Μαθησιακές Δυσκολίες: Μύθοι & Αλήθειες

httpblogsschgrepapadi-2-638Τα τελευταία χρόνια, οι μαθησιακές δυσκολίες απασχολούν ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. Πριν αναφερθούμε λοιπόν στους μύθους που επικρατούν γύρω από το φαινόμενο των μαθησιακών δυσκολιών, πρέπει να εστιάσουμε πρώτα στο τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε «μαθησιακές δυσκολίες». (περισσότερα…)

 Χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

images
Τα εορταστικά διηγήματα (χριστουγεννιάτικα-πασχαλινά) του Αλ.Παπαδιαμάντη θεωρούνται ως τα πλέον γνωστά του και αναγνωρίσιμα, χάρη στις ευάριθμες και επαναλαμβανόμενες δημοσιεύσεις τους: στα «Νεοελληνικά Αναγνώσματα», της μέσης εκπαίδευσης, σε επίκαιρα αφιερώματα εφημερίδων και περιοδικών ή ακόμη σε θεματικά αυτόνομες συλλογές που έχουν κυκλοφορήσει κατά καιρούς (1).

Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Μ. Θεοδοσοπούλου στο δοκίμιό της «Το εορταστικό διήγημα» (2), ο Παπαδιαμάντης (και ο Μωραϊτίδης) εκλαμβάνονται ως οι κατ’ εξοχήν συγγραφείς εορταστικών διηγημάτων, οι οποίοι καθιερώνουν το είδος και του προσδίδουν αμιγή ελληνικότητα, χάρη στον πλούτο των βιωματικών τους καταθέσεων, απαλλάσσοντάς το από τα δυτικόφερτα πρότυπά του. Δεν είναι, νομίζω, τυχαίο ή συμπτωματικό το γεγονός ότι το πρώτο διήγημα που δημοσιεύει ο Παπαδιαμάντης («Το Χριστόψωμο»), όταν πλέον έχει εγκαταλείψει οριστικά το ρομαντικό μυθιστόρημα, είναι εορταστικό – χριστουγεννιάτικο. Η προτίμηση ετούτη, συνυπολογίζοντας και άλλες αναφορές του συγγραφέα, όπως λ.χ. στον «Λαμπριάτικο Ψάλτη», αν μη τι άλλο καταδείχνει τις θεματολογικές του κατευθύνσεις αλλά και τη σημασία που έδινε στο συγκεκριμένο είδος διηγημάτων. Αλλωστε, νωρίτερα είχε δημοσιεύσει στον αθηναϊκό τύπο έναν αξιοπρόσεκτο αριθμό εμπεριστατωμένων άρθρων για τις κορυφαίες εορτές της χριστιανοσύνης.

Στη σημερινή μας αναφορά θα κάνουμε λόγο για τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ώστε να είμαστε σύμφωνοι με το πνεύμα των ημερών. Με τον όρο «Χριστουγεννιάτικα» συμπεριλαμβάνονται και εκείνα της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, δηλαδή όλων των εορτών του Δωδεκαημέρου, καθώς αποτελούν μία ενιαία ενότητα (3).Θα εστιάσουμε τη προσοχή μας στη θεματολογία και τις δημοσιεύσεις των διηγημάτων αυτών, αποτολμώντας μία όσο το δυνατόν αντιπροσωπευτική καταγραφή με τις σχετικές επισημάνσεις και παρατηρήσεις.

 

Ο αριθμός των Χριστουγεννιάτικων διηγημάτων

Ενα ερώτημα που επιζητά μία όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρη απάντηση είναι το ακόλουθο: Πόσα ακριβώς είναι τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη; Γιατί, αν στα πασχαλινά του, τα πράγματα φαίνονται πιο σαφή και συγκεκριμένα, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα Χριστουγεννιάτικα; Η όποια εκτίμηση, με αναφορά συγκεκριμένου αριθμού, δεν θεωρείται εύκολη και ενδέχεται να προκαλέσει εύλογες αντιδράσεις, αφού η θεματολογία των Χριστουγεννιάτικων διηγημάτων δεν συμπορεύεται, πολλές φορές, με τα δρώμενα των ημερών (4) και μόνο η ιστορία εκτυλίσσεται στις ημέρες των εορτών. Ακόμη ορισμένα διηγήματα είναι «εορταστικά» κατά ένα μέρος τους, με τα γεγονότα να καλύπτουν και άλλες περιόδους, συνήθως, βέβαια, μέσα στο Δεκέμβριο. Γι αυτό και επικρατεί μια σχετική ασάφεια ως προς τον ακριβή αριθμό των Χριστουγεννιάτικων διηγημάτων του Παπαδιαμάντη (5). Κατά τη δική μας εκτίμηση, συνολικά 27 διηγήματα μπορούν να χαρακτηριστούν ως Χριστουγεννιάτικα με κριτήριο την υπόθεσή τους, έστω κι αν αυτή δεν είναι αμιγώς εορταστική και μόνο διαδραματίζεται σε ορισμένες ημερομηνίες κατά τη διάρκεια των εορτών. 

