Μια συγκινητική μικρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων που μας θυμίζει να διαθέσουμε χρόνο για όσους και ό,τι αγαπάμε πραγματικά. Κάτι που δυστυχώς ξεχνάμε όσο μεγαλώνουμε.
Πηγή: http://tvxs.gr
Μήνυμα του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκου Φίλη, για την παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα του παιδιού
Στις 20 Νοεμβρίου 1989, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και δεσμεύτηκε ότι θα κάνει οτιδήποτε δυνατόν για την προστασία και την επέκταση των δικαιωμάτων των παιδιών σε όλο τον πλανήτη. Δικαιώματα που αφορούν την επιβίωση, τη μόρφωση και την ευημερία τους, τη δυνατότητα να ακούγεται η φωνή τους και να μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους ως ανθρώπινα όντα και αυριανοί πολίτες του κόσμου.
Ωστόσο, 26 χρόνια μετά και παρά την όποια πρόοδο που αφορά τομείς όπως η παιδική θνησιμότητα και η ένταξη στο σχολείο, τα προβλήματα παραμένουν, αν δεν επιδεινώνονται κιόλας. Σύμφωνα με την UNICEF, κάθε χρόνο, εκατομμύρια παιδιά γίνονται θύματα ανείπωτης βίας και έρχονται αντιμέτωπα με διάφορες μορφές κακοποίησης, παραμέλησης και εκμετάλλευσης.
Θλιβερή επαλήθευση αυτής της πραγματικότητας τα εκατοντάδες παιδιά-θύματα της εξαναγκασμένης προσφυγικής ροής, στο πέρασμά τους προς τα ελληνικά νησιά και την Ευρώπη γενικότερα. Και ακόμη, τα παιδιά- θύματα της κρίσης στη χώρα μας, που σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις στερούνται ακόμη και τα στοιχειώδη.
Χρέος και άμεση προτεραιότητα της πολιτείας και, αυτονόητα, του υπουργείου Παιδείας είναι η αντιμετώπιση αυτής της απαράδεκτης για μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή χώρα, κατάστασης. Γιατί κάθε παιδί έχει το δικαίωμα στην ευζωία, στη μόρφωση και στην προσωπική του ανάπτυξη, μακριά από την όποια βία και κακομεταχείριση.
Αυτό είναι το μήνυμα που οφείλουμε, ως κοινωνία και ως Πολιτεία, να στείλουμε για την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Παιδιού, στα παιδιά όλης της Γης, στα παιδιά της χώρας μας, στα παιδιά της ελπίδας για έναν πιο δίκαιο, πιο δημοκρατικό, πιο ανθρώπινο κόσμο.
Ένα κόσμο όπου τα παιδιά θα είναι ταυτόχρονα και κληρονόμοι του και δημιουργοί του μέλλοντός τους.
Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή της unicef έγραψε σχετικά:
Τη Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 εκπρόσωποι της οργάνωσης “Γιατροί Καρδιάς” επισκέφτηκαν το Γενικό Λύκειο Τήνου και μίλησαν στους μαθητές για τη σημασία της προσφοράς και της ανιδιοτελούς αγάπης προς το συνάνθρωπο.
Η κυρία Σωτηρίου Ελένη, Αντιπρόεδρος του οργανισμού, μαζί με τη βοήθεια της κυρίας Λάμπρου Στεφανίας, Μέλους του οργανισμού, παρουσίασαν στους μαθητές τους σκοπούς και το έργο των “Γιατρών Καρδιάς”.
Ταυτόχρονα προβλήθηκε ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο με τη ζωή των ανθρώπων στις φτωχές χώρες του πλανήτη και τη δράση των Γιατρών σε αυτές.
Η ενημέρωση αυτή προβλημάτισε τους μαθητές θυμίζοντάς τους πόση σημασία έχουν για κάποιους συνανθρώπους μας όλα αυτά που εμείς θεωρούμε αυτονόητα.
Ένα ποτήρι νερό, ένα πιάτο φαγητό ή ένα εμβόλιο προσφέρουν στα δοκιμαζόμενα παιδιά της Αφρικής πιο πολλά από όσα μπορούμε να φανταστούμε, τους χαρίζουν το δικαίωμα στη ζωή.
