ΤΟ ΒΟΥΡΓΑΡΕΛΙ
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Το Βουργαρέλι βρίσκεται στα Ανατολικά Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη), σε υψόμετρο 800μ. Αποτελεί έδρα του Δήμου Αθαμανίας. Το όνομα του χωριού πρωτοεμφανίζεται σε κατάσταση των αρχείων της Βενετίας (5 Οκτωβρίου 1696), όπου αναφέρεται ως ένα από τα 41 χωριά του Τζουμέρκου και Ραδοβιζίου.
Η προέλευση του ονόματος δεν είναι βέβαιη. Εικάζεται ότι η ονομασία προέρχεται από το επώνυμο Βουργαρέλης, που ήταν υλοτόμος στην περιοχή, ή από Βούλγαρους υλοτόμους, που εγκαταστάθηκαν εδώ, λόγω των δασών και των ρεόντων υδάτων, για τη μεταφορά οικοδομήσιμης ξυλείας , στην Άρτα. Πολλοί συνδέουν το όνομα με τον ήχο του αναβρύζοντος ύδατος, καθώς η περιοχή έχει πολλές πηγές.
Η ιστορία του χωριού σχετίζεται με την ιστορία της ευρύτερης περιοχής της Αθαμανίας, καθώς αυτό υπήρξε ένα από τα κέντρα της.Το Βουργαρέλι είναι ένα υπέροχο ορεινό χωριό των Τζουμέρκων σε υψόμετρο 800m, μέσα στα έλατα, στο Νομό Άρτας στην Ήπειρο.
Το Βουργαρέλι συνδέεται οδικώς με την Άρτα , τα Γιάννενα και τα Τρίκαλα με διαφορετικούς δρόμους και βρίσκεται κοντά στα δύο μεγάλα ποτάμια της περιοχής τον Αχελώο και τον Άραχθο.
Από την κοντινότερη πόλη την Άρτα απέχει 58 Κm και θα φτάσετε σε μία περίπου ώρα ακολουθώντας μια διαδρομή που φαίνεται με κόκκινο χρώμα στο χάρτη μας περνώντας γύρω από την τεχνητή λίμνη του Αράχθου.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ο ναός βρίσκεται στο Παλιοχώρι Βουργαρελίου και είναι αφιερωμένος στα Γενέθλια της Θεοτόκου. Ονομάζεται Κόκκινη Εκκλησιά, λόγω του κόκκινου χρώματος των πλίνθων και Παναγιά Βελλάς , γιατί υπήρξε μετόχι της μονής Βελλά των Ιωαννίνων. Η Κόκκινη Εκκλησιά ή Παναγία Βελλάς είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που δημιούργησε κατά τον 13ο αιώνα στην Ήπειρο η ένδοξος δυναστεία των Κομνηνοδουκάδων.
Βρίσκεται στον οικισμό Παλαιοχώρι, 3 χιλ. νότια του Βουργαρελίου. Χτίστηκε το 1281, είναι δηλ. προγενέστερη της Παρηγορίτισσας Άρτας, με δαπάνη του Θεοδώρου Τσιμισκή, πρωτοστράτορα της Βυζαντινής Αυλής. Είναι δίστηλος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με μία μόνο τρίπλευρη αψίδα και με τριμερή νάρθηκα.
Ο ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος αναφέρει σχετικά με το όνομα: Η ονομασία Κόκκινη Εκκλησιά οφείλεται προφανώς στο ζωηρώς ερυθρό χρώμα των πλίνθων, από τις οποίες αποτελείται η τοιχοποιϊα του ναού. Παναγία Βελλάς δε ονομάστηκε λόγω της σχέσης της με την επισκοπή ή τη μονή Βελλάς, κωμόπολη στην αρχαία Φωτίκη, παρά τον ποταμό Θύαμη. Από παράδοση λέγεται και «βασιλομονάστηρο», πιθανόν διότι αποτέλεσε κάποτε το καθολικό (κυρίως ναό) «βασιλικής μονής που όταν εγκαταλείφθηκε , έγινε μετόχι στη μονή Βελλάς , από όπου και το όνομα.
Στις τοιχογραφίες που διατηρούνται αποσπασματικά και με φθορές και χρονολογούνται στα 1295, εικονίζονται άγιοι και λαϊκοί, όπως οι κτήτορες Θεόδωρος Τσιμισκής και η σύζυγος του Μαρία, ο αδελφός του Ιωάννης και η σύζυγός του Άννα, οι δεσπόται Νικηφόρος και Άννα.
Ο ναός είναι αφιερωμένος στο Γενέσιον της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ο ναός του Αγ. Γεωργίου ιδρύθηκε το 1690 και ήταν το καθολικό μονής, που άκμασε το 19ο αι. Είναι μονόκλιτη βασιλική, με οκταγωνικό τρούλο και καμαροσκέπαστο νάρθηκα. Είναι σκεπασμένος με σχιστόπλακες, ενώ τα ογκώδη επικλινή αντερείσματα στηρίζουν τις μακριές πλευρές του.
Η αγιογράφηση του ναού έγινε το 1714, από Καλαρρυτινούς ζωγράφους, με διάταξη σε ζώνες. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι του 18ου αι. και έχει ανάγλυφες παραστάσεις φυτών και πτηνών.
Από τα κειμήλια της μονής το σημαντικότερο είναι μια ασημένια λειψανοθήκη του 1895.
Η κρεββάτα και τα κελιά του μοναστηριού είναι μεταγενέστερες κατασκευές. Το κιουτσέκι (αποθήκη) σήμερα έχει διαμορφωθεί σε αρχονταρίκι.
Η μονή του Αγ. Γεωργίου, έπαιξε σημαντικό ρόλο , καθώς εκεί προετοιμάστηκε η εξέγερση της περιοχής το 1821, αλλά και κάλυψε τις θρησκευτικές ανάγκες των κατοίκων , όταν οι Γερμανοί έκαψαν τον Αγ. Νικόλαο. Σήμερα, εξακολουθεί να παραμένει ένα ευλαβικό προσκύνημα και καταφυγή των Βουργαρελιωτών, όπου κι αν βρίσκονται. Τριγυρισμένο από πυκνό ελατόδασος, στα βόρεια του χωριού, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Θεμελιώθηκε το 1690 περίπου και ανιστορήθηκε το 1714, σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται στον τοίχο μεταξύ πρόναου και καθολικού. Το 1957 κρίθηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αλλά και της κατοχής υπήρξε πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο, εστία προσφοράς και στήριξης του πληθυσμού όλης της περιοχής των Τζουμέρκων. Εδώ κατέφυγαν το 1800 οι Σουλιώτικες φάρες των Μποτσαραίων. Εδώ συγκεντρώθηκαν την άνοιξη του 1821 οι οπλαρχηγοί των Τζουμέρκων , του Ραδοβιζίου και του Ξηρομέρου για να συντονίσουν τον αγώνα και να κηρύξουν την επανάσταση στην περιοχή της Άρτας. Εδώ βρήκαν καταφύγιο οι Βουργαρελιώτες όταν οι Γερμανοί βομβάρδισαν και έκαψαν το χωριό το 1943.
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην αγάπη και τη φροντίδα της αδελφής Πολυχρονίας, το μοναστήρι διατηρείται σε άριστη κατάσταση και συγκεντρώνει πλήθος πιστών και επισκεπτών.