[Το βυζαντινο-αραβικό μέτωπο,  7ο-10ος αιώνας.]

θεματική διαίρεση της βυζαντινής Μικράς Ασίας περί το 740

[τα περίχωρα της Πόλης]

 

Ο Μασλαμά ιμπν Αμπντ αλ Μαλίκ ήταν γιος χαλίφη, αλλά αποκλείστηκε από τη διαδοχή, επειδή ήταν γιος δούλας.

Φημισμένος στρατηγός, είχε πάρει μέρος σε πολλές μάχες κατά των Βυζαντινών, και ήταν στρατιωτικός διοικητής της Αρμενίας.

Το 715 διέσχισε την οροσειρά του Ταύρου, αρχηγός ενός τεράστιου στρατού για να καταφέρει το τελικό πλήγμα κατά του Βυζαντίου.

Ήθελε να εκμεταλλευτεί την αποδυναμωμένη αυτοκρατορία που σπαράσσονταν από εμφύλιες συγκρούσεις επί σειρά ετών, κατά τη διάρκεια της βασιλείας ανίκανων ηγετών, όπως ο Ιουστινιανός Β’ ο Ρινότμητος, ο Φιλιππικός, ο Αναστάσιος Β’ και ο Θεοδόσιος Γ’.

[Σύγκρουση του χαλιφάτου & της Ρωμανίας στη Μεσόγειο, 7ος- 11ος αιώνας].

χρυσός σόλιδος του Λέοντος Γ’ Ίσαυρου

 

Βρήκε όμως μπροστά του το στρατηγό Λέοντα, ο οποίος όχι μόνο δεν αποδέχτηκε την πρόσκληση του Μασαλμά να συμμαχήσει μαζί του, αλλά πρόλαβε να ανακαταλάβει το Αμόριο και να αποστερήσει αυτή την πολύτιμη στρατηγικά πόλη από τους Άραβες.

Το καλοκαίρι του 717 πάντως, ο Μασαλμά περνάει τα Δαρδανέλια και αρχίζει την πολιορκία της Πόλης με μια απίστευτα τεράστια για εκείνη την εποχή πολεμική μηχανή: 120.000 στρατό και στόλο 1.800 πλοίων!

Βρίσκει πάλι αντιμέτωπο τον Λέοντα, ο οποίος έχει στεφθεί πλέον αυτοκράτορας (Λέων Γ’ Ίσαυρος), αφού ο ανίκανος προκάτοχός του, ο Θεοδόσιος Γ’ παραιτήθηκε και κρύφτηκε σε μοναστήρι στην Έφεσο, μετά από πίεση των στρατιωτικών και πολιτικών αρχόντων, με πρώτο απ’ όλους τον πατριάρχη Γερμανό, οι οποίοι τρομοκρατήθηκαν όταν κατάλαβαν το μέγεθος του κινδύνου.

[Το υγρόν πυρ εν δράσει.]

 

Την επίθεση ξεκίνησε το αραβικό ναυτικό, αλλά αντιμετωπίστηκε από το φοβερό υγρόν πυρ των Βυζαντινών. Όσα πλοία δεν κάηκαν, άραξαν στις ακτές του Βοσπόρου για να ξεχειμωνιάσουν.

Ο χειμώνας όμως του 717-718 ήταν τόσο βαρύς που τα πάντα καλύφθηκαν με χιόνι επί εκατό ημέρες! Αναρίθμητες οι απώλειες των Αράβων από το πολικό κρύο, τόσο σε πολεμιστές όσο και σε ζωντανά.

Σαν να μην έφτανε το ψύχος, οι Άραβες έπρεπε να αντιμετωπίσουν την πείνα, την πανούκλα και τις συνεχείς επιθέσεις των Βουλγάρων που είχαν συμμαχήσει με τους Βυζαντινούς.

Την άνοιξη φτάνει δεύτερος αραβικός στόλος από την Αίγυπτο και την Τυνησία για ανεφοδιασμό.

Νέα δυσάρεστη έκπληξη περιμένει όμως το Μασαλμά. Πολλοί από τους ναύτες του, μάλλον χριστιανοί Αιγυπτιώτες, μόλις έφτασαν κοντά στις ακτές της Βιθυνίας, αυτομόλησαν χρησιμοποιώντας τις βάρκες των πολεμικών, ζητωκραυγάζοντας το όνομα του Λέοντα! Ακριβώς πάνω στη σύγχυση που προκλήθηκε ανάμεσα στους Άραβες βρήκε ευκαιρία ο Λέοντας να χρησιμοποιήσει τα πυρπολικά για να ολοκληρώσει την καταστροφή του μουσουλμανικού ναυτικού.

Ο Μασαλμάς αναγκάζεται ντροπιασμένος τελικά σε υποχώρηση, τον δεκαπενταύγουστο του 718 , αλλά ακόμη και τα μελτέμια τον καταδιώκουν. Ο στόλος του σκορπίστηκε σ’ όλο το Αιγαίο, μέχρι την Κύπρο, πολλά δε πλοία του βυθίστηκαν αύτανδρα!

 

Έτσι έληξε η δεύτερη και τελευταία πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες.

[Η πρώτη πολιορκία είχε γίνει τα έτη 674-678, επί Κωνσταντίνου Δ’ Πωγωνάτου]

Λίγα χρόνια αργότερα, το 732, οι Φράγκοι ανακόπτουν την αραβική επέλαση στο Πουατιέ της Γαλλίας.

Με τις δύο αυτές μάχες σταμάτησε η προέλαση του Ισλάμ στην Ευρώπη, κατά το μεσαίωνα.

Ο κίνδυνος επανεμφανίστηκε τον 16ο αιώνα με τον Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή.

το χαλιφάτο στα μέσα του 8ου αιώνα

Πηγές:

Νικηφόρου Σύντομος Ιστορία

http://books.google.com.au/books/about/Breviarium_historicum_de_rebus_gestis.html?id=H5Q-AAAAcAAJ

 

Θεοφάνους Χρονογραφία

http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/Theophanes%20Abbot%20and%20Confessor_PG%20108/Chronographia.pdf

 

Brooks, E. W. (1899). “The Campaign of 716–718 from Arabic Sources”. The Journal of Hellenic Studies (The Society for the Promotion of Hellenic Studies) XIX: 19–33. Στο openlibrary.org

 

Two Arabian sieges of Constantinople (674-678; 717/718)

http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemma.aspx?lemmaId=12407

 

Maslama ibn Abd al-Malik [wikipedia]

https://en.wikipedia.org/wiki/Maslama_ibn_Abd_al-Malik

 

The Second Arab Siege of Constantinople [wikipedia]

https://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_Constantinople_%28717%E2%80%9318%29

 

Λέων ο Γ’ [Βικιπαίδεια]

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AD%CF%89%CE%BD_%CE%93%C2%B4

 

Byzantine Coinage, Chronological Index of Byzantine Rulers

http://www.wildwinds.com/coins/byz/i.html

Διορθώσεις / προσθήκες στο διαμοιρασμένο  έγγραφο Google
[Μανόλης Νίνος ΠΕ06]