Η έστω κι αν κάποιο διήγημα ακόμη δεν φαίνεται εορταστικό σε όλο το εύρος της ιστορίας που περιγράφεται. Με βάση το κριτήριο έχουμε:

α) Δεκαεφτά διηγήματα Χριστουγεννιάτικα.

β) Τέσσερα Πρωτοχρονιάτικα.

γ) Δύο των Φώτων.

δ) Τέσσερα γενικότερα μέσα στην περίοδο των εορτών.

Ας καταχωρίσουμε ορισμένα στοιχεία σχετικά με την ημερομηνία κατά την οποία εκτυλίσσονται οι ιστορίες των διηγημάτων και τις όποιες εορταστικές αναφορές σημειώνονται από τον συγγραφέα. Σε έντεκα διηγήματα των Χριστουγέννων, τα γεγονότα συμβαίνουν κυρίως τη παραμονή και την μέρα της εορτής.

 

Σε ορισμένα παρατηρείται επέκταση μιας μέρας πριν ή μετά.

Αναλυτικά :

  • Το Χριστόψωμο: 24 και 25 /12 «του έτους 186.». Αναφέρεται η μετάβαση στη χριστουγεννιάτικη ακολουθία και λειτουργία.
  • Υπηρέτρα: 24 και 25/ 12. Κι εδώ σημειώνεται η μετάβαση των Σκιαθιτών στην εκκλησία.
  • Η Σταχομαζώχτρα: 23 έως 25 /12.
  • Ο Αμερικανός : 24 και 25 /12. Στο τέλος του διηγήματος, ο γάμος του μετανάστη γίνεται λίγες μέρες αργότερα. Κι εδώ έχουμε αναφορά στις λατρευτικές εκδηλώσεις των ημερών αλλά και για τα κάλαντα των παιδιών της πολίχνης.
  • Στο Χριστό στο Κάστρο: Από 23 έως 26 / 12. Λεπτομερής περιγραφή της εόρτιας ακολουθίας και λειτουργίας όπως και του συνακόλουθου εορταστικού γεύματος.
  • Οι Ελαφροίσκιωτοι: 24 και 25 /12. Αναφορά κι εδώ στην ακολουθία και λειτουργία των Χριστουγέννων, στο μοναστήρι της Κεχριάς.
  • Της Κοκκώνας το σπίτι: 24/ 12. Εξ ολοκλήρου αναφορά στα κάλαντα των παιδιών.
  • Η Ντελησυφέρω 25/12. Σε ολόκληρο το διήγημα περιγράφονται διεξοδικά τα τεκταινόμενα μέσα στην εκκλησία κατά τον εορτασμό των Χριστουγέννων.
  • Ο Χαραμάδος; 24 και 25/ 12.
  • Το Γιαλόξυλο: 24 και 25 / 12.
  • Το κρυφό Μανδράκι: 24 και 25 /12. Κι εδώ μνημονεύεται η ακολουθία των Χριστουγέννων.

 

Στα υπόλοιπα 6 Χριστουγεννιάτικα διηγήματα έχουμε:

  • Η Χτυπημένη: Η ιστορία αρχίζει νωρίτερα, προχωρεί ο Δεκέμβριος – αναφέρεται η Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως – και το δράμα ολοκληρώνεται τα Χριστούγεννα.
  • Οι φιλόστοργοι (αθηναϊκό): Παραμονές Χριστουγέννων.
  • Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη (Αθηναϊκό): Παραμονές Χριστουγέννων
  • Η Συντέκνισσα : Δεκέμβριος έως τις παραμονές Χριστουγέννων.
  • Τ’ μπουφ’ του π’ λί: Το τελευταίο μέρος του διηγήματος διαδραματίζεται παραμονές Χριστουγέννων.
  • Στο Μέγα Γιαλό : Ημιτελές διήγημα που δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατο του Παπαδιαμάντη. Στην β’ παράγραφό του γίνεται λόγος για εξοχικό εορτασμό των Χριστουγέννων από οικογένειες κτηνοτρόφων.

