Στις 26 Απριλίου 1937, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-1039) γερμανοί και ιταλοί πιλότοι βομβάρδισαν την κωμόπολη Guernica στη χώρα των Βάσκων της Ισπανίας (κοντά στο Μπιλμπάο). Ο Pablo Picasso εμπνεύστηκε από αυτό το γεγονός, το οποίο κόστισε τη ζωή σε 1,650 ανθρώπους και ισοπέδωσε το 70% της πόλης, και δημιούργησε ένα έργο τέχνης, την Guernica, το οποίο περιγράφει την τραγικότητα του πολέμου, την απώλεια κάθε ίχνους ανθρωπιάς και την απέχθεια για κάθε μορφής εξουσία που μπορεί να βυθίσει τις κοινωνίες “στον ωκεανό του πόνου και του θανάτου”…

Στην «Επιχείρηση Επίπληξη» (Operation Rugen), όπως ονομάστηκε ο βομβαρδισμός της Guernica, έλαβαν μέρος 20 γερμανικά μαχητικά και 3 ιταλικά. Επρόκειτο στην πραγματικότητα για μια πολύ απλή επιχείρηση, καθώς η μικρή βασκική πόλη ήταν ανοχύρωτη. Μετά από τους απανωτούς βομβαρδισμούς γρήγορα ξέσπασαν πυρκαγιές σε πολλά σημεία της πόλης, καταστρέφοντάς την ολοσχερώς.

Οι εθνικιστές (με ηγετική φυσιογνωμία τον μετέπειτα δικτάτορα Φράνκο), δεν αρνήθηκαν τον βομβαρδισμό της Guernica, αλλά έριξαν την ευθύνη για τις φωτιές και την εκτεταμένη καταστροφή της πόλης στους υποχωρούντες Δημοκρατικούς, τους οποίους και κατηγόρησαν για εφαρμογή τακτικών «καμένης γης» (προσφιλής και παγκόσμια “μέθοδος” των ολοκληρωτικών προσωπικοτήτων/καθεστώτων η μη ανάληψη της ευθύνης και η ενοχοποίηση των αντιπάλων κοινωνικών ομάδων)…

Η Guernica μετά τον βομβαρδισμό

Το έργο του Πικάσο είναι μία τεράστια ελαιογραφία (3,49 x 7,77 μ.) που δείχνει ένα σκηνικό θανάτου, με διαμελισμένα ζώα και ανθρώπους, γυναίκες να κλαίνε, κρατώντας νεκρά μωρά και κατεστραμμένα κτίρια. Αρχικά, ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο, το μαύρο και το γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα.

Ο πίνακας αρχίζει αριστερά με μια γυναίκα- μητέρα που κρατά το νεκρό παιδί στην αγκαλιά της ενώ επάνω και κοντά της εικονίζεται το κεφάλι ενός ταύρου. Σύμφωνα με τον Πικάσο, ο ταύρος αντιπροσωπεύει τη βία, το φασισμό, τον πόλεμο, το σκοτάδι. Η μητέρα με το νεκρό παιδί έχει μισάνοικτο το στόμα της. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Πικάσο παρουσιάζει τον πόνο να μοιάζει με κραυγή, αμφιβολία και φρίκη.

Λίγο χαμηλότερα, κάτω, εκτείνεται το σώμα ενός νεκρού πολεμιστή που έχει τα χέρια του ανοικτά και τη μορφή «παραμορφωμένη». Ο Πικάσο επίτηδες σχεδίασε τον πολεμιστή με το ένα χέρι από τη μια και το άλλο απ’ την άλλη πλευρά ώστε η στάση αυτή να θυμίζει τη σταύρωση (συμβολισμός).

Ακολουθεί ένα άλογο με ανοιχτό το στόμα με τρόπο που να φαίνεται πως χλιμιντρίζει. Σύμφωνα με τον Πικάσο το άλογο συμβολίζει το λαό, που απεγνωσμένα φωνάζει ζητώντας βοήθεια. Εξάλλου το άλογο παρουσιάζεται λογχισμένο.
 
Προς τα δεξιά της εικόνας διακρίνονται γυναικείες μορφές που προσπαθούν να γλυτώσουν από το βομβαρδισμό. Στην άκρη δεξιά μία μορφή παριστάνει έναν άνθρωπο πριν πέσει νεκρός. Τα ημίλευκα και λευκά τριγωνάκια εννοούν ότι το κτίριο φλέγεται. Η λάμπα που εικονίζεται επάνω από το κεφάλι του αλόγου, ουσιαστικά δεν φωτίζει τίποτα. Τα ανοιχτόχρωμα μέρη του έργου, που υποδηλώνουν το φωτισμό, προέρχονται από πολλές πηγές φωτός (σχετικά με τη λάμπα και το φωτισμό του έργου οι κριτικοί έχουν κατά καιρούς διαφωνήσει).
 

