Ο όρος «μεταβλητή» χρησιμοποιείται σε πλήθος ερευνών. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό ή μια ιδιότητα ενός προσώπου, αντικειμένου ή κατάστασης, που μετράται κατά την έρευνα που μπορεί να μεταβάλλεται (να παίρνει διάφορες τιμές). Μεταβλητές μιας έρευνας μπορεί να είναι η ηλικία, το ύψος, βάρος, το μορφωτικό επίπεδο, το εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση, η νοημοσύνη, το άγχος, το φύλο, η προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα, “η σχολική επίδοση», χρόνος μελέτης κλπ.
Τα χαρακτηριστικά ή οι παράγοντες εκείνοι που παραμένουν στην ίδια κατάσταση (δηλ. δεν μεταβάλλονται, δεν έχουν διαφορετικές τιμές) για τα διάφορα στοιχεία ενός συνόλου, για όλες τις παρατηρήσεις της συγκεκριμένης έρευνας, ονομάζονται <<σταθερές>>.
- Παράδειγμα σταθεράς :
- Σύνολο: “Μαθητές Γυμνασίου”
- Σταθερά: “Γυμνάσιο Α Β Γ Τάξη”
- Ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να είναι σταθερά για τα στοιχεία ενός συνόλου μπορεί να είναι μεταβλητή για τα στοιχεία ενός άλλου συνόλου. Έτσι αν στο προηγούμενο παράδειγμα που δόθηκε για τη σταθερά, το σύνολο είναι: “Μαθητές Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης “, τότε το “Γυμνάσιο” είναι μεταβλητή
Οι μεταβλητές διακρίνονται σε:
- Φυσικές – Κατασκευασμένες
- Ανεξάρτητες χ – Εξαρτημένες ψ ψ= σ(χ)
- Ελεγχόμενες
- Οι φυσικές μεταβλητές μπορούν να μετρηθούν εύκολα όπως π.χ. η ηλικία, το ύψος ,το βάρος , ο χρόνος μελέτης, το πλήθος των ελαττωμάτων σε ένα προϊόν κτ.λ.
- Οι κατασκευασμένες μεταβλητές δεν έχουν φυσική υπόσταση, δεν μπορούν εύκολα να μετρηθούν το μέγεθος τους μπορεί να εκτιμηθεί με κατάλληλη μεθοδολογία και να μετρηθούν σε τεχνητές κλίμακες μέτρησης (καθόλου , πολύ λίγο , λίγο , πολύ, πάρα πολύ) π.χ. άγχος, ο βαθμός αυτοελέγχου κτ.λ.
- Ανεξάρτητη είναι η μεταβλητή την οποία αξιολογούμε ή χειριζόμαστε για να διαπιστώσουμε την επίδραση που έχει σε μια άλλη μεταβλητή. (Αποτελεί την αιτία των μεταβολών)
- Εξαρτημένη μεταβλητή είναι εκείνη στην οποία εστιάζουμε την προσοχή μας και στην οποία παρατηρούμε τις μεταβολές που συμβαίνουν σαν αποτέλεσμα του
- Ελεγχόμενες μεταβλητές είναι αυτές που ο ερευνητής αποφασίζει να διατηρήσει σταθερές σε όλη τη διάρκεια του πειράματος.
- Μπορούμε να τις βρούμε αν απαντήσουμε στο ερώτημα: εκτός από την ανεξάρτητη μεταβλητή ποιοι άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την εξαρτημένη μεταβλητή;
- Μια μεταβλητή αποτελείται από ένα αριθμό επιπέδων π.χ.
- Σύνολο : ποδοσφαιρικές ομάδες
- Μεταβλητή : χρώμα φανέλας
- Επίπεδα : άσπρη, πράσινη, κίτρινη
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1) Σε έρευνα με τίτλο : Σε ποιο βαθμό το χρώμα ενός αντικειμένου επηρεάζει την απορρόφηση ή την ανάκλαση της θερμικής ακτινοβολίας μιας φωτεινής πηγής
Ανεξάρτητη μεταβλητή : το χρώμα
Εξαρτημένη μεταβλητή: η θερμοκρασία
2) Σε έρευνα με τίτλο : Ποιες είναι οι επιπτώσεις της άρδευσης με υφάλμυρο νερό στην ανάπτυξη φυτών καλαμποκιού
Ανεξάρτητη μεταβλητή : το πόσο υφάλμυρο είναι το νερό με το οποίο ποτίζουμε τα φυτά.
Εξαρτημένη μεταβλητή : ανάπτυξη του καλαμποκιού
3) Σε έρευνα με τίτλο :Διατήρηση του ψωμιού ανάλογα με τη συσκευασία
Ανεξάρτητη μεταβλητή : Συσκευασίες ψωμιού
Εξαρτημένη μεταβλητή : Ημέρες που διατηρείται το ψωμί
4) Σε έρευνα με τίτλο : Αντοχή διάφορων υλικών κολλημένων με ένα είδος κόλλας.
Ανεξάρτητη μεταβλητή : το είδος του αντικειμένου που κολλάμε
Εξαρτημένη μεταβλητή : η αντοχή των κολλημένων αντικειμένων.
5) Το βάθος φύτευσης σπόρων επηρεάζει το χρόνο φυτρώματος
Ανεξάρτητη μεταβλητή: το βάθος σποράς
Εξαρτημένη μεταβλητή: Ημέρες από τη σπορά μέχρι το φύτρωμα
Ελεγχόμενες μεταβλητές: Το είδος των σπόρων
Το είδος του εδάφους Η θερμοκρασία, υγρασία κ.τ.λ
- Ηλιάδης Ν., Βούτσινος Γ., <<ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ για μαθητές Α΄Ενιαίου Λυκείου>>, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006.