 

Στα πρωτοχρονιάτικα:

  • Τα Συχαρίκια: Η υπόθεση αρχίζει από τις 26/ 12 και ολοκληρώνεται την Πρωτοχρονιά.
  • Γουτού – Γουπατού: Πριν από τις γιορτές, αλλά το κύριο μέρος του συμβαίνει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς με τα κάλαντα των παιδιών.
  • Τα λιμανάκια: Από 29 έως 31/ 12. Σημειώνονται οι παραγγελίες από τον Βόλο, των κατοίκων της Σκιάθου, λόγω της Πρωτοχρονιάς.
  • Τα πτερόεντα δώρα : παραμονή – Πρωτοχρονιά. Εδώ καταγγέλλεται η τυπολατρική και επιδεικτική τέλεση της πρωτοχρονιάτικης θείας λειτουργίας.

 

Στα διηγήματα των φώτων:

  • Ο σημαδιακός: «5 Ιανουαρίου του έτους 186», με τα κάλαντα των παιδιών και ανήμερα των Θεοφανίων με λεπτομερή περιγραφή της τελετής αγιασμού των υδάτων.
  • Φώτα – ολόφωτα: 5,6 και 7 Ιανουαρίου.

 

Στα υπόλοιπα διηγήματα όπου η υπόθεση δεν συμπίπτει με κάποια από τις τρεις γιορτές:

  • Ο πολιτισμός εις το χωρίον: Κυριακή, στο διάστημα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Καταγγέλλεται το νεόκοπο «έθιμο» της χαρτοπαιξίας σε αυτές τις μέρες.
  • Η Γλυκοφιλούσα: 27 /12. Γίνεται λόγος για τον εορτασμό του ομώνυμου ναϊδρίου στις 26/ 12, όπως και για την τέλεση της ακολουθίας των Χριστουγέννων εκεί.
  • Ο έρωτας στα χιόνια : Απροσδιόριστα στις μέρες των εορτών. Για το πρόβλημα του χρόνου στο διήγημα ετούτο αναφέρεται ο Αλ. Κότζιας στο δοκίμιό του: «Χρόνοι και χρόνος στο ο έρωτας στα χιόνια». (6)
  • Ανθος του γιαλού: Απροσδιόριστα κατά τις μέρες των εορτών λόγω του επίκαιρου παραμυθιού.

Βέβαια, ανάλογα με το περιεχόμενο, ορισμένα διηγήματα μπορεί να θεωρηθούν λιγότερο ή περισσότερο «εορταστικά» από κάποια άλλα και να υπάρξουν διαφωνίες ως προς τη δική μας συγκεντρωτική καταγραφή. Οι ενστάσεις δεκτές.

Μια επισήμανση

Μια σημαντική παρατήρηση που επιβάλλεται να επισημανθεί είναι η εξής: Από το σύνολο των 27 χριστουγεννιάτικων διηγημάτων τα 24 είναι σκιαθίτικα και μόνο τα 3 αθηναϊκά. Κι αν στο σύνολο των διηγημάτων του Παπαδιαμάντη ή αντιστοιχία είναι 124-46, δηλαδή ποσοστό 73 % με 27%, στα Χριστουγεννιάτικα διαφοροποιείται στα 89 % με 11%. Η εξήγηση είναι προφανής και αποτυπώνει τις θέσεις και τις απόψεις του συγγραφέα για τις εξώφθαλμες διαφορές του εορτασμού του Δωδεκαημέρου σε Σκιάθο και Αθήνα. Νοσταλγεί, ο βαθειά θρησκευόμενος σκιαθίτης, τις αγνές λατρευτικές και λαϊκές εκδηλώσεις του νησιού του. αποκηρύσσοντας τις ανευλαβείς, διεκπεραιωτικές συμπεριφορές «εις την πόλιν της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών», όπου πέρασε πάνω από το μισό βίο του. Ο γενέθλιος τόπος προσέφερε άφθονο υλικό από τις βιωματικές εμπειρίες των παιδικών και νεανικών του χρόνων, σε αντίθεση με την πολύβουη πρωτεύουσα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι στα τρία μόλις αθηναϊκά του διηγήματα καταγγέλλει κατακριτέες συμπεριφορές και καταστάσεις (7) κατά τις παραμονές και τις μέρες των εορτών. Η αποστροφή «Κ’ έπειτα γράψε αθηναϊκά διηγήματα!», στο διήγημα «Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη» αποτυπώνει τις απόψεις του συγγραφέα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1)  Αρκετές από αυτές κυκλοφορούν ως προσφορές εφημερίδων και περιοδικών κατά τις ημέρες των εορτών και εμπεριέχουν ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά διηγήματα της συγκεκριμένης κατηγορίας.

(2)   Εφ. Καθημερινή 24/12/2000 και στο βιβλίο «Μετ’ έρωτος και στοργής» εκδ. Νεφέλη, 2001, στη σειρά «Οι νεώτεροι για τον Παπαδιαμάντη», σελ. 12.