Ο χώρος μέσα στον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα, δεν είναι καθορισμένος. Όλα βρίσκονται σ’ ένα χώρο απροσδιόριστο.

Η σύνθεση του έργου βασίζεται, όπως έχουν δείξει διάφορες μελέτες, σε μια μεγάλη πυραμίδα που έχει για κορυφή της τη λάμπα πετρελαίου.

Σε δύο όρθια παραλληλόγραμμα ένα δεξιά και ένα αριστερά και σε μερικά ανισοσκελή τρίγωνα, σχήματα που δίνουν ασφάλεια και κίνηση, βεβαιότητα και δυναμισμό στην παράσταση.

Αν προσέξει κανείς τα μάτια στα πρόσωπα που εικονίζονται, στη μητέρα, στο νεκρό πολεμιστή, στον ταύρο, στο άλογο και στις άλλες μορφές, είναι όλα σε διαφορετικές και αφύσικες θέσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί αντικρίζουν ένα κόσμο παράλογο και φρικτό… Η παραφροσύνη του πολέμου παρουσιάζεται εδώ με μετατόπιση των ματιών από τις θέσεις τους, και με τις παραμορφώσεις των σωμάτων.
 
Η γυναικεία μορφή που υψώνει τη λάμπα πετρελαίου είναι η μόνη μορφή που δεν φαίνεται χτυπημένη από το βομβαρδισμό και, όπως είπαμε προηγουμένως, το έργο είναι «χτισμένο» πάνω σε μια πυραμίδα που έχει για κορυφή της τη λάμπα πετρελαίου. Ακριβώς η μορφή αυτή είναι για τον Πικάσο η έννοια του πολιτισμού που προσπαθεί να σωθεί, η δε λάμπα που κρατά δεν εκπέμπει παρά το φως της τέχνης και του πολιτισμού.

Το 1968 ο Φράνκο εξέφρασε την επιθυμία να εκτεθεί ο πίνακας στην Ισπανία. Ο Πικάσο αρνήθηκε και ζήτησε να επιστρέψει ο πίνακας στην Ισπανία, μόλις αποκατασταθεί η Δημοκρατία. Αυτό έγινε το 1975, όταν πέθανε ο Φράνκο κι ενώ ο Πικάσο είχε φύγει από τη ζωή, δύο χρόνια νωρίτερα.

Η «Γκουέρνικα» επέστρεψε στα πάτρια εδάφη και αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου «Πράδο» της Μαδρίτης. Από το 1992 κοσμεί το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Βασίλισσα Σοφία (Reina Sofia) της Μαδρίτης.
 

Το έργο “Η Ανάκριση” (Die Ermittlung, 1965), του Πέτερ Βάις, σε απόδοση και σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη είναι ένα ορατόριο σε έντεκα ωδές, είναι ένα συγκλονιστικό και αποκαλυπτικό ντοκουμέντο, που βασίστηκε στα πρακτικά της δίκης βασικών στελεχών του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης του Άουσβιτς. Το σημαντικό στοιχείο της συγκεκριμένης παράστασης είναι θεατής να αναζητήσει τις αιτίες και όχι τους υπαίτιους.

Όπως σημειώνει ο Κώστας Καζάκος που πρωταγωνιστεί (και που η ερμηνεία του είναι εκπληκτική στον ρόλο του ανακριτή), «Η Ανάκριση του Πέτερ Βάις μπορεί να είναι μια πυξίδα που θα μας βοηθήσει να ξαναβρούμε το δρόμο μας. Θα μας οργώσει τη μνήμη και μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα, μέσα από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα που συνέβησαν στα τρομερά χρόνια των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης, θα μας αναγκάσει να ξαναθυμηθούμε, κάτω από ποιά διαδικασία ο άνθρωπος μπορεί να χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του και να μεταβληθεί σ’ ένα άβουλο και θλιβερό κτήνος».

