Η ιστορία του τόπου μας
Το Νεοχώρι είναι κωμόπολη νότια της πόλης της Άρτας και απέχει απ’ αυτή περίπου 15 χιλιόμετρα. Ανήκει διοικητικά στο νεοσύστατο Δήμο Νικολάου Σκουφά (Δ.Δ. Νεοχώριου) και συνορεύει με τα χωριά Παχυκάλαμος, Περάνθη, Λουτρότοπος και το μαρτυρικό χωριό Κομμένο.
Κατά την αρχαιότητα, στην περιοχή του Νεοχωρίου υπήρχε ένα αρχαίο κάστρο, το φιδόκαστρο.Το κάστρο αυτό ήταν απομεινάρι του αρχαίου οχυρού Άμβρακος. Ο Άμβρακος ήταν οχυρό φρούριο των Αμβρακιωτών και για την χώρα και για την πόλη τους, την Αμβρακία. Η περιοχή είχε ταυτιστεί με τον Άμβρακο, το λιμάνι της Αμβρακίας. Ήδη ο Σκύλαξ αναφέρει ότι η πόλη είχε κλειστό λιμάνι με οχυρά θέση: έστι και επί θαλάττης τείχος και λιμήν κλειστός, ενώ ο Πολύβιος (4.61.7) την ονομάζει Άμβρακο και την περιγράφει με τείχη και προτειχίσματα κοντά στις λίμνες. Η Άμβρακος κτίστηκε από τον Άμβρακο, υιό του Θεσπρωτού και ήταν αποικία των Κορινθίων από το 660 π.Χ, ενώ κατά τον πελοπονησιακό πόλεμο λεηλατήθηκε από τους Αθηναίους. Αργότερα περί το 31 μ.Χ για να συνοικίσει τη Νικόπολη ο Αυτοκράτωρ Αύγουστος Οκταβιανός, μετέφερε από παντού (προφανώς διά της βίας) κατοίκους άλλων πόλεων. Η περίμετρος των τειχών δεν υπερβαίνει τα 960 μέτρα και φέρει σε όλο το μήκος νεότερο τείχος, πιθανόν των χρόνων της Τουρκοκρατίας ή προγενέστερο.
Στην τουρκοκρατία η μεταφορά του χωριού Κακούδια στην νέα τοποθεσία με την ονομασία Νεοχώρι έγινε ανάμεσα στα έτη 1771 και 1794, αυτό αποδεικνύεται από τον Χάρτη του Μπελίν(1771) και το Δοκίμιο περί Άρτης που αναγράφεται ως έτος 1794. Ο Πάτερ Κοσμάς ο Αιτωλός περιόδευσε στην περιοχή του Κάμπου και σε όλη την Ήπειρο κατά τους χρόνους 1775, 1777, 1778 και 1779. Στο Νεοχώρι Άρτας υπάρχει ο Ναός του Αγίου Δημητρίου με τις εικόνες που διέσωσε από τα ορμητικά νερά του Αράχθου ο Πατροκοσμάς. Έξω από το χωριό κτίστηκε ο Ναός του Αγίου Κοσμά στην τοποθεσία που κάτοικοι του χωριού μαρτυρούν ότι εμφανίστηκε ο Άγιος. Την περίοδο της τουρκοκρατίας το είχαν τσιφλίκι τους δυο πασάδες ο Ομέρ Τεφίμ και ο Φειμή Εφένδης. Όπως αναφέρει ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματα του, κατά την διάρκεια του επαναστατικού Αγώνα του 1821 έγιναν στο Νεοχώρι συμπλοκές μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων, στις οποίες έλαβε και ο ίδιος μέρος με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε την έδρα του Τουρκικό Φυλάκιο στην περιοχή Βοτέϊκα.
