ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΤΑΜΕΝΩΝ (σύνδρομο Τζενοβέζε)
«ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΤΑΜΕΝΩΝ» …
ή αλλιώς, όπως λέει και ο Καζαντζάκης: «Ν΄αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη Γη. Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω»….
«Μια ανοιξιάτικη νύχτα του 1964, η 28χρονη Αμερικανίδα Κίτι Τζενοβέζε έπεσε θύμα επίθεσης έξω από το διαμέρισμά της στο Κουίνς της Νέας Υόρκης.
Ένας άντρας της επιτέθηκε και τη χτύπησε με μαχαίρι. Η γυναίκα…, τραυματισμένη και έντρομη, άρχισε να φωνάζει:
-«Με μαχαίρωσαν. Βοήθεια!».
Σε αρκετά παράθυρα της γειτονιάς άναψαν φώτα και κάποιος από τους γείτονες φώναξε:
-«Άσε τη γυναίκα ήσυχη».
Ο δράστης απομακρύνθηκε γρήγορα, αλλά ύστερα από ελάχιστα λεπτά επανήλθε και μαχαίρωσε ακόμα μία φορά τη γυναίκα. Το θύμα αμύνθηκε και ο άντρας έφυγε και πάλι, για να επιστρέψει όμως και να τη μαχαιρώσει και τρίτη φορά. Η γυναίκα πέθανε.
Η επίθεση διήρκεσε συνολικά μισή ώρα και 38 άτομα υπήρξαν αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες του περιστατικού. Κανένας τους δεν έκανε το παραμικρό για να εμποδίσει ή να σταματήσει την διαδικασία του φονικού…
Το γεγονός αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον των κοινωνικών ψυχολόγων Τζον Ντάρλεΐ και Μπιμπ Λάτανε, που άρχισαν σειρά επιστημονικών ερευνών. Στην κλασική έρευνα του 1968, οι Ντάρλει και Λάτανε έκαναν τους συμμετέχοντες -στο κοινωνικό πείραμα που κατασκεύασαν- να πιστέψουν ότι ένα άλλο άτομο που ήταν μαζί τους στο δωμάτιο πάθαινε ένα είδος κρίσης. Το κύριο εύρημα ήταν ότι οι συμμετέχοντες που νόμιζαν ότι ήταν μόνοι τους στο δωμάτιο με το «θύμα» ήταν πολύ πιό πιθανό να περάσουν στη δράση, και πιό γρήγορα, απ’ ότι οι συμμετέχοντες που ήταν με άλλους δυό, τρεις ή περισσότερους… Μια εξήγηση για το αποτέλεσμα αυτό είναι ότι η παρουσία άλλων ανθρώπων μειώνει την αίσθηση της προσωπικής ευθύνης για μια κατάσταση…. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε Σύνδρομο Τζενοβέζε ή «σύνδρομο του θεατή» και θεωρείται ένα κλασικό παράδειγμα στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας”!
…ΑΝΕΡΓΙΑ, ΦΤΩΧΕΙΑ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ…
Μήπως πάσχουμε από το σύνδρομο Τζενοβέζε;;;; Κάθε φορά που ένα άτομο ή μια κοινωνική ομάδα, υφίσταται επίθεση, οι άλλες κοινωνικές ομάδες, «ανάβουμε τα φώτα στα μπαλκόνια», παρακολουθούμε το θέαμα της εξόντωσης και αισθανόμαστε ανακουφισμένοι που δεν είμαστε στη θέση των θυμάτων…
Η σιγουριά του… «μπαλκονιού» δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε ότι αύριο έρχεται η σειρά μας! Μόνο που η «σιγουριά του μπαλκονιού» αποτελεί ψευδαίσθηση…
Υ.Γ. 1. «Ο κόσμος είναι επικίνδυνος, όχι εξαιτίας αυτών που κάνουν το κακό, αλλά εξαιτίας αυτών που τους κοιτάζουν χωρίς να κάνουν τίποτα.» Άλμπερτ Αϊνστάιν
2. Φωτογραφία: Πίνακας του Γιάννη Γαΐτη («Μοναχικά ανθρωπάκια»)
Επιμέλεια: Αντιγόνη Κριπαροπούλου.