Στην παράσταση πρωταγωνιστούν επίσης οι:  Παύλος Ορκόπουλος, Τζένη Κόλλια, Θόδωρος Γράμψας, Κωνσταντίνος Καζάκος, Γιάννης Γούνας, Μαρία Τζάνη, Εύα Κοταμανίδου, Δημήτρης Καλατζής, Σπύρος Τσεκούρας, Κώστας Μπάρας και Ευθύμης Ξυπολυτάς.

Όλοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί! Η κυρία Εύα Κοταμανίδου πραγματικά συγκλονίζει με την ερμηνεία της!

Καταλυτικός είναι ο λόγος του Νίκου Μπογιόπουλου στο τέλος (εμφανίζεται με την ιδιότητα του δημοσιογράφου), ο οποίος με αποδείξεις και στοιχεία συνδέει το οικονομικό σύστημα (καπιταλισμός) με τον φασισμό!

Μιλάει για την «Ζήμενς» και τις σχέσεις που είχε με το ναζιστικό καθεστώς, την ίδια δηλαδή, εταιρεία που με πρόταση και χρηματοδότηση του επικεφαλής της στην Αθήνα συγκροτήθηκαν επί του γερμανοντυμένου «πρωθυπουργού» Ράλλη τα Τάγματα Ασφαλείας το 1943 και που τα προηγούμενα χρόνια έλυνε και έδενε επί δικτατορίας Μεταξά… Είναι η ίδια εταιρεία που οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν εξωδικαστικό συμβιβασμό για τις μίζες!

Μιλάει για την «Ντόιτσε Μπανκ» της Μέρκελ και του Σόιμπλε που είναι η ίδια «Ντόιτσε Μπανκ» που χρηματοδότησε τη δημιουργία και λειτουργία των ναζιστικών φούρνων του Άουσβιτς.

Μιλάει για την «Κρουπ» των διαλυμένων ναυπηγείων του Σκαραμαγκά και των 670 θυγατρικών ανά τον κόσμο που είναι η ίδια «Κρουπ» που τροφοδοτούσε όλη την πολεμική μηχανή του Χίτλερ και που ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων, ο κύριος Κρουπ έλεγε το 1934: «Ο Εθνικοσοσιαλισμός απελευθέρωσε τον Γερμανό εργάτη από τη μέγγενη ενός δόγματος (σ.σ. του κομμουνιστικού δόγματος) που ήταν βασικά εχθρικό τόσο για τον εργοδότη όσο και για τον εργαζόμενο. Ο Αδόλφος Χίτλερ επέστρεψε τον εργάτη στο έθνος του. Τον μετέτρεψε σε πειθαρχημένο στρατιώτη της εργασίας και συνεπώς σύντροφό μας (σ.σ. σύντροφο των βιομηχάνων)».

Μιλάει για την «Φάρμπεν», που σήμερα κυκλοφορεί με τo όνομα «Μπάγερ» που το βιομηχανικό συγκρότημα της κατασκευάστηκε από κρατούμενους του Αουσβιτς και που κατά την διάρκεια της κατασκευής του πέθαναν 25.000 άνθρωποι. Είναι η «Φάρμπεν» που κατασκεύασε το Zyklon B, το αέριο που χρησιμοποιήθηκε στα ναζιστικά κρεματόρια και που μ’ αυτό εξοντώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι…
Μιλάει για την «Ford», εκείνη που κατασκεύασε για λογαριασμό του Χίτλερ τα μισά σχεδόν φορτηγά της Βέρμαχτ, που οι μισοί “εργαζόμενοι” ήταν σκλάβοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης και που ο πρόεδρός της, ο κύριος H.Ford, τιμήθηκε για τις «υπηρεσίες» του στο Γ’ Ράιχ με το μετάλλιο του Μεγάλου Σταυρού της Γερμανικής Τάξης του Αετού, το 1938.

Μιλάει για την τράπεζα “UBC” που ήταν από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες του ναζιστικού καθεστώτος…Πρόεδρός της ήταν ο Πρέσκοτ Μπους, πατέρας και παππούς δυο αμερικανών προέδρων…

Μιλάει για την “IBM” (78 στρατόπεδα έγιναν με τεχνολογία IBM), την “Standard Oil” (συμφερόντων Ροκφέλερ, που στη διάρκεια του πολέμου, προμήθευε με καύσιμα τον Άξονα), την “General Motors” (χιλιάδες τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, φορτηγά και τανκς για τον γερμανικό στρατό κατασκευάστηκαν απ’ αυτή και που το αμερικανικό κράτος την αποζημίωσε με 33 εκ. δολάρια για τις ζημιές που υπέστησαν τα εργοστάσιά της σε Γερμανία και Αυστρία!!!)…

