Η σύνθεση της Ιλιάδας είναι κυκλική: αρχίζει και τελειώνει με μια ικεσία ενός γέρου πατέρα για το παιδί του(  Χρύσης και Πρίαμος).

Ο άξονας της Ιλιάδας είναι η οργή του Αχιλλέα ( μήνις)  εναντίον του Αγαμέμνονα αρχικά και μετά εναντίον τουΈκτορα. Γύρω από το θυμό του Αχιλλέα κινείται ο μύθος, ένα πλούσιο επικό υλικό που χωρά όλα τα ουσιώδη του Τρωικού πολέμου. Ο ποιητής έδωσε στον ηρωικό κόσμο του έπους διαστάσεις ανθρώπινες. Εξυμνεί τις πολεμικές αρετές δείχνει, όμως, καθαρά και τον πόνο του πολέμου. Έτσι η Ιλιάδα από έπος γίνεται τραγωδία συχνά ( οι συμφορές είναι αποτέλεσμα ύβρης).

Κανένα παραδοσιακό επεισόδιο δεν περιγράφει ο Όμηρος άμεσα αλλά έμμεσα. Άρα ο θυμός, οι συνέπειές του και γενικά ό, τι περιγράφεται άμεσα είναι δημιουργήματα του ποιητή και φυσικά δικό του κατόρθωμα είναι η δομή του έργου ( η οργάνωση του υλικού γύρω από ένα κέντρο).

Αποξενώνει από το έργο στοιχεία της παράδοσης που δεν εκφράζουν την εποχή του π. χ  μαγικά στοιχεία.

Μεταποιεί στοιχεία της παράδοσης, όπως  το ήθος πολλών ηρώων προβάλλοντας τις ανθρώπινες πλευρές τους.

Δείχνει αγάπη για όλους ( Αχαιούς και Τρώες) και δικαιώνει τον αγώνα των   Τρώων( αγωνίζονται για την πατρίδα τους)

Παρεμβάλλει σκηνές ανθρωπιάς μέσα στην απανθρωπιά του πολέμου. Το μεγαλείο της Ιλιάδας το συνθέτουν οι ανθρώπινες στιγμές, αυτές που προβάλλουν τον ανθρώπινο πόνο.

 Μηνύματα της Ιλιάδας

• Όποιος υποστηρίζει επίμονα το δίκαιό του δικαιώνεται ( Αχιλλέας) και ο άδικος εξανθρωπίζεται ( Αγαμέμνονας) .
• Το αληθινό μεγαλείο του ανθρώπου βρίσκεται στο να θέλει και να μπορεί να αψηφά τη ζωή του ή και να τη θυσιάζει για κάποιες άλλες αξίες που καταξιώνουν τη ζωή ( φιλία, αξιοπρέπεια, πατρίδα).
• Ο πόλεμος είναι συμφορά σταλμένη από τους θεούς ή τη μοίρα.
• Ο νεκρός είτε φίλος είτε εχθρός δικαιούται ταφή.

Ετικέτες: Γενική θεώρηση Ιλιάδας

   Η αντίληψη για το θείο στον Όμηρο  

Τον 8^ο αι, π. Χ ο άνθρωπος ερμηνεύει θεολογικά τον κόσμο. Ο Δίας είναι ο θεός των καιρικών αλλαγών, ο Ποσειδώνας των σεισμών κλπ. Γενικά όλη η φύση έχει ψυχή ( Ήλιος, Αυγή κ. α).

Ανθρωπομορφισμός

Οι άνθρωποι έπλασαν τους θεούς ανθρωπόμορφους με όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες αλλά και με ό, τι λαχταρούσαν και δεν μπορούσαν να το έχουν. Σε έντονη αντίθεση με αυτούς οι θεοί είναι αθάνατοι και οι έγνοιες τους διαρκούν λίγο.  Στην Ιλιάδα οι θεοί περισσότερο από ό, τι στην Οδύσσεια πονούν, ζηλεύουν, υποφέρουν σαν άνθρωποι, όμως επιστρέφουν στη μακαριότητά τους. Μοναδική εξαίρεση η Θέτιδα που τη νιώθουμε πιο κοντά στους ανθρώπους . Ο πόνος της δεν αλαφρύνει ποτέ.

Θεϊκές επεμβάσεις

Είτε φωτίζουν το νου του ανθρώπου για να κάνει ή να μην κάνει κάτι, είτε παρουσιάζονται με ανθρώπινη μορφή ή και με την ίδια τους τη μορφή ακόμη ( επιφάνειες) πρόκειται για θεϊκές επεμβάσεις. Τις επιφάνειες ο ποιητής τις προτιμά για λόγους αισθητικούς π. χ παραστατικότητα, δύναμη σκηνής κλπ.