Στο site της οργάνωσης μπορείτε να βρείτε παραπάνω πληροφορίες για όλους εκείνους του Γιατρούς που τιμούν πραγματικά τον όρκο του Ιπποκράτη.
http://www.heartdoctors.gr/
Καλωσορίζουμε τους μαθητές μας ενόψει της νέας σχολικής χρονιάς και ιδιαίτερα αυτούς της Α΄τάξης στο νέο τους ξεκίνημα.
Τα σχολεία κτίστε (Κωστή Παλαμά)
Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα,
γερά θεμελιωμένα, από της χώρας
ακάθαρτης, πoλύβοης, αρρωστιάρας
μακριά μακριά τ’ ανήλιαγα σοκάκια,
τα σκολειά χτίστε!
Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων
περίσσια ανοίχτε, νάρχεται ο κυρ Ήλιος,
διαφεντευτής, να χύνεται, να φεύγει,
ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνοντας
το φεγγάρι.
Γιομίζοντάς τα να τα ζωντανεύουν
μαϊστράλια και βοριάδες και μελτέμια
με τους κελαϊδισμούς και με τους μόσκους•
κι ο δάσκαλος, ποιητής και τα βιβλία
να είναι σαν κρίνα.
Τώρα που μπροστά σας ανοίγεται ένας νέος δρόμος…
Οι καθηγητές σας
ευχόμαστε να τον περπατήσετε με αισιοδοξία.
Να θυμάστε ότι τις καλύτερες διαδρομές σας δεν τις ταξιδέψατε ακόμα…
Σας αφιερώνουμε
| Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι τον εαυτό τους εχάσαν δειλά, και για τούτο μαζί σου τα βάζουν, στον εαυτό σου αν μπορείς να ’χεις πίστη όταν όλοι για σένα αμφιβάλλουν μα κι αδιάφορος να ’σαι κι ορθός στις δικές τους μπροστά αμφιβολίες, αν μπορείς να υπομένεις χωρίς ν’ αποστάσεις ποτέ καρτερώντας, ή μπλεγμένος με ψεύτες, μακριά να σταθείς, αν μπορείς απ’ το ψέμα κι αν γενείς μισητός, να μη δείξεις στρατί στο δικό σου το μίσος, κι ούτε τόσο καλός να φανείς κι ούτε τόσο σοφά να μιλήσεις, |
|
| αν μπορείς να ονειρεύεσαι δίχως να γίνεις του ονείρου σου σκλάβος, αν μπορείς να στοχάζεσαι δίχως τη σκέψη να κάνεις σκοπό σου, αν μπορείς την λαμπρήν ανταμώνοντας Νίκη ή τη μαύρη φουρτούνα, να φερθείς με τον ίδιο τον τρόπο στους δυο κατεργάρηδες τούτους, αν μπορείς να υποφέρεις ν’ ακούς την αλήθεια που ο ίδιος σου είπες, στρεβλωμένη από αχρείους, να γενεί μια παγίδα για ηλίθιους ανθρώπους, ή αν τα όσα η ζωή σού έχει δώσει αντικρίσεις συντρίμμια μπροστά σου, κι αφού σκύψεις, ν’ αρχίσεις ξανά να τα χτίζεις με σκάρτα εργαλεία, |
|
| αν μπορείς να σωριάσεις μαζί τ’ αγαθά και τα κέρδη σου όλα, κι αν τολμήσεις με μια σου ζαριά όλα για όλα να παίξεις και να χάσεις τα πάντα και πάλι απ’ την πρώτη σου αρχή να κινήσεις, και να μην ψιθυρίσεις ποτές ούτε λέξη για τα όσα έχεις χάσει, κι αν μπορείς ν’ αναγκάσεις με βία, την καρδιά σου, τα νεύρα, το νου σου, να δουλέψουν για σέναν ακόμα κι αφού τσακιστούνε στο μόχθο, και ν’ αντέξεις σ’ αυτό σταθερά όταν τίποτε εντός σου δεν θα ’χεις άλλο εξόν απ’ τη θέληση που όρθια θα κράζει σε τούτα «Κρατάτε», |
|
| αν μπορείς να μιλάς με τα πλήθη κι ακέριος στο ήθος να μένεις, ή αν βρεθείς με ρηγάδες χωρίς τα μυαλά σου να πάρουν αέρα, κι αν ποτέ, ούτε οι φίλοι ούτε οι εχθροί να σε κάνουν μπορούν να πονέσεις, τον καθένα αν ζυγιάζεις σωστά και κανέναν πιο πρόσβαρα απ’ άλλον, αν μπορείς να γεμίζεις το αμείλιχτο ένα λεφτό της κάθε ώρας στην αξία των εξήντα μοιραίων δευτερόλεφτων της διαδρομής του, τότε θα ’ναι όλη η Γη σα δικιά σου, ως και κάθε που υπάρχει σε τούτη, και —περισσότερο ακόμα— θε να ’σαι ένας άνθρωπος πλέριος, παιδί μου. |
|
| Ράντυαρντ Κίπλινγκ | |
| μτφρ. Άγγελος Δόξας | |
Το εικοσιένα που δίκαια ονομάστηκε «το θαύμα του κόσμου» παραμένει η μέγιστη ώρα του έθνους μας. Έπειτα από μια σκλαβιά που κράτησε 368 χρόνια οι Έλληνες άδραξαν τα άρματα ενάντια σε μια πανίσχυρη αυτοκρατορία αποφασισμένοι να πολεμήσουν ως το θάνατο για ν’ αποκτήσουν την ελευθερία τους.