Μιλάει για όλους αυτούς που ήταν (και είναι) δίπλα, πίσω και κυρίως πάνω από τους “Χίτλερ” που όχι μόνο δεν κάθισαν ποτέ στο εδώλιο του κατηγορουμένου αλλά εξακολουθούν να αποφασίζουν ακόμα και σήμερα για τις τύχες των λαών…

Δείτε την παράσταση και σκεφτείτε…

Η Ζωή του Πι του Ανγκ Λι  – Κινηματογράφος ΔΑΝΑΟΣ

Η κεντρική ιστορία του ομώνυμου μπεστ σέλερ του Γιαν Μαρτέλ είχε κάνει πολλούς σκηνοθέτες να διστάσουν να την αναλάβουν…

Ο νεαρός Πι ταξιδεύει προς τον Καναδά με την οικογένειά του και κάποια από τα ζώα του ζωολογικού κήπου που συντηρούσαν για χρόνια στην Ινδία. Όταν μια τεράστια κακοκαιρία βυθίσει το πλοίο, ο Πι θα είναι ο μόνος επιζώντας αλλά θα βρεθεί να μοιράζεται τη σωσίβια λέμβο του με μία ζέβρα, έναν ουρακοτάγκο, μία ύαινα και τον Ρίτσαρντ Πάρκερ, τίγρη της Βεγγάλης. Η αφύσικη συγκατοίκηση με τον τελευταίο θα διαρκέσει 227 ολόκληρες μέρες… (η συνέχεια στην οθόνη για να μας εντυπωσιάσει με τα εκπληκτικά εφέ και άλλα καλλιτεχνικά “κόλπα”!

Οι Χαλασοχώρηδες – Θέατρο ALTERA PARS

Το 1892 (ένα χρόνο πριν την πτώχευση του ’93) δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ακρόπολη» το πολιτικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Οι Χαλασοχώρηδες».

Η ιστορία διαδραματίζεται στο νησί την τελευταία εβδομάδα βουλευτικών εκλογών. Ο Παπαδιαμάντης σατιρίζει τα πολιτικά και εκλογικά ήθη της εποχής και προβάλλει τις παθογένειες του νέου ελληνικού κράτους, παρουσιάζοντας με κωμικό τρόπο την αναστάτωση και τον εκφυλισμό της τοπικής κοινωνίας τις ημέρες των εκλογών.

Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί.
Υπάρχουν απλώς άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ ένα παιχνίδι ανταγωνισμού και επιβίωσης. Ψηφοφόροι και ψηφοθήρες έχουν μπροστά τους λίγες μέρες για να κερδίσουν όσα περισσότερα μπορούν…

Του Κυριάκου Ψαλλίδα!!!

Β’ Λυκείου (καθ’ οδόν προς την Γ’ τάξη)!

Υπεύθυνοι καθηγητές: Βασίλης Κατσικονούρης και Αλέκα Αρμάγου.

Σκηνοθεσία-Διδασκαλία: Μπάμπης Σαρηγιαννίδης

Διανομή:

Γυρεύοντας την δικαιοσύνη

• Ο Δικαστής (Γκολλ): Στέλιος Κωτσοβίλης
• Ο Επιθεωρητής (Τάλιγκερ): Μαρία Χρόνη
• Ο Εισαγγελέας (Σπιτς): Θέμις Γκέκου
• Ο Σύμβουλος (Φευ): Σπύρος Μαργαρίτης
• Η Υπηρέτρια (Μαρία): Ρίκα Κουσίδου
• Ο Κλητήρας:  Άγγελος Καρασαρίνης

Ο Σταυρός και η κιμωλία

• Ο ΕΣ-Α (Τέο): Βαγγέλης Αλεξίου
• Η καμαριέρα (Άννα): Κλαίρη Πιτυλάκη
• Η μαγείρισσα (Μίννα): Βαρβάρα Σκαφίδα
• Ο εργάτης (Φραντς): Γιάννης Μουλάς
• Ο σωφέρ (Φράνκε): Σταύρος Αλεξόπουλος

Η Εβραία

• Η Γυναίκα (Γιούντιτ Κάιτ): Τζένη Τσαμάκου
• Ο Άντρας (Φριτς): Σπύρος Μαργαρίτης

Ο Σπιούνος 

• Η Γυναίκα: Κλαίρη Πιτυλάκη
• Ο Άντρας- Καρλ: Στέλιος Κωτσοβίλης
• Η Υπηρέτρια- Έρνα: Ρίκα Κουσίδου
• Το παιδί (Κλάους- Χάνριχ): Σταύρος Αλεξόπουλος

Εξεύρεση Εργασίας

• Η Γειτόνισσα (Ντητς): Κάτια Τασσιού
• Η Γυναίκα (Μάρθα): Αγγέλικα Τσακατούρα και Τζένη Τσαμάκου
• Ο Άντρας (Φενν): Σταύρος Αλεξόπουλο

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα….