Την περίοδο του Ελληνοτουρκικού Πολέμου το βράδυ της 7ης Απριλίου 1897 τμήματα της 2ης Ελληνικής ταξιαρχίας(ΙΙΙ Μεραρχία) με διοικητή τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Μάνο πέρασαν τον Άραχθο από την πλευρά του χωριού Λουτροτόπου(Μπάνη). Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν στην αμυντική γραμμή Γρίμποβο – Γέφυρα Λούρου. Την 8η Απριλίου η 2η ταξιαρχία είχε καταλάβει το Νεοχώρι, Παχυκάλαμο, Ακροποταμιά(Τσαπραλή). Ένα μήνα αργότερα περίπου, στις 4 Μαϊου 1897 οι δυο αντίπαλοι στρατοί βρίσκονταν στις ίδιες θέσεις προ των επιχειρήσεων του πολέμου και στις 7 Μαϊου υπογράφτηκε ανακωχή στο γιοφύρι της Άρτας. Η 2η ταξιαρχία ήταν διασπαρμένη στα χωριά του κάμπου της Άρτας απ΄όπου και υποχώρισε. Το στρατιωτικό σώμα του Θρασύβουλου Μάνου παρέμεινε στα σύνορα του ποταμού Αράχθου του 1881. Τα παραπάνω χωριά ανακαταλήφθηκαν υπό των Τούρκων. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναφέρει ότι εις το θέατρον των επιχειρήσεων της Ηπείρου επικράτησε πλήρης αναρχία και ότι οι σωματάρχαι ενήργουν κατά το δοκούν.
Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι το Νεοχώρι υπαγόταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 808 άτομα. Το χωριό απελευθερώθηκε το 1912 κατά τον Α΄Βαλκανικό Πόλεμο.
Μεσοπόλεμος.Το 1936-1938 κατά την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά έγινε η εκτροπή της κοίτης του ποταμού Αράχθου στην σημερινή της μορφή λόγω των πλημμύρων που μάστιζαν το χωριό και το αναχώμα κατά μήκος του ποταμού ως αντιπλημμυρικά έργα, το παλαιό ποτάμι(περιοχή παλιοπόταμος) έχει αποξηρανθεί και τα ίχνη του υπάρχουν ακόμη, ενώ υπήρξε δεντροφύτευση κατα μήκος του αναχώματος, η οποία σήμερα έχει σε μεγάλο βαθμό χαθεί.
Πληροφορίες
Η επίσημη ονομασία είναι “το Νεοχώριον”. Έδρα του δήμου είναι το Πέτα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, το Νεοχώρι ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Νεοχωρίου, του πρώην Δήμου Αράχθου του Νομού Άρτης και ήταν η έδρα του. Το Νεοχώρι έχει υψόμετρο 19 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.
Η Κοινότητα Νεοχωρίου Ν. Άρτης, θεσμικά έχει δεχθεί τις εξής ιστορικές μεταβολές :
1. ΦΕΚ 181 Α/14-08-1919 : Σύσταση της κοινότητας με έδρα τον οικισμό Νεοχώριον.
2. 16-05-1928 : Η κοινότητα αποσπάται από την επαρχία Τμήμα Υποδιοικήσεως Φιλιππιάδος του νομού Άρτης και υπάγεται στην επαρχία Άρτης και Τζουμέρκων του νομού Άρτης.
3. ΦΕΚ 244 Α/04-12-1997 : Η Κοινότητα Νεοχωρίου αποσπάται από κοινότητα και ορίζεται έδρα του δήμου Αράχθου.
H μεταφορά του χωριού Κακούδια στην νέα τοποθεσία με την ονομασία Νεοχώρι έγινε ανάμεσα στα έτη 1771 και 1794, αυτό αποδεικνύεται από τον Χάρτη του Μπελίν(1771)[4] και το Δοκίμιο περί Άρτης που αναγράφεται ως έτος 1794. Ο Πάτερ Κοσμάς ο Αιτωλός περιόδευσε στην περιοχή του Κάμπου και σε όλη την Ήπειρο κατά τους χρόνους 1775, 1777, 1778 και 1779. Στο Νεοχώρι Άρτας υπάρχει ο Ναός του Αγίου Δημητρίου με τις εικόνες που διέσωσε από τα ορμητικά νερά του Αράχθου ο Πατροκοσμάς. Έξω από το χωριό κτίστηκε ο Ναός του Αγίου Κοσμά στην τοποθεσία που κάτοικοι του χωριού μαρτυρούν ότι εμφανίστηκε ο Άγιος.[5] Την περίοδο της τουρκοκρατίας το είχαν τσιφλίκι τους δυο πασάδες ο Ομέρ Τεφίμ και ο Φειμή Εφένδης. Όπως αναφέρει ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματα του, κατά την διάρκεια του επαναστατικού Αγώνα του 1821 έγιναν στο Νεοχώρι συμπλοκές μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων, στις οποίες έλαβε μέρος και ο ίδιος με τονΓεώργιο Καραϊσκάκη.[6] Στα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε την έδρα του Τουρκικό Φυλάκιο στην περιοχή Βοτέϊκα.[7]
Τον Ιανουάριο του 1829, στη Νησίδα Βουβάλα του Αμβρακικού κόλπου έναντι της περιοχής Πλατανάκι αγκυροβόλησε ο Τουρκικός στόλος του Κιουταχή για να εκστρατεύσει κατά της Κορωνησίας. [8]
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ
Γεωργική κωμόπολη, εμπορικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής, έδρα του Δήμου Αράχθου. Είναι χτισμένη σε πεδινή έκταση, όπου καλλιεργούνται ελιές, εσπεριδοειδή, ακτινίδια, βαμβάκι και καλαμπόκι. Κοντά στον οικισμό, που αποτελεί πέρασμα για αποδημητικά πουλιά – μεταξύ άλλων, εμφανίζονται αργυροπελεκάνοι -, κυλά ο Άραχθος. Το Νεοχώρι έχει 2.207 κατοίκους. Απέχει 13,5 χλμ ΝΑ από την πρωτεύουσα.*TOΠIKEΣ EKΔHΛΩΣEIΣ-ΠANHΓYPIA: Ο εορτασμός των Θεοφανίων, με ρίψη του σταυρού στον Άραχθο.
Τα “Αράχθια”, πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν ο Δήμος και οι πολιτιστικοί σύλλογοι στα τέλη Ιουλίου.
Το πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου.
Το Νεοχώρι είναι κωμόπολη νότια της πόλης της Άρτας, απέχουσα απ’ αυτή περίπου 15 χιλιόμετρα κατά μήκος του ποταμού Αράχθου. Ανήκει διοικητικά στο νεοσύστατο Δήμο Νικολάου Σκουφά (Δ.Δ. Νεοχώριου) και συνορεύει με τα χωριά Παχυκάλαμος, Περάνθη, Λουτρότοπος και το μαρτυρικό χωριό Κομμένο.
Γενικές Πληροφορίες
Η επίσημη ονομασία είναι “το Νεοχώριον”. Έδρα του δήμου είναι το Πέτα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, το Νεοχώρι ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Νεοχωρίου, του πρώην Δήμου Αράχθου του Νομού Άρτης. Το Νεοχώρι έχει υψόμετρο 19 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,0667841854 και γεωγραφικό μήκος 21,0187400299.
Λαογραφία της περιοχής
Τοπικός Θρύλος
Το Νεοχώρι και το θρυλικό Κομμένο ήταν κάποτε ενωμένα. Αποτελούσαν τα δύο ένα χωριό. Βρισκόταν στις ακτές του Αμβρακικού κάτω από το σημερινό Νεοχώρι στην τοποθεσία Κακούδια ή Κακούδι. Ίσως, ονομάστηκε έτσι από τις κακουχίες, που υπέφεραν οι κάτοικοι του από τους ληστές, οι οποίοι, όταν έκαναν επιδρομές στην περιοχή, χρησιμοποιούσαν το χωριό τους για καταφύγιο και ορμητήριο τους. Κάποτε πλημμύρισε Άραχθος και άλλαξε κοίτη. Τα νερά του πέρασαν μέσα από το χωριό και το χώρισαν στα δυο, με ένα αρκετά βαθύ και πλατύ αυλάκι που είχαν δημιουργήσει, έπειτα οι κάτοικοι του το εγκατέλειψαν. Δεν πήγαν όλοι μαζί σε ένα μέρος, οι μισοί πήγαν και δημιούργησαν το σημερινό Νεοχώρι και οι άλλοι μισοί το σημερινό Κομμένο.
Δημογραφικά στοιχεία
Έτος – πληθυσμός
- Απογραφή 1920 914 κάτοικοι
- απογραφή 1928 1004
- απογραφή 1940 1432
- απογραφή 1951 1526
- απογραφή 1961 1862
- απογραφή 1971 1643
- απογραφή 1981 1759
Με βάση τα στοιχεία της απογραφής 2001, πραγματικός πληθυσμός είναι 2207. Ο πληθυσμός αιχμής 20ετίας εκτιμάται σε 2869 κατοίκους.
Αθλητισμός
Στο χωριό εδρεύει το ποδοσφαιρικό γήπεδο και το κλειστό γήπεδο καλαθοσφαίρισης της τοπικής ομάδας, Αχιλλεύς Νεοχωρίου.Το 1983 εκδόθηκε επίσης η τοπική εφημερίδα Η φωνή των Νεοχωριτών του Συλλόγου Νεοχωριτών Άρτας, νομού Αττικής.
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΑΟ ΑΧΙΛΛΕΥΣ
ΟΜΑΔΑ ΜΠΑΣΚΕΤ ΑΟ ΑΧΙΛΛΕΥΣ
Σημαντικά Πρόσωπα
Από το Νεοχώρι κατάγεται:
- ο Κωνσταντίνος Σιώζος, βουλευτής της ΕΡΕ εκλεγμένος το 1961
- ο Κωνσταντίνος Παπασιώζος, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας εκλεγμένος στο νομό Άρτης το 2007.
- Υποπτέραρχος ε.α Αναστάσιος Κατσίμπρας, Διοικητής της Διοίκησης Αεροπορίας της Εθνικής Φρουράς Κύπρου 2009/2010.
- Λάμπρος Βαγγελής, ποδοσφαιριστής.
- Καίτη Τσώλη, συγγραφέας
- Γιάννης Κ. Τσώλης, απόστρατος Αστυνομικός και συγγραφέας, ποιητής.
Κλίμα
Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως εύκρατο, με ήπιους, βροχερούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ τους 17-18 C, ενώ οι άνεμοι που συνήθως πνέουν είναι ανατολικοί και νότιοι. Συνηθισμένο φαινόμενο αποτελούν και οι παγετοί με τις γνωστές ζημιές που προκαλούν στην δενδροκομική παραγωγή της περιοχής.
Γεωργία – Κτηνοτροφία – Αλιεία
Το Νεοχώρι αποτελεί και τη μεγαλύτερο σε έκταση τοπική κοινότητα. Χαρακτηριστικό επίσης είναι το ότι η μέση έκταση της περιοχής (49,1%) είναι καλλιεργήσιμη γη. Το γεγονός αυτό και μόνο, αποτελεί βασικό κριτήριο για να χαρακτηριστεί ως αγροτική περιοχή. Σημαντικό ποσοστό (33%) καταλαμβάνουν οι βοσκότοποι, που μάλλον πρόκειται για αλίπεδες εκτάσεις, στις οποίες παρατηρείται μικρή κτηνοτροφική δραστηριότητα. Ο πρωτογενής τομέας περιλαμβάνει την γεωργία την κτηνοτροφία και την αλιεία. Οι κυριότερες καλλιέργειες της περιοχής είναι δενδροκομία, τα εσπεροειδή με βασικές ποικιλίες το ξινό πορτοκάλι, τη merlin, navelina, salustiana, η ελιά με τις ποικιλίες κονσερβολιά Άρτας και καλαμών καθώς και μεγάλες ποσότητες σε ακτινίδιο. Επίσης σημαντικό μέρος της καλλιέργειας καταλαμβάνει το ακτινίδιο πλέον. Ακόμα υπάρχουν εκτάσεις που καλλιεργούνται το βαμβάκι, το καλαμπόκι, φασόλι σε μικρότερο βαθμό όμως. Υπάρχει μικρό δίκτυο ανεμοδεικτών για την προστασία του παγετού. Στον τομέα της κτηνοτροφίας περιλαμβάνονται ελεύθερες χωρικές εκμεταλεύσεις μικρού μεγέθους κυρίως πρόβατα, βοειδή, χοίροι και πουλερικά. Στον τομέα της αλιείας υπάρχει ένας ολιγομελής συνεταιρισμός, το δημόσιο ιχθυοτροφείο (τύπου Ιβάρι) και αρκετοί μεμονωμένοι αλιείς. Τα κυριότερα είδη ψαριού που υπάρχουν στην θαλάσσια περιοχή του Αμβρακικού είναι ο κέφαλος, λαβράκια, τσιπούρες, γλώσσες, χέλια, γαρίδα Aμβρακικού, σουπιά κ.α.
Στον τριτογενή τομέα υπάγονται διάφορες υπηρεσίες όπως το υποκατάστημα των ΕΛΤΑ, το ΚΕΠ, αγροτικό ιατρείο, παιδικός σταθμός, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, ενώ παλαιότερα υπήρχε αστυνομικός σταθμός που έδρευε στην πλατεία του χωριού.