Ο εχθρός τα είχε όλα: στρατό , στόλο, χρήματα και τη νομιμότητα του κυρίαρχου , όπως η Ιερά Συμμαχία αποφάσισε στο συνέδριο της Βιέννης το 1815.Οι ξεσηκωμένοι είχαν για αντιστάθμισμα την απελπισία του σκλάβου που οπλίζει την ψυχή με αγωνιστικότητα και διάθεση αυτοθυσίας. Και βέβαια νίκησαν γράφοντας σημαντικό κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία, εφόσον μετά από εννέα χρόνια, το 1830, δημιουργήθηκε το πρώτο ελληνικό κράτος. Απέδειξαν ότι δε μένει κανείς δούλος , εάν αποφασίσει να ζήσει ή να πεθάνει.
Οι πρόγονοι μας το 1821 απέδειξαν αυτό που έγραψε ο ποιητής Κωστής Παλαμάς:
«Η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα
με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα»
Εμείς σήμερα , στην εποχή της κρίσης , οικονομικής και ηθικής, ας διατηρήσουμε μέσα μας ζωντανή αυτή τη δύναμη της ψυχής τους και τη μνήμη του αγώνα τους, γιατί όπως θα έχουμε αντιληφθεί τίποτε δεν είναι αυτονόητο ή δεδομένο. Άλλωστε οι λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους είναι καταδικασμένοι σε αφανισμό.
Ας αντλήσουμε αισιοδοξία απ’ το ποίημα του Ελύτη όπου η Ελλάδα σαν τρελλοβάπορο ταξιδεύει στις φουρτούνες της ιστορίας της, κινδυνεύει, αγωνίζεται, αλλά πάντα επιβιώνει.
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Ο ήλιος ο ηλιάτορας, Ίκαρος, 1971) Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Δημητράτος & Χορωδία Λαμίας ( Ντουέτο )
Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά
κι αρχίζει τις μανούβρες «βίρα-μάινα»
Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές
φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ’ τις δυο μεριές
Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ’ όνειρο
κι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό
Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς
βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς
Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώ
τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο
Χρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμε
χίλιους καπεταναίους τούς αλλάξαμε
Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε
μπήκαμε μέσ’ στα όλα και περάσαμε
Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα
παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!
18 Μαρτίου 1996. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς στο σπίτι του στην Αθήνα ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Στο πλευρό του, η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, η οποία τον συντρόφευε τα τελευταία 13 χρόνια της ζωής του.
Για τον Ελύτη ο θάνατος δεν ήταν παρά ακόμη ένα ταξίδι.
«Είπα θα φύγω. Τώρα. Μ’ ό,τι να ‘ναι: τον σάκο μου τον ταξιδιωτικό στον ώμο, στην τσέπη μου έναν οδηγό, τη φωτογραφική στο χέρι. Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα θα πάω να βρω ποιος είμαι. Τι δίνω, τι μου δίνουν και περισσεύει το άδικο. Χρυσέ της ζωής αέρα» («Ο μικρός Ναυτίλος», 1985).
Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996)
β) Δοκίμια: Ο Ζωγράφος Θεόφιλος (1973), Ανοιχτά χαρτιά (1974), Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη (1976).
