“O μεγάλος δικτάτορας” – Ένα από τα αριστουργήματα του Τσάπλιν!
«Ο Μεγάλος δικτάτωρ» (1940) είναι η πρώτη ομιλούσα και ηχητική ταινία του Τσάπλιν, δεκατρία χρόνια μετά την εισαγωγή του ήχου στις ταινίες. Είναι μια ανελέητη πολιτική σάτιρα για την άνοδο του Χίτλερ και του ναζισμού. Ήταν υποψήφια για 5 Όσκαρ (καλύτερης σκηνοθεσίας, πρωτότυπου σεναρίου, μουσικής, Β’ και φυσικά Α’ ανδρικού ρόλου).
Ο Χίτλερ απαγόρευσε την προβολή της σε όλες τις κατεχόμενες χώρες. Όμως η περιέργειά του τον έσπρωξε να εισάγει μια κόπια (από την Πορτογαλία), την οποία πρόβαλε όχι μία, αλλά δύο φορές! Δυστυχώς η ιστορία δεν κατέγραψε τις αντιδράσεις του. Όταν το πληροφορήθηκε ο Τσάπλιν είπε: «Θα έδινα οτιδήποτε για να μάθω τι σκεφτόταν».
Στην Ιταλία επίσης, η ταινία απαγορεύτηκε από τον Μουσολίνι.
Στην Ισπανία, πρωτοπροβλήθηκε μόνο μετά το θάνατο του δικτάτορα Φράνκο το 1975!
Παρά το μποϊκοτάζ, το φιλμ προβλήθηκε σε γερμανικό ακροατήριο, κάπου στα κατεχόμενα Βαλκάνια μία και μοναδική φορά. Μέλη αντιστασιακής οργάνωσης, αντικατέστησαν την κόπια μιας κωμωδίας που πρόβαλε στρατιωτικό σινεμά με μια κόπια της ταινίας «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΙΚΤΑΤΩΡ» που εισήγαγαν από την Ελλάδα κι έτσι μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών είχε την ευκαιρία να δει την ταινία… Κάποιοι από αυτούς εγκατέλειψαν την αίθουσα μόλις συνειδητοποίησαν τι έβλεπαν, ενώ κάποιοι άλλοι άρχισαν να πυροβολούν την οθόνη. (!!!)
Η σκηνή που ο Τσάπλιν χορεύει μπαλέτο με την υδρόγειο θεωρείται σήμερα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της κινηματογραφικής ιστορίας.
Ο Τσάπλιν συνέλαβε την ιδέα για τη δημιουργία της ταινίας όταν ένας φίλος του επισήμανε τη φυσική ομοιότητά του με τον Χίτλερ. Όταν έμαθε για την εθνικιστική και ρατσιστική πολιτική του, εκμεταλλεύτηκε την ομοιότητά τους ως πηγή έμπνευσης για να του «επιτεθεί» μέσω της τέχνης.
Στην διάρκεια των γυρισμάτων, καθώς ο Τσάπλιν μάθαινε για τις εξελίξεις στην Ευρώπη, άρχισε να νιώθει όλο και πιο άβολα μιμούμενος τον Χίτλερ. Οι συνεργάτες του μάλιστα έλεγαν, ότι ο Τσάπλιν εκείνη την περίοδο ήταν νευρικός και ότι κάποιες φορές παραδεχόταν και ο ίδιος ότι όταν φορούσε την στρατιωτική στολή του έβγαινε -ασυνείδητα- έντονη επιθετικότητα…
Η παραγωγή της ταινίας ξεκίνησε το 1937, όταν ακόμα δεν υπήρχαν πολλοί που πίστευαν πως ο ναζισμός συνιστούσε απειλή…
Αργότερα σημείωνε πως αν γνώριζε την αληθινή διάσταση της ναζιστικής θηριωδίας «δε θα μπορούσε να αστειευτεί με τη φονική της παράνοια». Στις 15 Οκτωβρίου του 1940 έγινε η πρεμιέρα της ταινίας.
Η υπόθεση
Στον Αʼ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας εβραίος κουρέας (Τσάρλι Τσάπλιν) τραυματίζεται πολεμώντας για το φανταστικό έθνος της Τομανία και μένει χρόνια σε ένα νοσοκομείο βετεράνων. Όταν επιστρέφει σπίτι, πολλά έχουν αλλάξει: Ο Αντενόιντ Χίνκελ (επίσης, ο Τσάπλιν) έχει αποκτήσει απόλυτη δύναμη και έχει μετατρέψει την Τομανία σε μια αντισημιτική μηχανή πολέμου. Ενώ υπερασπίζεται το κουρείο του από μια επίθεση, ο κουρέας συναντά την όμορφη Χάνα (Πολέτ Γκοντάρ) και γίνεται ακούσια ο ήρωας του κινήματος αντίστασης που αναπτύσσεται στο γκέτο. Στο μεταξύ, ο Χίνκελ σχεδιάζει να κατακτήσει το γειτονικό έθνος του Ότσερλιχ και να γίνει Παγκόσμιος Αυτοκράτορας. Λόγω της ομοιότητάς τους, οι δυνάμεις της Τομανίας μπερδεύουν τον κουρέα με τον τυραννικό Χίνκελ, γεγονός που οδηγεί τον εβραίο κουρέα να απονείμει δικαιοσύνη απευθύνοντας στους πολίτες μία από τις πιο συγκινητικές ομιλίες που έχουν αποτυπωθεί σε φιλμ.
Η συγλονιστική ανθρωπιστική ομιλία του Τσάρλι Τσάπλιν, στον επίλογο της ταινίας (λέγεται ότι η εισβολή στη Γαλλία τον έσπρωξε να αλλάξει την ταινία και να συμπεριλάβει σ’ αυτήν την περίφημη ομιλία του τέλους):
«Ο μεγάλος δικτάτορας» («The great dictator», 1940, ΗΠΑ), Σενάριο – Σκηνοθεσία: Τσάρλι Τσάπλιν (με τον ίδιο και τους, Πολέτ Γκοντάρ,Τζακ Οκι)