(3)  Πρωτοχρονιάτικα είναι τέσσερα διηγήματα, ενώ των Φώτων μόνο δύο. Συνεπώς ο κύριος όγκος των εορταστικών διηγημάτων του Δωδεκαημέρου αποτελείται από αμιγώς Χριστουγεννιάτικα, έστω και αν υπάρχουν, όπως θα δούμε πιο κάτω και ορισμένα με διαφοροποιήσεις ως προς τις ημερομηνίες των εορτών.

(4)    Η Μ. Θεοδοσοπούλου (οπ.π.σελ.17) σημειώνει ότι «μόλις σε τέσσερα διηγήματα (Το Χριστόψωμο, στο Χριστό στο Κάστρο, Οι Ελαφροΐσκιωτοι, η Ντελυσυφέρω) η τέλεση της θείας λειτουργίας αποτελεί μέρος του διηγήματος. Και μόνο σε ένα η Ντελυσυφέρω συνιστά το κυρίως θέμα».

(5)  Οι διάφορες συλλογές που έχουν εκδοθεί με χριστουγεννιάτικα (Πρωτοχρονιάς και Φώτων) διηγήματα του Παπαδιαμάντη δεν είναι πλήρης και συνήθως εμπεριέχουν τα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά αυτής της ενότητας, πιθανόν και για λόγους εμπορικούς ώστε να καθίστανται πιο ευπώλητες και αναγνώσιμες.

(6)  «Παπαδιαμαντικά τετράδια», τεύχος 1ο, 1991 εκδ. Δόμος.

(7)  Δεν είναι επίσης συμπτωματικό ότι το πρώτο αθηναϊκό Χριστουγεννιάτικο διήγημα είναι το 14ο που γράφει ο Παπαδιαμάντης, τα Χριστούγεννα του 1895, οκτώ χρόνια μετά το Χριστόψωμο.

Η ερμηνεία της παιδικής ζωγραφιάς (παιδικό ιχνογράφημα)

Ιστορική Αναδροµή

drawΤο ιχνογράφηµα και η ζωγραφική αναγνωρίζονται ως δύο από τους σηµαντικότερους τρόπους έκφρασης των παιδιών και έχουν επανειληµµένα συνδεθεί µε την αποτύπωση της προσωπικότητας και των συναισθηµάτων τους. Οι ζωγραφιές τους αντανακλούν τον εσωτερικό τους κόσµο και απεικονίζουν στοιχεία που αφορούν στην ψυχολογική τους κατάσταση και το διαπροσωπικό τους ύφος.

Το ενδιαφέρον για τη σύνδεση της ψυχικής και νοητικής κατάστασης του ατόµου µε τη ζωγραφιά του ξεκινά ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι ειδικοί αυτής της περιόδου θεωρούσαν ότι η εικαστική έκφραση των ψυχικά ασθενών επιβεβαίωνε τη διάγνωσή τους και ειδικά στην περίπτωση της σχιζοφρένειας.
Κατά τη δεκαετία του 1920 ένας ιστορικός τέχνης (Hans Prinzhorn) ενδιαφέρθηκε για έργα τέχνης οι δημιουργοί των οποίων ήταν ψυχικά πάσχοντες. Συνέλεξε πλήθος έργων και αυτή η συλλογή έστρεψε την προσοχή του κοινού στην άποψη ότι οι εικαστικές εκφράσεις μπορούν να έχουν διαγνωστική αξία και αφετέρου να παίξουν ένα σηµαντικό ρόλο στην αποκατάσταση των ασθενών (MacGregor, 1989).
Παράλληλα µε την ανάπτυξη της ψυχολογίας του παιδιού αυξανόταν και το ενδιαφέρον για τη διαγνωστική αξία της ζωγραφιάς τους. Οι πρώτες έρευνες εστίασαν στη χρήση της ζωγραφικής για τον καθορισμό του επιπέδου της νοημοσύνης (Burt, 1921). Ο Burt κατέληξε στο συµπέρασµα ότι η ζωγραφική έχει λιγότερη σχέση µε τις νοητικές ικανότητες του παιδιού από ότι έχουν τα τεστ νοημοσύνης, ωστόσο πλεονεκτεί σε άλλα σηµεία αφού δεν πρόκειται για µια µαθηµένη δεξιότητα.

Η Goodenough (1926) δηµιούργησε το τεστ «Ζωγράφισε έναν άνθρωπο» βασιζόµενη στην υπόθεση ότι ορισµένες πτυχές του σχεδιασµού σχετίζονται µε τη νοητική ηλικία και εποµένως µπορούν να συµβάλλουν στην αξιολόγηση της νοημοσύνης. Επιπλέον, η Goodenough παρατήρησε ότι εκτός από τη νοημοσύνη το «Ζ-Ε-Α» αποκαλύπτει και κάποια στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα θεωρήθηκε ότι µια ανθρώπινη µμορφή σχεδιασμένη από ένα παιδί, παρέχει πληροφόρηση για τα ίδια, αλλά και για την εικόνα που έχουν για τους άλλους.

Η πιο πάνω άποψη αποτελεί και τη βάση ερμηνείας των προβολικών τεστ στα οποία συγκαταλέγονται και οι ζωγραφιές των παιδιών. Αντανακλούν στοιχεία της προσωπικότητας, σκέψεις, αντιλήψεις και συναισθήματα τα οποία δεν µπορούν να εκφραστούν µε τρόπο λεκτικό και ιδιαίτερα από παιδιά των οποίων το λεξιλόγιο δεν ακολουθεί την ηλικία τους.

Εκτός από τη Goodenough, και µια άλλη ειδικός η Machover (1949), δίνοντας τη δική της ανάλυση για το τεστ «Ζωγράφισε έναν Άνθρωπο» θεωρεί ότι όταν ο ενήλικας ή το παιδί σχεδιάζει ακολουθώντας την οδηγία, το αποτέλεσμα σχετίζεται « … απόλυτα µε τις δικές του προσωπικές παρορμήσεις, ανησυχίες, συγκρούσεις και αντισταθμιστικά χαρακτηριστικά. Κατά µία έννοια η σχεδιασµένη μορφή είναι το πρόσωπο, το δε χαρτί είναι το περιβάλλον» (σ.35).

Αντίληψη της παιδικής ζωγραφιάς ως µέσο επικοινωνίας

Η παιδική ζωγραφιά φαίνεται ότι χρησιμεύει και σε άλλα επίπεδα έκφρασης του παιδιού. Στο πλαίσιο µιας θεραπευτικής διαδικασίας το σχέδιο αποτελεί ένα µέσο για το παιδί να φέρει, να ανασύρει συναισθήματα, εμπειρίες, αλλά και να λύσει προβλήματα (Rudolph & Arheim, 1974). Το σχέδιο λοιπόν δεν είναι πια µόνο ένα µέσο αξιολόγησης τόσο της νοημοσύνης, όσο και των συναισθηματικών συγκρούσεων του παιδιού, αλλά και ένα µέσο διευκολυντικό για την ανάπτυξή του.

Η ζωγραφική του παιδιού θεωρήθηκε και ως ένα µέσο επικοινωνίας ανάμεσα στο θεραπευτή και το παιδί. Πρωτοπόρος σε αυτό υπήρξε ο Donald Winnicott (1971), ο οποίος ανέπτυξε µια τεχνική την οποία ονόμασε «το παιχνίδι του ορνιθοσκαλίσματος». Σύμφωνα µε το παιχνίδι αυτό και τα δύο μέρη δημιουργούν ορνιθοσκαλίσματα, ζωγραφίζοντας μαζί. Ο θεραπευτής ξεκινούσε µία γραµµή και το παιδί τη συνέχιζε, δημιουργώντας ένα σχέδιο. Στη συνέχεια, το παιδί σχεδίαζε µια γραµµή και ο θεραπευτής έβαζε τα δικά του στοιχεία. Ο σκοπός ήταν η εγκαθίδρυση µιας επικοινωνιακή ς σχέσης µεταξύ αυτών των δύο µερών και συνάµα η παροχή δυνατότητας στο παιδί να εκφράσει τις κρυφές σκέψεις και τα συναισθήµατά του. Στη συνέχεια το παιδί υποβοηθείται να µιλήσει, να φτιάξει µια ιστορία για τις εικόνες που δηµιούργησε µαζί το θεραπευτή.

Ο Lowenfeld (1947) επεσήµανε ότι το παιδί µέσα από τη ζωγραφιά, την κατασκευή, ενώνει διαφορετικά στοιχεία του περιβάλλοντος για να φτιάξει ένα σύνολο µε νόηµα. Η επιλογή που κάνει, ο τρόπος που τα συνενώνει, δείχνει ότι το παιδί δίνει µια εικόνα του εαυτού του.

Ιχνογράφηµα και γνωστική ανάπτυξη

Τις δεκαετίες 1960, 70 & 80 τέθηκε το θέµα της σχέσης και σύνδεσης των σχεδίων των παιδιών µε την ανάπτυξη των γνωστικών τους δεξιοτήτων (Winner, 1982). Μάλιστα µια έρευνα βασισµένη στη µελέτη 200.000 παιδικών σχεδίων κατέδειξε τις κοινές µορφές, τα σχήµατα και τις διατάξεις που παρουσιάζονται στα δηµιουργήµατα των παιδιών (Kellogg, 1969) ανάλογα µε τη γνωστική τους ανάπτυξη.

Γιατί τα παιδιά ζωγραφίζουν;

Τα παιδιά ζωγραφίζουν µέσω της µνήµης, της φαντασίας και της πραγµατικότητας. Τα σχέδια από µνήµης βασίζονται σε ό,τι θυµούνται τα παιδιά. Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να ζωγραφίσουν κάτι, κάνοντας χρήση µόνο της φαντασίας τους. Μπορεί να χρειάζονται ένα σχέδιο που απαιτεί συµπλήρωση ή ολοκλήρωση. Το αν και κατά πόσο ένα παιδί χρησιµοποιεί τη φαντασία του στη ζωγραφική επηρεάζεται και από αναπτυξιακούς παράγοντες. Για παράδειγµα, τα µικρά παιδιά ασχολούνται λιγότερο µε την ακριβή απόδοση και περισσότερο µε το τι φαντάζονται. Φυσικά τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας (συνήθως όχι της προσχολικής ηλικίας) ζωγραφίζουν και τα αντικείµενα που βρίσκονται γύρω τους.

Η Κramer (1971) περιγράφει τους τρόπους µε τους οποίους τα παιδιά χρησιµοποιούν το υλικό που έχουν στη διάθεσή τους:
1. Προκαταρκτικές ενέργειες: µουντζούρες, ορνιθοσκαλίσµατα, και εξερεύνηση µε την αφή. Αυτή η δράση αποτελεί µια θετική και εγω-συντονική εµπειρία.
2. Χαώδης έκφραση: άδειασµα των χρωµάτων, πιτσιλίσµατα, καταστροφική συµπεριφορά που οδηγεί σε απώλεια ελέγχου
3. Η ζωγραφική στην υπηρεσία της άµυνας: στερεοτυπική επανάληψη, αντιγραφή, ξεπατίκωµα.
4.Εικονογραφήματα
5.Μορφοποιημένη έκφραση ή εικαστικό έργο:παραγωγή συμβόλων που εξυπηρετούν την αυτό-έκφραση και την επικοινωνία.
Τα στάδια της καλλιτεχνικής ανάπτυξης είναι τα εξής:
1. Στάδιο µουντζουρώµατος (2-4). Η ζωγραφιά σε αυτό το στάδιο χαρακτηρίζεται από έλλειψη οργάνωσης, ευθείες και κυκλικές γραµµές. Στην ηλικία των 4 ετών το παιδί αρχίζει να τα κατονοµάζει.
2. Προσχηµατικό στάδιο (4-7). Η ζωγραφιά χαρακτηρίζεται από παραστατικά σύµβολα, ειδικά υποτυπώδεις ανθρώπινες µορφές.
3. Σχηµατικό στάδιο (7-9). Σε αυτό το στάδιο παρατηρείται η ανάπτυξη των παραστατικών συµβόλων, η σύνθεση, το χρώµα για συγκεκριµένα αντικείµενα και συγκεκριµένες φόρµες για τους ανθρώπους.
4. Στάδιο αναδυόµενου ρεαλισµού (9-11). Σε αυτό το στάδιο είναι καλύτερη η αποτύπωση της προοπτικής και των χρωµάτων στη φύση, ενώ αυξάνεται η ακαµψία στην εικαστική έκφραση.
5. Στάδιο του ψευτο-ρεαλισµού (11-13). Παρατηρείται ενίσχυση της επίγνωσης των ανθρώπινων µορφών και του περιβάλλοντος. Τελειοποίηση της καρικατούρας.
6. Περίοδος των αποφάσεων. Εφηβεία. Παρατηρείται σύνθετη έκφραση και πολλά παιδιά µπορεί να µην φτάσουν ποτέ σε αυτό το στάδιο.

Γενικά στοιχεία αξιολόγησης των σχεδίων στα παιδιά

Πολύ έντονο και επαναλαµβανόµενο σβήσιµο:
1. Ανασφάλεια
2. Πιθανόν άγχος
3. Πιθανόν αποτέλεσμα χρόνιας ασθένειας

Θέση της ζωγραφιάς
Κέντρο
1. Φυσιολογικό και ασφαλές άτοµο
2. Ανασφάλεια και ακαµψία όταν βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο, ιδιαίτερα στις διαπροσωπικές σχέσεις
3. Τάση για εmκέντρωση στον εαυτό
4. Τάση για συναισθηµατική συµπεριφορά
Στη δεξιά πλευρά της σελίδας
1. Σχετικά σταθερή και ελεγχόµενη συµπεριφορά.
2. Πιθανές τάσεις διανοητικοποίησης που πιθανόν αναστέλλουν τη συναισθηµατική έκφραση
Στην αριστερή πλευρά
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αφορούν στα παιδιά
Ψηλά στη σελίδα
Πιθανόν υψηλά επίπεδα τάσης επίτευξης
Χαµηλά στη σελίδα
1. Συναισθήµατα ανασφάλειας και ανεπάρκειας
2. Πιθανή νεύρωση
Στην πάνω αριστερή γωνία
1. Νοητική καθηστέρηση
2. Συχνά στα παιδιά χρησιµοποιείται κατά τις πρώτες τάξεις του Δηµοτικού
Πάνω δεξιά γωνία
Δεν υπάρχουν στοιχεία για παιδιά
Στην άκρη του χαρτιού κάτω ή πάνω (κέντρο)

