Τα μαθηματικά σήμερα εκλαμβάνονται από τους περισσότερους σαν ένα κατακερματισμένο γνωστικό αντικείμενο (Γεωμετρία , Άλγεβρα, Τριγωνομετρία, Ανάλυση κλπ.) που διδάσκεται μετωπικά, δηλαδή με στόχο να μάθει κανείς αφηρημένους ορισμούς, θεωρήματα θεωρίας ,να εξοικειωθεί με αυτά , να λύσει πολλές ασκήσεις και να αντιμετωπίσει τις εξετάσεις.
Οι μαθητές όμως δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις αφηρημένες μαθηματικές έννοιες, όπως δυσκολεύονται επίσης στην έκφραση και αναπαράσταση τους. Αν λάβουμε υπόψη και το άγχος των εξετάσεων τότε σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι δεν προλαβαίνουν να δουν που θα τους χρησίμευαν τα μαθηματικά στην καθημερινότητα ή σε κάτι χειροπιαστό στην ζωή τους. Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότεροι μαθητές να μην κατανοούν το μάθημα αυτό, να μην γοητεύονται από την μαγεία των μαθηματικών και να μη το αγαπούν.
Η συλλογικότητα, ή έκφραση, η δημοκρατία είναι μέρη της κουλτούρας και του πολιτισμού μας σήμερα, όπως αναμφίβολα είναι και η λογικομαθηματική σκέψη.
Η διδακτική των μαθηματικών απο την δεκαετία του 90 και μετά δίνει έμφαση στο πώς οι μαθητές θα αποκτήσουν λογικομαθηματική σκέψη πέρα από την κατανόηση και εμπέδωση των εννοιών που αναφέρονται στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών.
Σύμφωνα με την διδακτική των μαθηματικών είναι έντονη η ανάγκη για δημιουργία μαθησιακών περιβαλλόντων όπου κυριαρχούν η δράση, ο διάλογος, το βίωμα, η έκφραση, η αναπαράσταση, ο πειραματισμός και η συμμετοχή σε συλλογικό επίπεδο.
Η διδασκαλία των μαθηματικών με ΤΠΕ (τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών) είναι εκείνα τα ψηφιακά εργαλεία που μπορούν να υπηρετήσουν τον παραπάνω σκοπό.
Στην πράξη αυτό λειτουργεί ώς εξής: ο εκπαιδευτικός προετοιμάζει μαθήματα – δραστηριότητες χρησιμοποιώντας εργαλεία ψηφιακής τεχνολογίας (λογισμικά, εργαστήριο πληροφορικής, μαθητικά netbook, διαδραστικούς πίνακες).
Μέσα στο νέο αυτό μαθησιακό περιβάλλον οι μαθητές μέσα από υποθέσεις , εικασίες, αποδείξεις, ανασκευές, αντιπαραδείγματα, ελέγχους και συλλογικές δράσεις έρχονται και αναπτύσσουν προσωπικά νοήματα για την γνώση. Τα νοήματα αυτά μέσα από το κατάλληλο περιβάλλον διαλόγου, επιχειρηματολογίας και υποστήριξης από τον εκπαιδευτικό, δημιουργούν την μαθηματική γνώση.
Στο επίκεντρο αυτής της θεώρησης βρίσκεται η επιδίωξη ενός νέου σχολείου, ενός νέου αναλυτικού προγράμματος σπουδών, ενός νέου τύπου μάθησης όπου ο χαρακτήρας της είναι βιωματικός και έρχεται σε αντίθεση με τα παραδοσιακά κριτήρια μάθησης στην σχολική τάξη όπου κυριαρχούν οι συνεχείς οδηγίες στους μαθητές και η ατέρμονη προσφορά τεχνικών επίλυσης ασκήσεων και αποδείξεων.
Τα οφέλη από τις ΤΠΕ
α) Ο μαθητής μπορεί να κάνει μαθηματικά σε ένα νέο περιβάλλον όπου:
ι) χειρίζεται δυναμικά τα εικονιζόμενα σχήματα ή σχέδια στην οθόνη με αποτέλεσμα να υποθέτει, να εικάζει, να ερευνά, να εκφράζεται, να επικοινωνεί με τους συμμαθητές και τον καθηγητή του μέσω μαθηματικών παραστάσεων και νοημάτων.
ιι)Να χρησιμοποιεί πολλαπλές διασυνδεόμενες παραστάσεις π.χ. Αριθμομηχανή-πίνακας τιμών-γραφική παράσταση (λογισμικό Function probe) ή προγραμματιστικό περιβάλλον-καμβάς χελωνών-χειριστήρια κίνησης (λογισμικό Αβάκιο-χελωνόκοσμος)ή μεταβολείς- δυναμικά σχήματα(λογισμικά Geogebra, Cabri Gsp)
ιιi)Να μοντελοποιεί δεδομένα (λογισμικό Modellus)
β) Ο εκπαιδευτικός μπορεί να σχεδιάζει μαθήματα- δραστηριότητες Συνήθως ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί επιπρόσθετα φύλλο εργασίας και σενάριο.
γ) Ο μαθηματικός ασχολείται επιστημονικά με τα μαθηματικά για την προσωπική του αναζήτηση ή καταξίωση.
