Έρευνα MIT: Οι ψευδείς ειδήσεις ταξιδεύουν 6 φορές γρηγορότερα
δημοσίευμα της Καθημερινής (8.3.2018)
Οι ψευδείς ειδήσεις ταξιδεύουν έξι φορές γρηγορότερα από ό,τι οι αληθινές, υποστηρίζει νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, η μεγαλύτερη τού είδους μέχρι σήμερα. Επιπλέον, οι ψευδείς ειδήσεις βρίσκουν εύκολα μεγαλύτερο ακροατήριο. Ενώ η αλήθεια σπάνια διαχέεται σε περισσότερους από 1.000 χρήστες, το κορυφαίο 1% των ψευδών ειδήσεων συνήθως εξαπλώνεται σε 1.000 έως 100.000 ανθρώπους. Μία αληθινή είδηση χρειάζεται περίπου εξαπλάσιο χρόνο για να φθάσει σε 1.500 ανθρώπους, σε σχέση με τον χρόνο που μία ψευδής είδηση φθάνει στον ίδιο αριθμό ανθρώπων.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Σορούς Βοσούγκι του Εργαστηρίου Κοινωνικών Μηχανών του Media Lab του Πανεπιστημίου ΜΙΤ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», συνέκριναν τη διάχυση της αληθούς και της ψευδούς πληροφόρησης μέσω διασποράς (retweeting) των μηνυμάτων στο Twitter μεταξύ 2006-2017. Συνολικά, αναλύθηκε η πορεία περίπου 126.000 ιστοριών, τις οποίες προώθησαν με «τιτίβισμα» (tweet) τρία εκατομμύρια άνθρωποι πάνω από 4,5 εκατομμύρια φορές. Αυτές οι ιστορίες χωρίσθηκαν σε αληθινές και ψευδείς και μετά έγινε σύγκριση για την πιθανότητα μία ιστορία να αναπαραχθεί μέσω του Twitter. Διαπιστώθηκε ότι οι ψευδείς ειδήσεις και γενικότερα οι ψευδείς πληροφορίες όχι μόνο εμφανίζουν συνεχή αύξηση στο Twitter, αλλά, επίσης, διασπείρονται πολύ πιο μακριά, πιο γρήγορα, πιο βαθιά και πιο πλατιά από ό,τι η αλήθεια και αυτό αφορά όλες τις κατηγορίες πληροφόρησης.
Μία βασική ψυχολογική αιτία γι’ αυτό είναι ότι οι ψευδείς ειδήσεις έχουν μία πρωτοτυπία και οι άνθρωποι αρέσκονται να μοιράζονται με άλλους ασυνήθιστα πράγματα, χωρίς να πολυνοιάζονται πόσο αληθινά είναι. Οι ψευδείς ειδήσεις, σύμφωνα με τους ερευνητές, θεωρούνται ότι είναι πιο πρωτότυπες, πράγμα που τις ευνοεί. Επίσης, έχουν μεγαλύτερη συναισθηματική φόρτιση, ενισχύοντας τα αισθήματα φόβου, αηδίας, έκπληξης κ.ά., ενώ οι αληθινές ειδήσεις είναι συνήθως πιο αναμενόμενες και «βαρετές». Κατά τους ερευνητές, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι χρήστες έλκουν καλύτερα την προσοχή των άλλων όταν είναι οι πρώτοι που προβάλλουν «πρωτότυπες» ειδήσεις.
Οι ψευδείς ειδήσεις με τη μεγαλύτερη και ταχύτερη εξάπλωση είναι αυτές με πολιτικό περιεχόμενο, με ρυθμό τριπλάσιο σε σχέση με τα άλλα είδη ψευδών ειδήσεων που αφορούν π.χ. την οικονομία, την τρομοκρατία, την επιστήμη-τεχνολογία, τον καλλιτεχνικό κόσμο ή τις φυσικές καταστροφές.