γ) Μεταφράσεις: Δεύτερη Γραφή (1976), μεταφράσεις ποιημάτων των Ρεμπώ, Λωτρεαμόν, Ελιάρ, Ζουβ, Ουγκαρέτι, Λόρκα, Μαγιακόφσκι. Μετέφρασε επίσης τα θεατρικά έργα: Νεράιδα του Ζιροντού, Ο Κύκλος με την Κιμωλία του Μπρεχτ και Δούλες του Ζενέ. (Από το διαδραστικό βιβλίο της Β΄τάξης)
Λίγο πριν το θάνατό του, το 1995, εκδόθηκε μια συλλογή δοκιμίων του ποιητή με τίτλο «Ο κήπος με τις αυταπάτες». Απ’ αυτήν τη συλλογή διαβάζουμε:
ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΑΝΕΜΩΝ
ΑΕΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ, δεν πιάνεται. Σύμφωνοι. ίδιος όμως από πού πιάνεται; Από την άκρη του σεντονιού της θάλασσας, που τ’ ανασηκώνει κάποτε τόσο ψηλά ώστε για μια στιγμή να βλέπεις την γυμνή πλάτη τ’ ουρανού γεμάτη αφρούς και κοχύλια;
Απ’ τις αυλές και τους φωταγωγούς των παλαιών σπιτιών όπου λουφάζει και μουγκρίζει ολονυχτίς, ώσπου με το πρώτο ξύπνημα ξεσπά και ξετυλίγει μια σειρά κατάλευκους φλόκους στην Πάρο, την ΄Ιο, την Μύκονο; Ή μήπως απ’ τα ξεχαρβαλωμένα πορτοπαραθυρόφυλλα, όπου μάλιστα αν συμβεί και θυμώσει αρχίζει να μιλά και στην παλιομαραγκική;…
Άνεμε, άνεμε,
ο μονογενής της Τήνου
και πολύτεκνος των Κυκλάδων,
που με λυτό μαλλί κοριτσιών ξέρεις να υπογράφεις
και καρέκλες πλαταγιστές να τυμπανίζεις,
κέρνα μια σωφροσύνη απ΄αυτήν που διδάσκει ο υιός της Ήρας.
Έτσι, ώστε ούτε ο κίνδυνος να γίνεται αντίπαλος του πλου
ούτε ο πλους αντίπαλος του κινδύνου …..
«Ο κήπος με τις αυταπάτες»
Εκδόσεις Ύψιλον, 1995
Παρακάτω μπορείτε να ακούσετε κάποια τραγούδια σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη:
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Λίνος Κόκοτος Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης
ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ*
Τον ερχόμενο μήνα αναμένεται να λειτουργήσει και πάλι το θαύμα της σύγχρονης τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) που είχε σταματήσει τη λειτουργία του πριν από δύο χρόνια.
Τον Μάιο, μάλιστα, αναμένεται να ξεκινήσουν και οι νέες συγκρούσεις σωματιδίων στον γιγάντιο επιταχυντή LHC, με την ελπίδα μιας νέας συνταρακτικής ανακάλυψης, αφού αυτή τη φορά θα έχει διπλάσια σχεδόν ενέργεια από εκείνη που εντόπισε το περίφημο μποζόνιο Χιγκς. Οι ανθρώπινες ανακαλύψεις, άλλωστε, βασίζονταν ανέκαθεν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Από την εποχή που ανακαλύφτηκε η φωτιά και η χρήση εργαλείων ο άνθρωπος έγινε μάρτυρας μιας συνεχώς αυξανόμενης τεχνολογικής ανάπτυξης. Η μεταμόρφωση της επιστημονικής γνώσης σε πρακτικά εργαλεία και μεθόδους υπολογίζεται ότι θα τριπλασιαστεί μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια και μαζί μ’ αυτά θα επηρεαστεί αναμφίβολα και ο ίδιος ο άνθρωπος. Γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συσσώρευση της γνώσης επηρέαζε ανέκαθεν το ανθρώπινο πνεύμα. Παρ’ όλα αυτά μερικοί συμπολίτες μας διατυπώνουν ορισμένες ενστάσεις σχετικά με την αποδοτικότητα των δαπανών για την έρευνα, όπως επίσης και για την ωφέλεια που θα αποκομίσει ο άνθρωπος από τέτοιου είδους ανακαλύψεις. Παρόμοιες ενστάσεις διατυπώνονται, άλλωστε, κάθε φορά που έχουμε την ανακοίνωση νέων επιστημονικών ανακαλύψεων. Γιατί, όπως λένε, καλή και χρυσή είναι η Επιστήμη, αλλά πόσο χρήσιμες είναι όλες αυτές οι ανακαλύψεις και οι γνώσεις που συσσωρεύονται;
Φυσικά εάν αναλογιστεί κάποιος τα χρήματα που δαπανώνται για τους εξοπλισμούς οι δαπάνες για τις επιστημονικές έρευνες αποτελούν μια απειροελάχιστη παρωνυχίδα. Το κόστος κατασκευής και λειτουργίας του επιταχυντή του CERN, για παράδειγμα, δεν ξεπερνάει καν το κόστος ενός μόνο αεροπλανοφόρου! Το ίδιο μπορεί να πει κάποιος και για τις δαπάνες που διατίθενται στη διαστημική εξερεύνηση. Κι όμως οι περίπου 3.000 δορυφόροι, που βρίσκονται σήμερα σε τροχιά γύρω από τη Γη, μας στέλνουν καθημερινά χιλιάδες πληροφορίες που μας βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντος και του πλανήτη μας, ενώ καθένας από εμάς χρησιμοποιεί καθημερινά 50 με 60 διαφορετικά αντικείμενα που δημιουργήθηκαν χάρη στις διαστημικές μας δραστηριότητες. Πάρτε, για παράδειγμα, τις τηλεπικοινωνίες που είχαν ως κύριο μοχλό ανάπτυξης τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους και οι οποίοι έχουν επιφέρει κυριολεκτικά μια πραγματική επανάσταση στον τρόπο της ζωής μας, μετατρέποντας τον πλανήτη μας σ’ ένα «παγκόσμιο χωριό».
Επιπλέον, ένας από τους βασικούς παράγοντες στη διαμόρφωση του σύγχρονου πολιτισμού ήταν επίσης και η εγκατάσταση ενός εκτεταμένου συστήματος παγκόσμιας τηλεναυτιλίας (δορυφόροι GPS), που μας δίνει τη δυνατότητα, με απλές, πάμφθηνες συσκευές, να εντοπίσουμε και να καθοδηγήσουμε αεροπλάνα, πλοία και αυτοκίνητα σε οποιοδήποτε σημείο της Γης.
Αλλά και οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη ενασχόληση στη γεωργία, στην αρχαιολογία, στη μετεωρολογία, στην κλιματολογία, ακόμα και στην αρχιτεκτονική και στην ιατρική, έχει ωφεληθεί τα μέγιστα από τη διαστημική έρευνα και την τεχνολογία. Ενώ οι γνώσεις μας για τη συμπεριφορά των θαλάσσιων και ατμοσφαιρικών ρευμάτων, της μορφολογίας του εδάφους, το ύψος των κυμάτων και άλλων παρόμοιων στοιχείων, έχουν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να μιλάμε για μια πραγματική επανάσταση στις επιστήμες της ωκεανογραφίας, της γεωλογίας και της γεωμορφολογίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τέλος και τις διάφορες εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας, όπως είναι η πληροφορική και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, που αποτελούν σήμερα μία ακόμη ένδειξη της τεχνολογικής ανάπτυξης, η οποία οφείλεται κυρίως στις τεράστιες σμικρύνσεις που απαιτούσε η εξοικονόμηση χώρου στις διαστημοσυσκευές.
Η διαστημική τεχνολογία έχει αλλάξει ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον ίδιο μας τον πλανήτη. Οι διάφοροι τεχνητοί δορυφόροι εκμετάλλευσης των γήινων πόρων μας έχουν βοηθήσει ιδιαίτερα στη διερεύνηση των γεωργικών καλλιεργειών, των θαλάσσιων και υπόγειων θησαυρών της φύσης και στην επιστημονική μελέτη του πλανήτη μας, αφού από ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων, οι δορυφόροι έχουν τη δυνατότητα να καταγράψουν λεπτομέρειες μερικών μόλις εκατοστών. Οι χαρτογραφικές ικανότητες των δορυφόρων μάς έχουν επίσης βοηθήσει να ανακαλύψουμε πολλές πηγές ρύπανσης του περιβάλλοντος από βιομηχανίες και πλοία. Εάν όλα αυτά, και χιλιάδες άλλες εφαρμογές, δεν αποτελούν έναν βασικό αναπτυξιακό παράγοντα, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, τότε δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτε άλλο που θα μπορούσε να αντικαταστήσει επάξια τις ερευνητικές αυτές δραστηριότητές μας.
* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.
Εφημερίδα “Καθημερινή” 30.12.2012
Tου Nίκου Γ. Ξυδάκη
Στο τέταρτο ταξίδι μου στη Νέα Υόρκη, αξιώθηκα να επισκεφθώ το Ελις Αϊλαντ. Στο πλοίο, Γιαπωνέζες ντυμένες χάι-τεκ Μπάρμπι φωτογραφίζονταν αδιάκοπα. Περιπλανηθήκαμε με δέος στις απέραντες αίθουσες και στα φωτογραφικά τεκμήρια, φουστανελάδες με μουστάκες, Εβραίοι χασιδίτες, μαντιλοδεμένες Βαλκάνιες με σαλβάρια. Κάθισα στον υπολογιστή να βρω στα αρχεία τα ίχνη του παππού μου, που είχε φτάσει εδώ έναν αιώνα πριν από μένα, μετανάστης και όχι περιηγητής. Τον βρήκα.
***
Τη 14η Μαρτίου 1911, ο παππούς μου Γεώργιος (Γιώρης) Ξυδάκης αποβιβάστηκε από το υπερωκεάνιο «Πατρίς», της Εθνικής Ατμοπλοΐας της Ελλάδος, στο Ελις Αϊλαντ της Νέας Υόρκης. Ηταν 29 ετών. Τον παρέλαβε ο αδελφός του Νικηφόρος και αναχώρησαν για το Spokane, Washington, στο βορειοδυτικό άκρο της αμερικανικής ηπείρου. Μου τύπωσαν τη σχετική σελίδα από το κατάστιχο.
Spokane, Washington. Τι να έκανε εκεί το 1911; Τόπος για κυνηγούς και χρυσοθήρες. Πού δούλεψε, πώς ζούσε; Ορυχεία, υλοτομία, σιδηρόδρομοι; Λίγο απ όλα.
Δύο χρόνια αργότερα, ο Γεώργιος επέστρεψε στη γενέτειρά του Μύκονο. Παντρεύτηκε την Κατερίνα Γαλάτη, καταγόμενη από οικογένεια μαστόρων του Αϊβαλιού, τάζοντάς της ότι θα την πάρει στην Αμερική. Αντ αυτού, ο Γ.Ξ. αφοσιώθηκε στην καλλιέργεια των μυκονιάτικων αμπελιών, πατρογονικών από τον 17ο αιώνα, και στην αγροκτηνοτροφία στις Μεγάλες Δήλες (Ρήνεια).
Θεοσεβής και πράος, έχων στην έρημο Ρήνεια ως απογευματινή συντροφιά ένα εξημερωμένο γεράκι (τον «Ζουγανέλο»), έκανε έξι παιδιά, δεκάδες εγγόνια και δισέγγονα, κι έφτασε τα ενενήντα τρία, πίνοντας μαύρο κρασί και καπνίζοντας μισαδάκια Εθνος άφιλτρο σε καλαμένια πίπα.
Πολλές δεκαετίες μετά το μόνον της ζωής του ταξίδιον, έλεγε στα εγγόνια του ότι όπου να ναι θα ξαναπάει στην Αμερική, υπαινισσόμενος τον Αλλο Κόσμο. Τέτοια, σκοτεινή, ήταν η Νέα Γη στην εμπειρία του. Ο αδελφός του Νικηφόρος δεν επέστρεψε ποτέ ούτε έμαθαν πότε πέθανε. Η γιαγιά μου η γαλανομάτα μέχρι που απόθανε, στα ενενήντα εφτά της, έλεγε: Ο κύρης σας με εγέλασε και αντί να με πάει στην Αμερική, μ έκλεισε στο χωριό.
***
Eνας αιώνας από το πρώτο κύμα μετανάστευσης· μισός αιώνα από το δεύτερο. Η ξενιτιά έχει περιοδικότητα μισού αιώνα. Τώρα άρχισε το τρίτο κύμα. Στα δικά μας χρόνια, για δύο γενιές περίπου, η ξενιτιά έστεκε μισοαπολιθωμένη στα δημοτικά τραγούδια, στα ρεμπέτικα του μετανάστη Κατσαρού τον Μεσοπόλεμο, και στα λαϊκά του 1960. «Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο / η ξενιτιά σε χαίρεται κι εγώ χω τον καημό σου / Τα ξένα τρων τα νιάτα σου, τρώνε την λεβεντιά σου», και «Μη με στέλνεις μάνα στην Αμερική / θε να μαραζώσω, να πεθάνω εκεί».
Την είχαμε απωθήσει. Μάλιστα ως μοντέρνοι και κοσμοπολίτες, χλευάζαμε τη νοσταλγία των αποδήμων, τον παλαιάς κοπής πατριωτισμό τους, το kitsch των μπρούκληδων, τα γκρίκλις της Αστόριας και της Μελβούρνης. Τους θεωρούσαμε καθυστερημένους, κολλημένους στα χρόνια της φτωχής πικρής Ελλάδας, όπως την άφησαν όταν μίσεψαν για να επιζήσουν. Διότι εν τω μεταξύ η χώρα αναπτύχθηκε, τόσο που οι Ελλαδίτες της ευμάρειας να πηγαίνουν στη Νέα Υόρκη για ψώνια και να τα βρίσκουν όλα φτηνά με το ισχυρό ευρώ τους. Εως πρόσφατα.
Αυτά τα πρόσφατα χρόνια οι Ελλαδίτες υποδέχονταν άλλους φτωχούς αναγκεμένους, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες, για τις βαριές δουλειές, χωρίς πράσινη κάρτα, χωρίς χαρτιά. Παράνομοι μα χρήσιμοι, όπως ο σχεδόν μυθιστορηματικός Ανδρέας Κορδοπάτης, που απεπέμφθη στα λιμάνια εισόδου, δούλεψε, απελάθηκε και ξαναπροσπαθούσε αδιάκοπα να πάει στην Αμερική. «Ταξίδευα τριάμισι μερόνυχτα. Χωρίς φίλους, χωρίς Ελληνες να κουβεντιάζω, μόνος μου σαν σακί δεμένο» (Θανάσης Βαλτινός, «Συναξάρι Ανδρέα Κορδοπάτη»). Φοβισμένοι και σκοτεινοί, όπως ο Τσερκεζής στο Λος Αντζελες: «Οι φίλοι μου με ηρώτων τι είχα και διατί τόσον σκεπτικός, αφού άλλοτε όταν ευρισκόμεθα εις τας Αθήνας ήμην πάντοτε εύθυμος και διασκεδαστικός εις την παρέαν, διατί τώρα μελαγχολώ;» (Σάββας Τσερκεζής, «Ημερολόγιον του βίου μου: Αρχόμενον από του 1886»).
Ανά πενήντα έτη ξεριζωμός και ξαναρίζωμα. Ο φίλος ποιητής Νίκος μου απαγγέλλει Λόρκα καθώς νυχτοπερπατάμε στο Μπάτερι, και Νικόλα Κάλα στην Αστόρια· ο Στέλιος μου δείχνει πού ήταν τα ελληνικά ανθοπωλεία και τα tenements, οι εργατικές πολυκατοικίες του πρώτου κύματος· ο Βαγγέλης μου αποκαλύπτει τις ενορίες και τους μπίζνεσμεν της Φιλαντέλφια. Ριζώματα σε ντάινες και Ivy League πανεπιστήμια: το τρίτο κύμα είναι γιατροί, μηχανικοί, υπερπροσοντούχοι επήλυδες και ικέτες. Κάθε πενήντα χρόνια, η Πατρίς ξεβράζει ένα κύμα νοσταλγών.
ΔΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Για ένα παιδί που κοιμάται
Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βιοπαλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Το κυπαρίσσι των εργατικών (1995).
Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, αποσταμένες* μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,*
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια*
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη* αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.
Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη,*
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,
Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.
Δ. Χ. Χριστοδούλου, Το κυπαρίσσι
των εργατικών, Καστανιώτης
* αποσταμένες: κουρασμένες * σκάρα του ατμού: τεχνική κατασκευή σε σχήμα σχάρας, απ’ όπου βγαίνουν οι θερμοί ατμοί των μηχανών * φανάρια: φωτεινοί σηματοδότες * εύλογη: δικαιολογημένη, αναμενόμενη * στρατηλάτης: ο αρχηγός του στρατού, ίσως έμμεση αναφορά στο Μ. Αλέξανδρο