δ) η αλληλεπίδραση που προσφέρουν οι ΤΠΕ. Η αλληλεπίδραση έχει δύο διαστάσεις. Η πρώτη αφορά στην αλληλεπίδραση μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού, μαθητών με μαθητές, εκπαιδευτικών με εκπαιδευτικούς. Η δεύτερη αφορά στην αλληλεπίδραση των χρηστών με την πληροφορία και τη διαχείρισή της μέσω των ΤΠΕ. Όπως διαφορετικοί καλλιτέχνες μπορούν να
δημιουργήσουν πολύ διαφορετικά έργα τέχνης χρησιμοποιώντας τα ίδια βασικά εργαλεία, έτσι και διαφορετικοί εκπαιδευτικοί θα επινοήσουν πολύ διαφορετικούς τρόπους για το πώς θα βοηθήσουν τους μαθητές τους να κατανοήσουν έννοιες και ιδέες χρησιμοποιώντας τις ΤΠΕ
Κατηγορίες λογισμικού
Γενικά υπάρχουν οι εξής κατηγορίες λογισμικού
α) Συμβολικής έκφρασης μέσω προγραμματισμού (Αβάκιο- χελωνόκοσμος)
β) Δυναμικού χειρισμού γεωμετρικών αντικειμένων (Geogebra, Cabri Gsp, C.a.r.)
γ) Διαχείρισης δεδομένων (Αβάκιο -ταξινομούμε, Tabletop)
δ) Προσομοίωσης μοντέλων και καταστάσεων (Modellus)
Στα λογισμικά αυτά δεν έχει νόημα να λέμε ποιό είναι το ποιό φιλικό πρός τον χρήστη, ώστε να είναι πιο εύκολο στην εκμάθησή του. Η ίδια η εκμάθηση της χρήσης του κάθε λογισμικού είναι άμεσα συνυφασμένη με την μάθηση των μαθηματικών.
Επίσης δεν έχει νόημα να λέμε ποιό είναι το καλύτερο, αφού ανάλογα με το μάθημα και τις δραστηριότητες που θέλει να ετοιμάσει ο εκπαιδευτικός, αποφασίζει ποιό είναι το πλέον πρόσφορο λογισμικό που θα δώσει πρόσθετη παιδαγωγική αξία.
Τέλος τα λογισμικά αυτά δεν περιορίζονται σε ωράριο και ύλη διδασκαλίας, μια που καλύπτουν ευρύτατο φάσμα εννοιών (Άλγεβρα, Γεωμετρία, Ανάλυση , Τριγωνομετρία κλπ.) , απλά είναι στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού πόσες έννοιες θέλει να εμπλέξει και πόσες επεκτάσεις θέλει να κάνει στο μάθημα που ετοιμάζει. Οι ΤΠΕ δεν έχουν σκοπό να δώσουν εργαλεία ψηφιακής τεχνολογίας για υποστήριξη παραδοσιακών πρακτικών όπως: Διαχείριση – αξιολόγηση ύλης με ερωτήσεις Σωστού-Λάθους, ή εμφάνιση απλά μιας γραφικής παράστασης πληκτρολογώντας τον τύπο της. Βέβαια και αυτή η χρήση των ΤΠΕ μπορεί να λειτουργήσει ως συμπληρωματική και υπό προϋποθέσεις.
Η ένταξη της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων στο εκπαιδευτικό σύστημα μας έχει νόημα όταν στοχεύει σε κάποια πρόσθετη παιδαγωγική αξία
Είναι γνωστό ότι η καλή διδασκαλία είναι καλή ανεξάρτητα από τη χρήση της τεχνολογίας. Η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει την παιδαγωγική διάσταση μόνο αν μαθητές και εκπαιδευτικοί γνωρίζουν τις δυνατότητές της, δεν τη θεωρούν αυτοσκοπό και αναπτύσσουν κατάλληλες μαθησιακές δραστηριότητες.
Μια καλή διδασκαλία θα μπορούσε να αντισταθμίσει την έλλειψη τεχνολογικών μέσων, αλλά η τεχνολογία από μόνη της δεν θα μπορέσει να διασώσει μια κακή διδασκαλία, συνήθως την κάνει χειρότερη
Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται η τεχνολογία στην σχολική τάξη προκαλεί προβληματισμούς, καθώς πολλές φορές η έμφαση δίνεται περισσότερο στους διαθέσιμους τεχνολογικούς πόρους και λιγότερο στις παιδαγωγικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να διέπουν ένα περιβάλλον μάθησης. Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίηση των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ αποτελεί κομβικό σημείο στην όλη προσπάθεια. Το πρόγραμμα «Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στην σχολική τάξη» αποσκοπεί να καλύψει αυτό ακριβώς το κενό. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται από τον Οργανισμό Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών (Ο.Ε.Π.Ε.Κ.) και οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί μπορούν να λάβουν περισσότερες πληροφορίες στον ιστοχώρο http://b-epipedo2.cti.gr/
Βλάστος Αιμίλιος
Μαθηματικός στο Μουσικό Γυμνάσιο Καρδίτσας -Επιμορφωτής στις ΤΠΕ