Η μελέτη χρησιμοποίησε έναν αλγόριθμο για να διακρίνει τις ειδήσεις που δημιουργούνται από αυτόνομα προγράμματα λογισμικού (bots) και συμπέρανε ότι -παρά την εξάπλωση των bots- οι άνθρωποι έχουν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι τα ρομπότ λογισμικού που έχουν προγραμματισθεί για την εξάπλωση των ψευδών ειδήσεων. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο αριθμός των bots φθάνει τα 48 εκατομμύρια στο Twitter και τα 60 εκατομμύρια στο Facebook.
Οι ερευνητές επεσήμαναν, ακόμη, ότι η παραπληροφόρηση δεν επηρεάζει μόνο την πολιτική σφαίρα, αλλά και άλλες περιοχές, από τη δημόσια υγεία (π.χ. ενισχύοντας το αντι-εμβολιαστικό κίνημα) έως το χρηματιστήριο (π.χ. μέσω κερδοσκοπικών «εκτιμήσεων» για συγκεκριμένες μετοχές).
Ακόμη, η νέα μελέτη δείχνει ότι -αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς- οι χρήστες που εξαπλώνουν τις ψευδείς ειδήσεις έχουν σημαντικά λιγότερους «ακολούθους», οι ίδιοι «ακολουθούν» σημαντικά λιγότερους ανθρώπους, είναι γενικότερα πολύ λιγότερο ενεργοί στο Twitter και ξεκίνησαν να το χρησιμοποιούν πιο πρόσφατα. Παρόλα αυτά, καταφέρνουν να διασπείρουν αποτελεσματικότατα την παραπληροφόρηση.
Ο καθηγητής Φιλίπο Μέντσερ της Σχολής Πληροφορικής και Υπολογιστών του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα δήλωσε: «Θέλουμε να μεταφέρουμε το μήνυμα ότι οι ψευδείς ειδήσεις είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, ένα δύσκολο πρόβλημα και ένα πρόβλημα που απαιτεί σοβαρή έρευνα για να λυθεί».
Ανάμεσα στις δυσκολίες είναι ότι, όπως έχουν δείξει μελέτες, όταν επαναλαμβάνει κανείς ένα ψέμα για να το διορθώσει στη συνέχεια, συχνά αυτό που μένει στο μυαλό των ανθρώπων δεν είναι η διόρθωση, αλλά το ίδιο το ψέμα.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
❧
Ψέματα, μεγάλα ψέματα και Τwitter
δημοσίευμα του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή (18.03.2018)
Όσοι νομίζουν ότι το «ψέμα έχει κοντά ποδάρια» ας το ξανασκεφτούν. Στην εποχή των social media περισσότερο ισχύει αυτό που έγραψε ο Τζόναθαν Σουίφτ –«το ψέμα πετάει, η αλήθεια ακολουθεί κουτσαίνοντας». Αυτό είναι το συμπέρασμα της μεγαλύτερης έρευνας που έγινε ποτέ για το Τwitter από τρεις καθηγητές του ΜΙΤ, οι οποίοι ανέλυσαν με τη βοήθεια υπερυπολογιστών 126.000 ιστορίες που εμφανίστηκαν στην πρώτη δεκαετία της ιστορίας του μέσου, ιστορίες που αναμεταδόθηκαν από 3 εκατομμύρια και πάνω χρήστες («The spread of true and false news online», Science 9.3.2018).
Τα αποτελέσματα, σύμφωνα με το περιοδικό The Atlantic, ήταν απογοητευτικά: «Η αλήθεια δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα hoaxes και τους ψιθύρους. Με κάθε μονάδα μέτρησης το ψεύδος κυριαρχεί επί της αλήθειας: τα fake news και οι ψευδείς ψίθυροι φτάνουν σε περισσότερους ανθρώπους, διεισδύουν βαθύτερα στα κοινωνικά δίκτυα και εξαπλώνονται ταχύτερα από τις αληθείς ειδήσεις».«Είναι εμφανές ότι η ψευδής πληροφορία έχει καλύτερη επίδοση από την αληθή πληροφορία», λέει ο επικεφαλής της έρευνας Soroush Vosoughi, ο οποίος μελετά τα fake news από το 2013. «Κι αυτό δεν οφείλεται μόνο στα bots (σ.σ.: προγράμματα που αναπαράγουν αυτόματα περιεχόμενο). Μπορεί να έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση».
