Οι συνέπειες των κατακτήσεων

2.1 Οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές

 

Βασικά σημεία

 

1. Η οικονομία (σ.190)

– οι αλλαγές που προκάλεσαν οι κατακτήσεις στην οικονομία του ρωμαϊκού κράτους:
(α) από αγροτική οικονομία → ανάπτυξη βιοτεχνίας, εμπορίου
(β) επέκταση δουλείας
(γ) περιορίζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις/ιδιοκτησίες και αυξάνονται οι μεγάλες και οι μεγαλογαιοκτήμονες.

 

2. Η κοινωνία (σ. 191-3)

(α)  Ποιο δρόμο ακολούθησαν οι επαρχιώτες που έχασαν την περιουσία τους;
– πολύς λαός χάνει την περιουσία του και συρρέει στη Ρώμη για καλύτερη τύχη (ρωμαϊκός όχλος)·εξαρτάται από τους πλούσιους· μόνη του δύναμη η ψήφος και η μαρτυρία στα δικαστήρια.

(β) ποιοι συγκέντρωσαν στα χέρια τους τον πλούτο του κράτους;
– οι συγκλητικοί και οι ιππείς.

(γ) ποιοι ήταν οι συγκλητικοί και ποιοι οι ιππείς;
– συγκλητικοί (πλούσιοι της γης): αριστοκράτες μεγαλογαιοκτήμονες, ανώτατοι αιρετοί πολιτικοί αξιωματούχοι που εξασφάλιζαν την υποστήριξη (= ψήφο) απλών πολιτών. Κλειστή κάστα: σπάνια κάποιος άλλης τάξης έμπαινε (= νέος άνθρωπος).
– ιππείς (πλούσιοι του χρήματος): δεν ήταν αριστοκράτες· υπηρετούν στο ιππικό, κατέχουν χρηματική περιουσία από επιχειρήσεις: εμπόριο, δημόσια έργα, εκμίσθωση φόρων (δημοσιώνης-τελώνης).

(δ) η ανάπτυξη της δουλείας:
– οι Ρωμαίοι εξασφάλιζαν δούλους από τους αιχμάλωτους των κατακτημένων περιοχών· το δουλεμπόριο ανθούσε· επειδή οι Ρωμαίοι ήταν συνήθως σκληροί αφέντες, οι εξεγέρσεις δούλων δεν ήταν σπάνιες.

 

2.2 Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες

 

Βασικά σημεία

Προσωπικότητες που θέλησαν να ελέγξουν την αλλοίωση των ρωμαϊκών ηθών και την απομάκρυνση από τις προγονικές αρετές (συνέπειες των κατακτήσεων):

 

Κάτων ο Τιμητής

• συντηρητικός, μορφωμένος Ρωμαίος, βετεράνος πολεμιστής και ανώτατος αξιωματούχος.
• πρωταγωνιστής κατά της κοινωνικής και πολιτικής διαφθοράς: θέλησε να περιορίσει την πλεονεξία συγκλητικών και ιππέων.
• παρότι είχε ελληνική παιδεία, θεωρούσε ότι οι ελληνικές επιρροές αλλοιώνουν τα ρωμαϊκά ήθη.
• οι προσπάθειές του ήταν μάταιες.

 

Τιβέριος Γράκχος (σ.195)

– οι μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Τιβέριος Γράκχος (δήμαρχος, 133 π.Χ.):

• αγροτικός νόμος: όριζε την ανώτατη κτηματική περιουσία στα 500 πλέθρα ή στα 1000, αν ο πολίτης είχε δύο γιους. Η γη που θα δημευόταν έπρεπε να διανεμηθεί.
• διάθεση του θησαυρού της Περγάμου στους ακτήμονες, για να κατασκευάσουν εργαλεία.
• ο ίδιος δολοφονήθηκε και ο νόμος του δεν εφαρμόστηκε.
  

 

Γάιος Γράκχος (σ. 196)

– τα μέτρα που εφάρμοσε ο Γάιος Γράκχος (δήμαρχος, 123 π.Χ.):

• Εφάρμοσε τον αγροτικό νόμο.
• Ίδρυσε αποικίες και εγκατέστησε ακτήμονες.
• Μοίρασε σιτάρι στους φτωχούς.
• Μείωσε τη θητεία και αύξησε τον μισθό των στρατιωτών.
• Συγκρότησε δικαστήριο ιππέων που δίκαζε καταχραστές συγκλητικούς.

 

Στόχοι της προσπάθειας των Γράκχων:

(α) περιορισμός της κοινωνικής ανισότητας.
(β) αποκατάσταση αυτών που δεν είχαν κτηματική περιουσία.
(γ) αποδυνάμωση των πανίσχυρων συγκλητικών.

 

 

❦