Ο Μέριχας είναι η πόρτα της Κύθνου αλλά και η είσοδος στον μύθο της. Κατευνάζει τη λαχτάρα των επισκεπτών και τους προετοιµάζει για την υπόλοιπη Κύθνο. Στην αριστερή του πλευρά, σαν αντίβαρο στην προκυµαία, υψώνεται πάνω από τη θάλασσα ο ναός των Αγίων Ακινδύνων. Οι Αγιοι – Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Ανεµπόδοστος, Ελπιδοφόρος και Αφθόνιος – είναι οι προστάτες του λιµανιού και των καραβιών του. Κάθε φθινόπωρο στις 2 Νοεµβρίου οι κάτοικοι του Μέριχα αλλά και όλου του νησιού τιµούν τους πέντε Μάρτυρες διοργανώνοντας ένα από τα µεγαλύτερα πανηγύρια του χρόνου.
Οδεύοντας στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού συναντούμε την Παναγιά την Κανάλα που έχει δώσει το όνομα της και στον ομώνυμο παραλιακό οικισμό της Κύθνου, και είναι από τους σημαντικότερους χώρους προσκυνήματος στις Κυκλάδες καθώς θεωρείται θαυματουργή.
Ο σημερινός ναός της Παναγίας της Κανάλας χτίστηκε το 1869 στη θέση του αρχικού ναού, που ο θρύλος αναφέρει ότι χτίστηκε μετά από την επεισοδιακή εύρεση της εικόνας από Κύθνιους ψαράδες. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα αναδύθηκε από την θάλασσα στο στενό ανάμεσα στην Κύθνο και την Σέριφο.
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κανάλας είναι ένα εξαιρετικό έργο της Κρητικής σχολής και την αγιογράφησε ο ιερέας Εμμανουήλ Σκορδίλης το 1575. Κάθε 15αύγουστο στην Παναγιά την Κανάλα γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι στην Κύθνο με την συμμετοχή και του πολεμικού ναυτικού, με την περιφορά αλλά και αναπαράσταση της εύρεσης της εικόνας της Παναγίας. Την Παναγιά την Κανάλα την αναφέρει και ο Νίκος Γκάτσος στο περίφημο “Κυκλαδίτικο” που έχει μελοποιήσει ο Μάνος Χατζιδάκης.