Παρόμοιο ήταν και το συμπέρασμα μιας πιο πρόχειρης ανάλυσης που έκανε λίγο μετά τις αμερικανικές εκλογές ο δικτυακός τόπος BuzzFeed και έδειξε ότι οι πέντε πιο δημοφιλείς απάτες είχαν μεγαλύτερη απήχηση από τις πέντε πιο δημοφιλείς αληθινές ιστορίες. Σύμφωνα, όμως, με την έρευνα του ΜΙΤ μια ψευδής ιστορία φτάνει σε 1.500 άτομα, έξι φορές ταχύτερα από μία αληθινή. Κι αυτό παρατηρείται σε όλη την γκάμα των ενδιαφερόντων των ανθρώπων: επιχειρήσεις, τρομοκρατία και πόλεμος, ψυχαγωγία, επιστήμη και τεχνολογία. Και τα πολιτικά fake news τα πάνε καλύτερα απ’ όλα τ’ άλλα.
«Οι χρήστες του Τwitter», γράφει το περιοδικό, «προτιμούν να μοιράζονται ψεύδη. Ακόμη και όταν οι ερευνητές έλεγξαν τις διαφορές των λογαριασμών που ξεκίνησαν τους ψευδείς ψιθύρους –όπως τον αριθμό των ακολούθων (followers) ή αν ο λογαριασμός είναι πιστοποιημένος– τα ψεύδη έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να αναμεταδοθούν σε σχέση με τις αληθείς ειδήσεις. Και το φταίξιμο δεν είναι των bots. Από το 2016 μέχρι το 2016 τα twitter bots ενίσχυσαν τη μετάδοση των αληθών πληροφοριών στο ίδιο ποσοστό που ενίσχυσαν τις ψευδείς. Τα fake news ευημερούν “επειδή οι άνθρωποι και όχι τα ρομπότ τείνουν να τα διαχέουν”, γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης. Ελέγχοντας τρία εκατομμύρια λογαριασμούς, βρήκαν ότι τα αυτόματα προγράμματα μοίραζαν τις ψευδείς ειδήσεις εξίσου γρήγορα με τις αληθείς».
Οι ερευνητές υποθέτουν πως οι ψευδείς ειδήσεις κυριαρχούν στα social media για δύο λόγους: «Πρώτον, τα fake news μοιάζουν να είναι πολύ πιο διαφορετικά από τις αληθείς ειδήσεις. Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι τα ψεύδη είναι συχνά πολύ διαφορετικά από όλα τα άλλα tweets που εμφανίστηκαν στην οθόνη κάποιων χρηστών τις τελευταίες 60 μέρες πριν αναμεταδώσουν κάποια ψευδή είδηση. Δεύτερον, τα fake news έχουν πολύ περισσότερο συναίσθημα. Οι ερευνητές δημιούργησαν μια βάση δεδομένων με λέξεις που επιστράτευσαν οι χρήστες σε 126.000 tweets. Κατόπιν ανέλυσαν τις αναρτήσεις με ειδικό λογισμικό. Τα ψευδή tweets τείνουν να προκαλούν έκπληξη και αηδία, ενώ οι αναρτήσεις με αληθινές ειδήσεις χρησιμοποιούν λέξεις που σχετίζονται με τη λύπη ή την εμπιστοσύνη».
Ο αρθρογράφος των Financial Times Tim Harford είχε αναφέρει παλιότερα κι έναν τρίτο λόγο: «Οι αληθινές ιστορίες καλύπτονται από δεκάδες μέσα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα η δημοτικότητα κάθε ξεχωριστού άρθρου να είναι σχετικά μικρότερη. Αντιθέτως, κάθε απάτη είναι μοναδική. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που οι πιο δημοφιλείς απάτες επικρατούν επί των πιο δημοφιλών αληθινών ιστοριών» (Hard truths about fake news, F.T., 28.2.2017).
