Στην Αρχαία Ελληνική Δημοκρατία , δικαίωμα να παίρνουν μέρος στη διακυβέρνηση της χώρας , είχε μια και μόνο τάξη, η τάξη των ελευθέρων.Κάθε Ελληνική πολη- κράτος αποτελούνταν από ένα μικρό αριθμό δούλων και ξένων που δεν είχαν τα δικαιώματα των Ελεύθέρων.Το προνόμιο του πολίτη ήταν θέμα καταγωγής. Ελεύθερος Αθηναίος ήταν εκείνο που και οι γονείς του ήταν ελεύθεροι Αθηναίοι. Ήταν εύκολο στους ελεύθερους να κυβερνούν μια πόλη γιατί πίσωτους είχαν μια στρατιά δούλων . Συνήθως οι δούλοι ήταν έξι και επτά φορές περισσότεροι από τους ελεύθερους. Αυτοί λοιπόν οι δούλοι έκαναν όλες τις δουλειές, όπως το μαγείρεμα το ζύμωμα και το ψήσιμο του ψωμιού αλλά η κύρια χρήση των δούλων ήταν στις οικιακές εργασίες που ήταν η βάση της ελληνικής οικονομίας. Κάποιοι μικροιδιοκτήτες γης ίσως είχαν στην ιδιοκτησία τους ένα δούλο ή δύο γιατί αυτούς μπορούσαν να αγοράσουν και να συντηρήσουν. Δούλευαν μαζί τουςστα κτήματα και σε γενικές γραμμές οι δούλοι έκαναν τις πιο βαριές δουλειές. Χωρίς να αποκλείεται βέβαια να δούλευαν μαζί με τους ελεύθερους ιδιοκτήτες τους. Υπήρχαν δούλοι τεχνίτες και έμποροι που δούλευαν στα εργαστήρια και στις βιοτεχνίες. Επίσης υπήρχαν και οικιακοί δούλοι. Οι γυναίκες – δούλες αναλάμβαναν τις οικιακές δουλειές.
Οι δούλοι προέρχονταν απ΄τους αιχμαλώτους πολέμου, από την πειρατεία αλλά και από την αδυναμία εξόφλησης κάποιου χρέους. Είναι γνωστό ότι ο Σόλων έβαλε τέλος σ΄αυτόν το θεσμό με τη σεισάχθεια, που απαγόρευσε την υποδούλωση των ελεύθερων πολιτών λόγω χρεών. Απελευθέρωση δούλου ήταν εφικτή σε κάποιες περιπτώσεις , όταν το επιθυμούσε ο αφέντης του δούλου. Υπάρχει κάποι αναφορά για τον φιλόσοφο Αριστοτέλη που απελευθέρωσε το δούλο του. Ο δούλος αυτός ονομαζόταν απελεύθερος και είχε κάποιες υποχρεώσεις απέναντι στον αφέντη του.
Οι δούλοι ζούσαν κάτω από άσχημες συνθήκες και ανάλογα με τις επιθυμίες του αφέντη τους μπορούσαν να υποστούν από απλές εντολές και συστάσεις μέχρι σωματικές τιμωρίες όπως μαστίγωμα. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα οι δούλοι στην Αρχαία Αθήνα είχαν κάποιες ελευθερίες. Υπήρχαν περιπτώσεις αποστασίας δούλωνενάντια στον αφέντη τους. Οι εργασίες των δούλων δεν έχαιραν καμμιάς εκτίμησης και ονομάζονταν βάναυσες όπως και οι ελεύθεροι ότν αναγκάζονταν να κάνουν τέτοιες εργασίες. Στην Αρχαία Ελλάδα όμως απαγορευόταν και τιμωρούνταν οφόνος δούλου.
Υπήρχαν δούλοι μορφωμένοι, παδαγωγοί, πρακτικοί γιατροί, ακόμα και περιπτώσεις δούλων που έγιναν φιλόσοφοι όπως ο Επίκτητος, Ο Μένιππος, κ. α.Υπήρχαν ιδιωτικοί αλλά και κρατικοί δούλοι οι οποίοι μπορούσαν να έχουν δικό τους σπίτι και κάποια περιουσία.Οι δούλοι δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και απαλάσσονταν από τη στράτευση.Οι αρχαίοι Έλληνες δέχονταν ως δεδομένο τη δουλεία και σπάνια την αμφισβητούσαν ενώ για μας σήμερα φαίνεται αδιανόητη για μια κοινωνία που γέννησε και ανέπτυξε τη δημοκρατία.