Σχέση θεϊκής επέμβασης και ανθρώπινης ευθύνης

Συνυπάρχουν αξεδιάλυτα το ένα μέσα στο άλλο. Ό, τι συμβαίνει με τη θεϊκή επέμβαση θα μπορούσε να συμβεί και χωρίς αυτήν. Η θεϊκή επέμβαση υπογραμμίζει μια πράξη. Παράδειγμα: είναι υπεύθυνος ο Πάνδαρος για την επιορκία; Τον παρακίνησε η Αθηνά να την κάνει. Η Αθηνά δεν θα τον διάλεγε για την επιορκία, αν δεν ήταν  «δυνάμει» ικανός  να τη διαπράξει. Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του. Ο Πάνδαρος θα μπορούσε να επιορκήσει και χωρίς την επέμβαση της Αθηνάς. Δεν αντιστρατεύονται στους φυσικούς νόμους οι επεμβάσεις.

Μοίρα

Είναι το μερίδιο που αναλογεί στον καθένα και κατ΄ επέκταση κοινή  μοίρα είναι ο θάνατος.

Η ομηρική αντίληψη για το θάνατο

Οι ομηρικοί άνθρωποι αγαπούν τη ζωή ακόμη και αν διαλέξουν το θάνατο π. χ Αχιλλέας. Απαίτηση των ηρώων είναι να ταφούν, ενώ ηθική υποχρέωση των θνητών  είναι να τους θάψουν.

Η σχέση της Μοίρας με τους θεούς

Οι θεοί δεν μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα, τα γραμμένα, αλλά μόνο να την αναβάλλουν για λίγο. Συχνά οι θεοί και η Μοίρα συνεργάζονται.

Η σχέση του ανθρώπου με τους θεούς και τη Μοίρα

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος άρα και υπεύθυνος για τις πράξεις του, χωρίς αυτό να σημαίνει πώς δεν είναι οι θεοί που ρυθμίζουν τα ανθρώπινα. Απέναντι όμως στη Μοίρα ο άνθρωπος είναι αδύναμος. Δέχεται το μερτικό του από χαρές και λύπες, αλλά και το θάνατό του. Ωστόσο ο Όμηρος θέλει οι άνθρωποι να επιλέγουν ελεύθερα αυτό που τους είναι γραμμένο από τη Μοίρα π. χ  Αχιλλέας.

Άτη – Τύφλα

Είναι η τύφλωση του νου του ανθρώπου που τον οδηγεί να κάνει πράγματα που δε θα τα έκανε,αν ήταν κύριος του εαυτού του π. χ Αγαμέμνονας. Οπωσδήποτε ο άνθρωπος που τυφλώθηκε δεν παύει να είναι υπεύθυνος για το σφάλμα του, αφού θεϊκή παρέμβαση και ανθρώπινη ευθύνη συνυπάρχουν.

Ετικέτες: Θεοί, Ιλιάδα, Όμηρος

      Θέματα ομαδικών εργασιών

1. Ο ρόλος της γυναίκας στην Ιλιάδα: α)Η γυναίκα μητέρα και σύζυγος και β) Η γυναίκα ερωμένη και λάφυρο πολέμου
2.  Τα ταφικά έθιμα από τον Όμηρο ως σήμερα
3. Η Ιλιάδα μέσα από αρχαία ελληνικά αγγεία ( Παραστάσεις αγγείων ΄συνδυασμένες με στίχους από την Ιλιάδα)
4. Αχιλλέας – Πάτροκλος : η ιστορία δυο φίλων
5. Οι ωραιότερες  πλατιές παρομοιώσεις στην Ιλιάδα
6. Το πορτρέτο του Έκτορα στην  Ιλιάδα
7. Έκτορας – Ανδρομάχη : μια τραγική ιστορία αγάπης στη ζωγραφική, ποίηση, μουσική
8. Οι ωραιότερες εικόνες της Ιλιάδας
9. Ο ρόλος του Δία στην Ιλιάδα
10. Οι πολεμιστές στην Ιλιάδα
11. Οι θεοί στην Ιλιάδα
12. Το πορτρέτο του Αχιλλέα στην Ιλιάδα

Στις εργασίες θα σας βοηθήσει το λογισμικό που δίνεται παρακάτω. Οι εργασίες θα παρουσιαστούν την πρώτη εβδομάδα μετά τις διακοπές του Πάσχα  στην τάξη και θα αξιολογηθούν από το σύνολο των μαθητών . Κριτήρια αξιολόγησης  θα είναι η πληρότητα ( πόσο καλύπτουν το θέμα με επάρκεια), η πρωτοτυπία ( όχι άκριτες αντιγραφές), η σωστή δομή. Μπορούν να συνοδεύονται από πολυμεσικό υλικό ( αρχεία ήχου, εικόνας βίντεο) και θα πρέπει κατά προτίμηση να είναι παρουσιάσεις.

Ομηρικά Έπη

Ετικέτες: εργασίες, Ιλιάδα