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι η αλήθεια ή το ψέμα η διαιρετική τομή μεταξύ των δημοφιλών ή μη ειδήσεων, αλλά ο συναισθηματικός τους αντίκτυπος. «Το κλειδί είναι ότι το περιεχόμενο που δημιουργεί μεγάλες συναισθηματικές αντιδράσεις πάει ταχύτερα, μακρύτερα και βαθύτερα», δήλωσε στο The Atlantic η Rebekah Tromble, καθηγήτρια του πανεπιστημίου Leiden της Ολλανδίας. «Αυτό το εύρημα απαντάται σε έρευνες και άλλων επιστημόνων στον τομέα της ψυχολογίας και της επικοινωνιακής επιστήμης». Ο καθηγητής του Dartmouth College, Brendan Nyhan, συμπληρώνει ότι «οι ψευδείς πληροφορίες είναι συνήθως καινοτομικές και συχνά αρνητικές. Ξέρουμε γενικότερα ότι αυτά είναι τα δύο χαρακτηριστικά της πληροφορίας που προσέχουμε και θέλουμε να τη μεταδώσουμε σε άλλους. Τείνουμε, ως ανθρώπινα όντα, να δίνουμε προσοχή σε νέους κινδύνους…».
Ριζοσπαστικό YouTube
Αυτό ίσως να εξηγεί και το μυστήριο της προτίμησης προς τον ριζοσπαστισμό του YouTube, που παρατήρησε η καθηγήτρια του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας Zeynep Tufekci. Σε άρθρο της που δημοσιεύει στους New York Times («YouTube, the Great Radicalizer», 10.3.2018) αναφέρει την περίεργη εμπειρία ο αλγόριθμος του δικτυακού τόπου να προτείνει βίντεο με όλο και πιο ριζοσπαστικό περιεχόμενο. Παρακολουθούσε ομιλίες του Ντόναλντ Τραμπ: «Το YouTube άρχισε να προτείνει και να παίζει αυτόματα βίντεο από ρατσιστικές ομάδες, αρνητές του Ολοκαυτώματος». Παρακολουθούσε ομιλίες της Χίλαρι Κλίντον και του Μπέρνι Σάντερς των Δημοκρατικών: «Λίγο αργότερα ο αλγόριθμος με οδηγούσε σε βίντεο αριστερής συνωμοσιολογίας για την ύπαρξη κρυφών κρατικών δομών και κατηγορίες ότι η αμερικανική κυβέρνηση ήταν πίσω από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Όπως και με τα βίντεο του Τραμπ το YouTube πρότεινε περιεχόμενο που ήταν όλο και πιο ακραίο από το συμβατικό πολιτικό περιεχόμενο που είχα ξεκινήσει». Το ίδιο συνέβαινε με κάθε θέμα ακόμη κι αν δεν ήταν αυστηρά πολιτικό: τα βίντεο για τη χορτοφαγία (vegetarianism) οδηγούσαν σε βίντεο για την αυστηρή χορτοφαγία (veganism) από το τζόκινγκ έφτανε στους μέγα μαραθώνιους.
Οι αλγόριθμοι βεβαίως δεν τείνουν με κάποιον μαγικό τρόπο προς τη ριζοσπαστικοποίηση. Προτείνουν τα πιο δημοφιλή βίντεο ανά κατηγορία. Οι ακραίες οργανώσεις και οι ακραίες τάσεις έχουν περισσότερες θεάσεις, έστω λόγω περιέργειας του κοινού. Έτσι δημιουργείται χιονοστιβάδα: η αρχική περιέργεια τα ανεβάζει στον κατάλογο του αλγόριθμου και μετά ο αλγόριθμος τα προτείνει ανεβάζοντάς τα ακόμη περισσότερο για να ξαναγίνουν προτάσεις κ.ο.κ.
Η αλήθεια είναι ότι τα νέα μέσα είναι… πολύ νέα και αυτά τα φαινόμενα μπορεί να είναι οι παιδικές ασθένειες, που πρέπει πρώτα να εκδηλωθούν και κατόπιν να θεραπευτούν. Ο διάλογος συνεχίζεται. Και η ειρωνεία είναι πως γίνεται πρωτίστως από τα παραδοσιακά μέσα…
❦
