Αιτιολογική π.χ. Ἔστησαν τρόπαιον ὡς νενικηκότες. (= Έστησαν τρόπαιο επειδή νόμισαν ότι νίκησαν )
Τροπική π.χ. Εἰσὶ δὲ τινες τῶν Χαλδαίων, οἳ ληζόμενοι ζῶσιν.
(= Υπάρχουν μερικοί από τους Χαλδαίους που ζουν ληστεύοντας.)
Παραχωρητική: π.χ. Καὶ ἀποστᾶσα πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν.
(= Και ας αποστατήσει η πόλη θα έρθει σε συμφωνία.)
Υποκείμενο μετοχής
Είναι στην ίδια πτώση, ίδιο γένος και αριθμό με τη μετοχή.
Αν το υποκείμενο της μετοχής είναι και βασικός όρος του ρήματος της πρότασης, τότε λέμε ότι η μετοχή είναι συνημμένη σε αυτόν τον όρο του ρήματος
π.χ. Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκεν.( Ὁ Ἀγησίλαος είναι υποκ. του ρήματος και της μετοχής, άρα η μετοχή είναι συνημμένη στου υποκείμενο του ρήματος)
Αν το υποκείμενο της μετοχής ουδεμία σχέση έχει με το ρήμα ( δεν είναι βασικός του όρος ), τότε λέμε ότι η μετοχή είναι απόλυτη και βρίσκεται σε πτώση γενική.
π.χ. Ἀρταξέρξου βασιλεύοντος Κῦρος ἐπὶ Σοῦσα ἐστράτευσεν. Ἀρταξέρξου είναι υποκείμενο της μετοχής και δεν είναι όρος του ρήματος, άρα είναι γενική απόλυτος.
Άσκηση
Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών των επομένων προτάσεων και να μεταφράσετε.
α. Ἀδικοῦντα Φίλιππον ἐξήλεγξα.
β. Ἔλαθον εἰσελθόντες.
γ. Βασιλέα τὸν μέγαν αὐτὸν προσαγορεύομεν ὥσπερ αἰχμάλωτοι γεγονότες.
δ. Τροπαῖον ἔστησαν ὡς νενικηκότες.
ε. Ταῦτα ἦν ἔτι δημοκρατουμένης τῆς πόλεως.
στ. Τοῦτο λέξων ἔρχομαι.
ζ. Ἕλληνες ὄντες κατὰ τῆς Ἑλλάδος ἐμάχοντο.
η. Οὐκ ἔστιν ἡμῖν μὴ νικῶσι σωτηρία.
θ. Παρεκελεύοντο κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι.
Πηγή: study for exams (Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων )
