Κάθε κοινωνία ανθρώπων από τη πιο μικρή ως την παγκόσμια μοιάζει μ΄ ένα πάζλ,που εύκολα σχηματίζεται αλλά και διαλύεται . Γιατί η κοινωνία περιέχει τη διαφορετικότητα, που άλλοτε οδηγεί στην αρμονία και άλλοτε στη σύγκρουση, όταν διαταραχθούν οι αναγκαίες δυνάμεις ισορροπίας. Ο εμφύλιος πόλεμος είναι πόλεμος κατά τον οποίο μέρη εντός της ίδιας κουλτούρας, κοινωνίας ή εθνικότητας πολεμούν το ένα το άλλο διεκδικώντας τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας. Ακομη και παλαιοτερα υπηρχαν δειγματα εμφυλια διαμαχης όπως τοτε με την δημοκρατικη Αθηνα και την ολιγαρχικη Σπαρτη.
Η αιτία έκρηξης ενός εμφυλίου πολέμου εμπεριέχεται μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία, που διακρίνεται για την πνευματική, θρησκευτική, οικονομική, κοινωνική, παραδοσιακή και ατομική διαφορετικότητα. Και μοιάζει με ένα πραγματικό ηφαίστειο, πολύ δε περισσότερο όταν η κρατική συγκρότηση εθνοτήτων ήταν αποτέλεσμα βίας.Η πολιτική συνοχή διατηρείται χάρη στην ισορροπία των εσωτερικών κι εξωτερικών δυνάμεων.Επιπροσθετως η αφορμή έκρηξης ενός εμφυλίου πολέμου οφείλεται στη διάσπαση της εξωτερικής κυρίως ισορροπίας, που επιφέρει ραγδαία και τη διάσπαση της εσωτερικής συνοχής. Ωστοσο σκοπός των πολιτικών αντιπάλων είναι η εξουσία, ακόμη και η μεταβολή του πολιτεύματος. Δεν υποπτευόταν ο λαός μας μετά το τέλος του Β΄παγκοσμίου πολέμου, ότι το τέλος της σκλαβιάς του θα είχε ως αποτέλεσμα να βρεθεί σε μια άλλη διαμάχη, αυτή τη φορά συμμαχική και φιλική, μα πιο άγρια και εξοντωτική.
Αν και τα αίτια της έναρξης του εμφυλίου είναι ενδογενή, η διεθνής συγκυρία αποτελεί σημαντική συνιστώσα του. Ο εμφύλιος που ακολούθησε ττη γερμανική κατοχή στη χώρα μας διαπλέχθηκε με τις μεγάλες ιδεολογικές αντιθέσεις της ευρωπαϊκής ηπείρου και κλιμακώθηκε εξαιτίας του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των πρώην συμμάχων το 1946. Σε μια τέτοια διαμάχη δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, το δίκαιο δε μπορεί κανείς να το καρπωθεί .Νικητής είναι ο φανατισμός , το μίσος , ο αλληλοσπαραγμος και τα συμφέροντα τρίτων.
Οι συνέπειες ενός εμφυλίου πολέμου είναι τραγικές . Παύει κάθε ανθρωπιά. Η τραγωδία καταλήγει σε κτηνωδία. Και επεκτείνεται η αλληλοσφαγή μέχρι τις προσωπικές σχέσεις. Γι’ αυτό η μετατραυματική περίοδος του εμφυλίου πολέμου απαιτεί πολλά χρόνια, για να επουλώσει τα υλικά και ηθικά τραύματα που επέφερε στη χώρα αυτός. Ένας εμφύλιος πόλεμος από απόψεως μέσων είναι πολύ χειρότερος ενός πολέμου μεταξύ κρατών.
Αν έχομε υπ’ όψιν λοιπόν τους κανόνες του εμφυλίου πολέμου, τότε μπορούμε εύκολα να επεξεργαστούμε λογικά την εξέλιξη των γεγονότων κάθε εμφυλίου πολέμου. Αν όμως σταθούμε επιφανειακά και επιπόλαια, τότε όλα τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου μοιάζουν παράλογα, αντιφατικά, μάταια και ανόητα. ΄Οπως το ίδιο μοιάζουν και οι φρικιαστικές σκηνές για παραδειγμα της μικρής κερκυραϊκής κοινωνίας, που συγκλονίστηκε κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού Πολέμου από τον εμφύλιο πόλεμο. Και όμως ένας εμφύλιος πόλεμος είναι μια υπαρκτή ιστορική περίπτωση, και σαν τέτοιας πρέπει να γνωρίζομε τους κανόνες της, για να την αποτρέψουμε, να την αντιμετωπίσομε και, ει δυνατόν, να ελαχιστοποιήσομε τις μοιραίες καταστροφές της. Μιά μικρή κοινωνία, της Κέρκυρας, κι ένας μεγάλος ιστορικός, ο Θουκυδίδης, μας έδωσαν τη δυνατότητα να βγάλουμε διαχρονικούς πολιτικούς κανόνες, που θα ισχύουν πάντοτε και θα αποτελέσουν κεφάλαιο της Πολιτικής Επιστήμης.
Παπαδημητρίου Ελένη Α2