Πιθανή νοητική υστέρηση
Πίεση στο Χαρτί
Φυσιολογική στα παιδιά και µάλιστα τα αγόρια συνήθως τείνουν να πιέζουν πολύ περισσότερο από τα κορίτσια
Ασυνήθιστα ελάχιστη πίεση, αχνές γραµµές
1. Χαµηλό επίπεδο ενέργειας
2. Παλινδρόµηση
3. Πιθανό ιστορικό στέρησης ή απόρριψης.

Μέγεθος
Ασυνήθιστα µεγάλο
Φυσιολογικό και αναµενόµενο από τα παιδιά, εκτός εάν είναι πάνω από εννέα ίντσες σε χαρτί µε µάξιµουµ µέγεθος τις 11. Σε αυτήν την περίπτωση πιθανόν υπάρχει ένα συναισθηµατικό πρόβληµα.
Ασυνήθιστα µικρά σχέδια
1. Άγχος
2. Τάσεις απόσυρσης, νροπαλότητας
3. Φυσιολογικό για τα πολύ µικρά παιδιά, αν και µπορεί να συνδέονται µε δυσκολίες στην ανάγνωση. Εάν η ανθρώπινη φιγούρα είναι µικρότερη σε ύψος από 2 ίντσες, τότε ίσως υπάρχει ένα συναισθηµατικό πρόβληµα.
Υπερβολική σκίασn
Προβλήµατα συναισθηµατικής προσαρµογής, αν και θεωρείται φυσιολογικό στα πολύ µικρά παιδιά.
Λεπτοµέρειες
Οι περίεργες λεπτοµέρειες στα παιδιά υποδηλώνουν αποδιοργάνωση της προσωπικότητας
Gross Distortions
Συναντάται στα παιδιά που βρίσκονται σε συνθήκες πίεσης και θεωρείται φυσιολογικό, ενώ συναντάται και στα παιδιά µε φτωχή προσαρµογή και φτωχή σχολική επίδοση
Aξιoσηµείωτn διαταραχή της συµµετρίας
Φανερή επιθετικότητα µε mθανή νευρολογική διαταραχή.
Διαφάνειες (Φτωχή σύνδεση µε την πραγµατικότητα)
Φυσιολογικές για µικρά παιδιά, αν και από µεγαλύτερα παιδιά υποδηλώνουν ανωριµότητα και προβλήµατα προσαρµογής. Έχουν εµφανιστεί και σε παιδιά µε οργανικά συµπτώµατα.
Το σχέδιο του ανθρώπου Πρόσωπο/κεφάλι
Τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου λειτουργούν ως βασική πηγή αισθητικής ικανοποίησης ή αντίθετα αισθητικής δυσαρέσκειας, ενώ αποτελεί και το µέσο για τη διαπροσωπική επικοινωνία.
Το κεφάλι θεωρείται ως το µέρος της διανοητικής δράσης και της φαντασίας και συνδέεται µε τον έλεγχο των ορµών και των συναισθηµάτων, µε τις ανάγκες της αλληλεπίδρασης µε άλλους, την επικοινωνία. Με όρους αναλυτικούς το κεφάλι συµβολίζει το εγώ. Φυσιολογικοί ενήλικες δίνουν συνήθως µικρότερη έµφαση στο κεφάλι από ό,τι σε άλλα µέρη του σώµατος.

(Πηγή: http://www.eduportal.gr)

Χριστουγεννιάτικα στολίδια

christmas-1047381_960_720

Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν και όλοι στο σχολείο, μαθητές και δάσκαλοι, ανυπομονούν να ξεκινήσουν οι γιορτινές χειροτεχνίες και κατασκευές…!!!!

Χρυσόσκονες, κόλλες, χρώματα, φυσικά και ανακυκλώσιμα υλικά, και φυσικά μπόλικο μεράκι είναι τα συστατικά που κυρίως χρειάζονται για τις γιορτινές ετοιμασίες…

Στο παρόν άρθρο θα παρουσιάσω κάποιες ιδέες για εύκολες και οικονομικές κατασκευές χριστουγεννιάτικων στολιδιών που μπορούν να γίνουν μαζί με τους μαθητές μας στην τάξη χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα (λάμπες, χαρτί κ.α.) και φυσικά υλικά (ξύλο, αλατοζύμη κ.α)

Στολίδια από χρησιμοποιημένες λάμπες.