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (Γερμανία το 1898-1956) είναι από τους σημαντικότερους συγγραφείς του σύγχρονου θεάτρου. Διακρίθηκε επίσης, ως ποιητής και σκηνοθέτης. Το συγγραφικό του έργο διαπνέεται από την καταγγελία της αδικίας, του μιλιταρισμού της εποχής του και της μαζικής εξαθλίωσης που προκάλεσε στην εργατική τάξη η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920. Θεωρείται ο πατέρας του «επικού θεάτρου» στη Γερμανία. Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση. Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από το χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμώνται περισσότερο παρά ποτέ.

Ο ίδιος έλεγε σε ένα νεανικό του ποίημα:

«Μεγάλωσα σαν γιος καλοστεκούμενων ανθρώπων.

Οι γονείς μου φορούσαν γιακά, μ’ έμαθαν τις συνήθειες εκείνων που έχουν υπηρέτες και με δίδαξαν πώς να διατάζω.

Αλλά, όταν μεγάλωσα και είδα γύρω μου, οι άνθρωποι της  τάξης μου δεν μ’ άρεσαν, το να διατάζω δεν ήταν του γούστου μου, ούτε και το να με υπηρετούν. Γι’ αυτό, εγκατέλειψα την τάξη μου και συντρόφεψα με τους μικρούς, φτωχούς ανθρώπους».

Το 2002 είμαστε ένα από τα λίγα σχολεία που δημιούργησε την δική του λογοτεχνική ομάδα.

Υπεύθυνες καθηγήτριες:

Αναγνωστοπούλου Βάσω και Κριπαροπούλου Αντιγόνη

Τα μέλη της ομάδας συναντιόντουσαν μια φορά την εβδομάδα και μελετούσαν έργα ελλήνων λογοτεχνών. Αντάλλασσαν απόψεις και βίωναν έντονα συναισθήματα!

Στην ενότητα “Το έργο της Διδώς Σωτηρίου” δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσουμε την Φιλιώ την Χαϊδεμένου -την γυναίκα σύμβολο της Μικρασιατικής καταστροφής- και να συζητήσουμε μαζί της! Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία για όλους μας!

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε το 1899 στα Βουρλά της Μικράς Ασίας και πέθανε στην Αθήνα, τον Ιούνιο του 2007. Το 1922, με το διωγμό, έχασε αδέλφια και πατέρα. Ήρθε προσφυγοπούλα στην Ελλάδα. Υπήρξε ενεργό μέλος πολλών μικρασιατικών σωματείων και βραβεύτηκε επανειλημμένως για τις δραστηριότητές της. Έχει ιδρύσει το Μουσείο Μικρασιατών στη Νέα Φιλαδέλφεια, το οποίο φέρει το όνομά της: “Φιλιώ Χαϊδεμένου”. 

Η φωτογραφία είναι από εκείνη την συνάντηση στο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Φιλαδέλφειας! Η γιαγιά Φιλιώ ήταν τότε 104 ετών!

2012-2013

Καλλιτεχνική επιμέλεια/Διδασκαλία: Παναγιώτης Σιάγκρης

Υπεύθυνοι καθηγητές:

Έφη Κυροδήμου και Χρήστος Κυβέλος

Η Ιστορία της Τέχνης είναι μάθημα επιλογής στην Γ΄ τάξη του Λυκείου.

Επειδή το σχολικό εγχειρίδιο περιορίζεται στα εικαστικά, προσπαθήσαμε, στον περιορισμένο χρόνο που είχαμε, να αναφερθούμε και σε άλλες μορφές τέχνης (π.χ. μουσική, χορός, θέατρο, λογοτεχνία κ.λ.π.).

Εδώ σας παρουσιάζουμε ένα μέρος του υλικού που δημιουργήσαμε για τις ανάγκες της διδασκαλίας του μαθήματος.

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Κριπαροπούλου Αντιγόνη.