Μάθηση
Τι είναι µάθηση
Η µάθηση είναι ένα σύνθετο εσωτερικό βιολογικό και πνευµατικό φαινόµενο που έχει
µελετηθεί από διάφορους κλάδους της επιστήµης όπως ψυχολογία, παιδαγωγική,
φυσιολογία, ιατρική, βιολογία και άλλοι. Οι διαδικασίες της µάθησης είναι τόσο
ποικιλόµορφες και διαφορετικές, ώστε η ένταξη τους σε µία και µοναδική κατηγορία δεν
µπορεί να είναι βάσιµη και πλήρης. Όπως παρατηρεί ο Φλουρής (Φλουρής, 2003),
παρότι έχει διεξαχθεί πληθώρα σχετικών µελετών, η µάθηση παραµένει µια διαδικασία η
οποία δεν έχει ερµηνευτεί και κατανοηθεί πλήρως και κατά τρόπο παραδεκτό από όλους,
όσους ασχολούνται µε αυτή. Στην ουσία τα όσα γράφονται και λέγονται για τη µάθηση
αποτελούν επιστηµονικές υποθέσεις που εξάγονται από την παρατήρηση και τη µελέτη
των αποτελεσµάτων της.
Ο Τριλιανός (Τριλιανός, 2003) σηµειώνει ότι υπάρχει µεγάλη διάσταση απόψεων µεταξύ
των ερευνητών για τον προσδιορισµό της έννοιας της µάθησης. Κατά καιρούς, η µάθηση
ορίστηκε ως δηµιουργία υποκατάστατων ανακλαστικών (Pavlov), ως δοκιµή και πλάνη
(Thorndike), ως επανάληψη µιας αντίδρασης µετά από θετική ενίσχυση (Skinner), ως
ενόραση (Kohler), ως µίµηση προτύπου (Bandura), ως επεξεργασία των πληροφοριών
(Neisser, Seymour, Gagné) και ως προσωπική ερµηνεία στις νεοαποκτηθείσες
πληροφορίες (Maslow, Rogers).
Έχοντας αυτό υπόψη και γνωρίζοντας ότι κανένας ορισµός της µάθησης δεν µπορεί να
είναι ικανοποιητικός, ένας ορισµός που προτάθηκε από τον Kimble (Kimble, 1980)
µπορεί να θεωρηθεί αντιπροσωπευτικός: «Μάθηση είναι µια σχετικά σταθερή αλλαγή σε
µια δυνατότητα της συµπεριφοράς, η οποία συµβαίνει ως αποτέλεσµα ενισχυµένης
πρακτικής».
Ένας άλλος ορισµός είναι του Gagné σύµφωνα µε τον οποίο (Gagné, 1975) η µάθηση
είναι η διαδικασία που υποβοηθά τους οργανισµούς να τροποποιήσουν τη συµπεριφορά
τους σε ένα σχετικά σύντοµο χρονικό διάστηµα και µε ένα µόνιµο τρόπο, έτσι ώστε η
ίδια η τροποποίηση ή αλλαγή να µη χρειαστεί να συµβεί κατ΄ επανάληψη σε κάθε νέα
περίπτωση. Η αλλαγή ή τροποποίηση αυτή γίνεται αντιληπτή από το ίδιο το πρόσωπο
που µαθαίνει, αφού από τη στιγµή που θα έχει ολοκληρωθεί η µάθηση, θα είναι σε θέση
να εκτελεί ορισµένες πράξεις που δεν θα µπορούσε να κάνει προηγουµένως.
Η µάθηση είναι φαινόµενο που περιλαµβάνει διαδικασίες τόσο σε βιολογικό όσο και σε
πνευµατικό επίπεδο. Ο Χαραλαµπόπουλος (Χαραλαµπόπουλος, 2001) επισηµαίνει ότι ως
βιολογική διαδικασία, η µάθηση παρατηρείται και στα ζώα και στους ανθρώπους και
είναι αποτέλεσµα µακραίωνης άσκησης, επανάληψης και εθισµού. Ως πνευµατική
διαδικασία η µάθηση παρατηρείται µόνο στον άνθρωπο, κατευθύνεται σε µεγάλο βαθµό
από τον ίδιο και εκδηλώνεται στη συµπεριφορά του. Η µάθηση δεν είναι κάτι που µπορεί
να παρατηρηθεί στην ολότητα της άµεσα. Μόνο το αποτέλεσµα της µπορεί να γίνει
αντιληπτό.