Οι Ερευνητικές Εργασίες στην ελληνική εκπαίδευση: η εμπειρία της εφαρμογής ενός καινοτομικού στοιχείου στα σχολεία του Νομού Χαλκιδικής
Το σχολικό έτος 2011-2012 εισήχθη στην λυκειακή εκπαίδευση της χώρας ως διακριτή ενότητα ένα νέο στοιχείο στο Πρόγραμμα Σπουδών, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου μεταρρυθμιστικού σχεδίου. Το ίδιο έτος η ένταξη του στοιχείου αυτού στη δομή του Ωρολογίου Προγράμματος και του Προγράμματος Σπουδών ρυθμίσθηκε θεσμικά και άρχισε η ισχύς των σχετικών διατάξεων στην Α Λυκείου των ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, όπου και εφαρμόσθηκαν.
Οι ερευνητικές εργασίες, την τρέχουσα σχολική χρονιά, καθιερώνονται και στη Β Λυκείου με ορισμένες τροποποιήσεις, που ισχύουν και για την Α` Λυκείου. Υποθέτουμε ότι οι μεταβολές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο υπήρξαν προϊόν μιας διαδικασίας επανασχεδιασμού της εκπαιδευτικής πολιτικής βάσει των δεδομένων που προέκυψαν από το πρώτο έτος υλοποίησής τους.
Με διαμορφωμένο πλέον το θεσμικό πλαίσιο, θα θέλαμε να συμβάλλουμε στη υλοποίησή του με καλύτερους όρους από παιδαγωγική άποψη, τροφοδοτώντας την εκπαιδευτική πράξη με χρήσιμα στοιχεία. Έτσι με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν με τη συνδρομή των σχολείων και την κωδικοποίησή τους και έγινε η εξαγωγή συμπερασμάτων που, βέβαια, δεν προβάλλουν την αξίωση να θεωρηθούν μια ολοκληρωμένη ανάλυση του θέματος. Για το τελευταίο, θα χρειαζόταν μια άλλου, πιο σύνθετου τύπου, ερευνητική δουλειά.
Από την επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων προέκυψαν δεδομένα που αφορούν την κατανομή των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών στην επίβλεψη των Ερευνητικών Εργασιών, τη στάση των μαθητών και εκπαιδευτικών σχετικά με αυτές, τα προβλήματα που προέκυψαν κατά την εφαρμογή τους, τους τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίσθηκαν οι δυσκολίες και τις προτάσεις για τη βελτίωσή τους .
Σε ό,τι αφορά τις ειδικότητες που συμμετείχαν στην υλοποίησή τους παρουσιάζεται η εξής εικόνα:
- Φιλόλογοι 4 (συμμετοχές)
- Πολιτικών ΤΕΙ 3
- Οικονομολόγοι 2
- Πληροφορικής 2
- Θεολόγοι 1
- Δ/σης Επιχειρήσεων 1
Αξιοσημείωτη είναι η απουσία βασικών ειδικοτήτων Θετικής Κατεύθυνσης, όπως Φυσικών, Χημικών, Μαθηματικών. Το γεγονός αυτό στερεί από τους μαθητές από ένα πιο ολοκληρωμένο πλέγμα επιλογών . Θετική έκπληξη, αντίθετα, αποτέλεσαν οι φιλόλογοι
Ως αρνητικό στοιχείο σε όλες τις περιπτώσεις αναφέρθηκε η έλλειψη εκπαιδευτικής προετοιμασίας των εκπαιδευτικών, αλλά και η απουσία της κατάλληλων δεξιοτήτων από την πλευρά των μαθητών. Το γεγονός αυτό κατέστησε δυσχερείς τις συνθήκες «υποδοχής» του θεσμού στα σχολεία, παρόλο που σημειώθηκε αρχικά ένας ενθουσιασμός για την έλευση του νέου αυτού στοιχείου. Οι δυσκολίες εξαιτίας αυτών των παραγόντων δεν ξεπεράσθηκαν ακόμη και ύστερα από μια ολιγοήμερη επιμόρφωση και ήταν αυτές που σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησαν στη μείωση του μαθητικού ενδιαφέροντος. Η απουσία παιδαγωγικής κατάρτισης κατά τις προπτυχιακές σπουδές των εκπαιδευτικών της γενικής εκπαίδευσης είναι εμφανής. Εμφανής είναι και η απουσία μιας επιμόρφωσης με βιωματικό χαρακτήρα που θα μπορούσε να αναπληρώσει το κενό αυτό.
Κυρίως οι παιδαγωγικές δυσκολίες αφορούσαν την εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου και την αντίστοιχη αξιολόγηση, καθώς και την αρνητική στάση των μαθητές σε ορισμένες περιπτώσεις για συμπλήρωση του «προσωπικού ημερολογίου».
Οι δυσκολίες που προαναφέρθηκαν επιτάθηκαν και από τις αντικειμενικές συνθήκες της σχολικής πραγματικότητας που αποτέλεσαν το πλαίσιο της υλοποίησης των Ερευνητικών Εργασιών. Τέτοιες υπήρξαν:
α) οι ελλείψεις στην υλικοτεχνική υποδομή, όπως εργαστήρια Πληροφορικής και
β) η ανυπαρξία σε ορισμένες περιπτώσεις βιβλιοθηκών και χώρων για τις παρουσιάσεις.
Οι προτάσεις πάντως που απευθύνουν οι εκπαιδευτικοί στο Υπουργείο για την βελτίωση του νεοεισαχθέντος στοιχείου είναι δευτερευούσης σημασίας και δεν αγγίζουν ζητήματα ουσιαστικών θεσμικών αλλαγών που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την εισαγωγή καινοτομικών στοιχείων στην εκπαίδευση. Όμως ο τρόπος που αντιμετώπισαν και ξεπέρασαν τις δυσκολίες μέσα από μια αυτάρκη διαχείρισή τους είναι μια πλευρά που θα πρέπει να υποστηριχθεί και διευρυνθεί περαιτέρω. Οι δυσκολίες δηλαδή αντιμετωπίσθηκαν με τη συνεργασία μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας και την αλληλοτροφοδότηση. Ίσως οι Ερευνητικές Εργασίας αποτελέσουν τον καταλύτη για τη διαμόρφωση όρων που ξαναφέρουν στη ζωή την «χαμένη κοινότητα» του ελληνικού σχολείου.
Πάντως, στο σύνολό τους εκπαιδευτικοί και μαθητές θεωρούν ότι η εμπειρία από τη συμμετοχή στο σχεδιασμό και την υλοποίηση Ερευνητικών Εργασιών μπορεί να χαρακτηρισθεί ως θετική. Αυτή η θετική αντίληψη αποτελεί μια γενική τάση και επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι και οι δυο πλευρές ζητούν τη συνέχιση της εφαρμογής τους.
Για την πιο ουσιαστική όμως εφαρμογή τους απαιτείται επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και διαρκής υποστήριξη του έργου της επίβλεψής τους από τους αρμόδιους φορείς.
Γεωργιάδης Μιχάλης
Αφήστε μια απάντηση