Στολίδια από (καλλιτεχνικό) γύψο ή, εναλλακτικά, αλατοζύμη ή πηλό

Η σημασία της αυτογνωσίας και της αυτοεκτίμησης

Από τις βασικότερες  ανάγκες του ανθρώπου, σύμφωνα με την πυραμίδα των αναγκών του Maslow, είναι η ανάγκη της αυτοεκτίμησης. Όλοι έχουμε ανάγκη από το να αποδεχτούμε τον εαυτό μας και να δώσουμε έμφαση στα θετικά του χαρακτήρα μας προκειμένου να μπορέσουμε με σθένος να προσπαθήσουμε για την περαιτέρω αυτο-βελτίωσή μας. Είναι σημαντικό από μικρή ηλικία να αναπτύξουμε τις “αρετές” της αυτοεκτίμησης και της αυτογνωσίας και προς την κατεύθυνση αυτή βαρύνουσα σημασία έχει η οικογένεια, αλλά και οι εκπαιδευτικοί που πλαισιώνουν ένα παιδί.

Παρακάτω, παρουσιάζονται δύο πηγές με ιστορίες του Χόρχε Μπουκάι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μέσα στην τάξη (κυρίως σε παιδιά Δημοτικού) και να αποτελέσουν αφορμή για προβληματισμό και συζήτηση.

 

Δείτε το στο slideshare.net

 

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, 17 Νοεμβρίου 1973

Εδώ Πολυτεχνείο

111451-31c8aa69a60885c3b4b67741c43a0e2a

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και ξεκίνησαν διαδηλώσεις εναντίον του βάναυσου στρατιωτικού καθεστώτος. Οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν: «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία». Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Οι διαδηλώσεις, τα συλλαpolytexneioλητήρια και οι εκδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς της Χούντας αυξήθηκαν. Κυρίως στην Αθήνα αλλά και σε σημεία της επαρχίας δημιουργήθηκαν συνθήκες εξέγερσης. Από τις 14 Νοεμβρίου μέχρι και τις 17 Νοεμβρίου (και πιο περιορισμένα μέχρι τις 18 Νοεμβρίου) στήθηκαν οδοφράγματα και διεξήχθησαν οδομαχίες μεταξύ εξεγερμένων και αστυνομίας. Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου και ενώ οι διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών βρίσκονταν σε εξέλιξη, αποφασίστηκε από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρέμισε την κεντρική πύλη. Κατά την είσοδο του άρματος συνθλίβονται 2–3 φοιτητές που βρίσκονται πίσω από την πύλη (γεγονός «λίαν πιθανό αλλά ανεπιβεβαίωτο» σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά).Επίσης, από τα συντρίμμια τραυματίστηκε σοβαρά, με συντριπτικά κατάγματα στα πόδια, η φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου. Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση συνεχίστηκε ακόμα και μετά την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές που είχαν παραμείνει στο Πολυτεχνείο, μαζεύτηκαν στο κεντρικό προαύλιο, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο. Η πτώση της πύλης ακολουθήθηκε από την είσοδο μιας μονάδας ενόπλων στρατιωτών των ΛΟΚ που οδήγησαν τους φοιτητές, χωρίς βια, έξω από το Πολυτεχνείο, μέσω της πύλης της οδού Στουρνάρη. Οι αστυνομικές δυνάμεις που περίμεναν στα δυο πεζοδρόμια της Στουρνάρη επιτέθηκαν στους φοιτητές, την έξοδο των οποίων αποφασίζουν (σύμφωνα και με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά) να περιφρουρήσουν κάποιοι από τους στρατιώτες, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις επενέβησαν και εναντίον των αστυνομικών που βιαιοπραγούσαν στους φοιτητές. Πολλοί φοιτητές βρήκαν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες. Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας άνοιξαν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδίωξαν τους εξεγερθέντες. Οι εκφωνητές του σταθμού του Πολυτεχνείου παρέμειναν στο πόστο τους και συνέχισαν να εκπέμπουν για 40 λεπτά μετά την έξοδο, οπότε συνελήφθησαν.

Στις 30 Δεκεμβρίου του 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία 2,5 μηνών και διάσκεψη 6 ημερών ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, αθωώνοντας 12. Οι κύριες ποινές που επιβλήθηκαν ήταν:

  • Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του διερχόμενου Μιχαήλ Μυρογιάννη.
  • Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.
  • Άλλοι 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες.