Ο Δίας της Σμύρνης (βρέθηκε στη Σμύρνη το 1680)
Οδύσσεια α 26-108, το πρώτο συμβούλιο των θεών
Βασικά σημεία:
1ο μέρος: α 26-72
1. Ποια πρόσωπα παίρνουν το λόγο και για ποιους μιλούν;
(α) στον στίχο 36 ο Δίας μιλά για Αίγισθο, ο οποίος ξελόγιασε την Κλυταιμνήστρα, τη γυναίκα του Αγαμέμνονα, και μαζί της σχεδίασε την εξόντωσή του.
Για ποιο λόγο όμως αναφέρει την ιστορία του Αίγισθου; Ποια σχέση έχει με την ιστορία του Οδυσσέα; Αν και φαινομενικά άσχετες οι δύο υποθέσεις μεταξύ τους, ωστόσο η ιστορία του Αίγισθου δίνει μια πολύ χρήσιμη πληροφορία: φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο πρόκειται οι θεοί να αντιμετωπίσουν κάθε άδικο και ασεβή. Ο Αίγισθος αδίκησε τον Αγαμέμνονα και πλήρωσε με τη ζωή του· άρα, οι άδικοι δε θα μείνουν ατιμώρητοι από τους θεούς. Μήπως αυτό μας λέει κάτι για την τύχη των μνηστήρων που εκμεταλλεύονται την απουσία του Οδυσσέα και γλεντούν στο παλάτι του χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανένα;
(β) στον στίχο 53 παίρνει το λόγο η Αθηνά και μιλά για την τύχη του Οδυσσέα, που βασανίζεται πολλά χρόνια μακριά από την πατρίδα του.
2ο μέρος: α 73-108
2. Τι λέει στη συνέχεια ο Δίας και τι προτείνει η θεά Αθηνά; (το σχέδιο της θεάς)
(α) ο Δίας δεν ξεχνά τον Οδυσσέα, αλλά ο Ποσειδώνας δεν τον αφήνει να γυρίσει στην πατρίδα, γιατί του σκότωσε τον γιο του, τον Πολύφημο.
(β) η Αθηνά προτείνει ένα σχέδιο με δύο σκέλη: να στείλουν τον Ερμή στην Καλυψώ με την εντολή να αφήσει τον Οδυσσέα, και η ίδια η Αθηνά να συναντήσει τον Τηλέμαχο και να τον παρακινήσει να αναζητήσει τον πατέρα του.
Ο θρίαμβος του Ποσειδώνα (μωσαϊκό, τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ., Τύνιδα). Δείτε εδώ περισσότερες λεπτομέρειες.
3. Ανθρωπομορφισμός
Ο όρος αναφέρεται στην αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων ότι οι θεοί τους σκέφτονταν, μιλούσαν και δρούσαν όπως οι άνθρωποι. Δες περισσότερες πληροφορίες στην ερώτηση 5 του βιβλίου (σελ. 24).
4. Προοικονομία
Σε διάφορα σημεία ο ποιητής προετοιμάζει τους ακροατές για την εξέλιξη της υπόθεσης και την τύχη των ηρώων. Δες περισσότερα στοιχεία στην άσκηση 7 του βιβλίου (σελ. 24).
5. Τα επίθετα
Στο ομηρικό έπος τα επίθετα έχουν ουσιαστική λειτουργία: άλλοτε δίνουν μια εικόνα του ήρωα ή του τόπου (και λέγονται περιγραφικά) και άλλοτε σημειώνουν μια ιδιότητα του ήρωα (τότε είναι χαρακτηριστικά). Μερικά παραδείγματα:
Περιγραφικά
στ. 44 ευρύχωρη Τροία
στ. 98-99 καλλιπλόκαμη νεράϊδα
Χαρακτηριστικά
στ. 44 αργοφονιά Ερμή και στ. 97 ψυχοπομπό
στ. 69 Δία Ολύμπιε
στ. 75 θεϊκό Οδυσσέα και στ. 100 καρτερικού Οδυσσέα
στ. 84 ισόθεο Πολύφημο
στ. 86 κοσμοσείστης Ποσειδών
❦
