Η Ήπειρος γέννησε και ανέδειξε ένα μεγάλο αριθμό ευεργετών, ανθρώπων που ωφέλησαν τόσο την πόλη και γενέτειρά τους, όσο και όλη την Ελλάδα. Οι ευεργέτες αυτοί προέρχονταν απ’ όλα τα επαγγέλματα και από κάθε κοινωνική τάξη: Νοικοκυρές, αγράμματοι, επιφανείς πολιτικοί, έμποροι, καθηγητές πανεπιστημίου, τραπεζίτες, βιομήχανοι, χρυσοχόοι, διπλωμάτες, χανιτζήδες, ταβερνιάρηδες, καφετζήδες, αρτοποιοί, επιχειρηματίες, υπάλληλοι, ιερομόναχοι, δικηγόροι, μηχανικοί, γιατροί…

Μέσα από περιπέτειες και δυσκολίες κατάφεραν να πετύχουν στη ζωή τους και να ευεργετήσουν την πατρίδα τους. Οι ευεργεσίες τους είναι πράξεις αλτρουισμού. Μακριά από τη λογική της υστεροβουλίας και του αντισταθμίσματος, σιωπηρά κι αθόρυβα, άφησαν την περιουσία τους. Κάποιοι επέλεξαν να παραμείνουν ακόμη και άγαμοι, όπως αναφέρουν και στη διαθήκη τους, ώστε να αφήσουν μεγαλύτερα ποσά στην πατρίδα τους.

Η τάξη μας, το τρίτο τμήμα της Β΄ λυκείου, φέτος, με συντονιστή τον καθηγητή μας κύριο Μέμο, φιλόλογο, ξεκίνησε μια γνωριμία με τα έργα των ευεργετών που κατάγονται από περιοχές του Δήμου Ζίτσας. Παραθέτουμε έναν κατάλογο των ευεργετών αυτών και ξεκινάμε το «ταξίδι» μας με τη ζωή και το έργο τριών από τους νεότερους: Τον Καμπέρη Ιωάννη από τη Ζωοδόχο, τον Βαδόκα Αθανάσιο από τη Ζίτσα και τον Μαντζίκα Ελευθέριο από τη Λιγοψά. Στον κατάλογο αυτό δεν είναι βέβαια καταγεγραμμένοι όλοι όσοι υπήρξαν ευεργέτες, σε όσους όμως βρήκαμε ερευνώντας, θέλαμε να αποδώσουμε έναν ελάχιστο φόρο τιμής και μνημόνευσης.

Ευεργέτες της Τουρκοκρατίας

-Ιωάννης Σιμωτάς (Πογδόριανη Κουρέντων, Μολδαβία, μεγαλέμπορος)

-Ζώης Καπλάνης (Γραμμένο Ιωαννίνων , περί το 1736, Μόσχα, έμπορος) -Γεώργιος και Αναστάσιος Γοργόλης (Κοβίλιανη Γραμμενοχωρίων, Μόσχα, έμποροι)

–Κωνστάντιος Φιλίτης (Ζίτσα, μοναχός)

–Γρηγόριος Παλιουρίτης (Μπισδούνι – Ελεούσα, 1778)

–Δοσίθεος Φιλίτης (Πογδόριανη Κουρέντων, 1721, Mητροπολίτης Ουγγροβλαχίας)

–Ιωάννης Μπούστρος (Γραμμένο, Μόσχα, Νίζνα, έμπορος)

–Αναστάσιος Νικόλαος, Θεοδόσιος, Ζώης και Μιχαήλ Ζωσιμάς (Γραμμένο Ιωαννίνων, από 1754-1762, Νίζνα, Λιβόρνο, πραματευτάδες με εμπορεύματα της Κίνας)

–Τριαντάφυλλος Δομπόλης (Κριτσούνιστα Κουρέντων, Ιωάννινα, Ρωσία, Πετρούπολη, έμπορος)

– Χατζή-Παύλος Δερέκας (Βελτσίστα Ιωαννίνων )

– Βασίλειος Μπίτσας (Γραμμένο Γραμμενοχωρίων, Βλαχία, Ιερολοχίτης, έμπορος )

– Αγάπιος ιερομόναχος (Δραγουμή, ιερομόναχος στο Ιάσιο και στη Μονή Παλιουρής)

– Αναστάσιος Γουδίνος (Ζίτσα, Βλαχιά, έμπορος, ενοικίαση μοναστηριακών κτημάτων)

– Βασίλειος Σελελής (Ζίτσα, Γιούργεβο Βλαχίας)

– Σπύρος Δάσκας (Κοκκινόχωμα Γραμμενοχωρίων, Ιωάννινα, πανδοχέας)

– Παναγιώτης Ζέρβας (Μπουρντάρι Ζίτσας, Βλαχία)

– Χρήστος Γεωργόπουλος ή Τσίτος (Καρίτσα Κουρεντοχωρίων)

– Αναστάσιος Φιλίτης (Ζίτσα,Βλαχία)

– Δημήτριος Φιλίτης (Ζίτσα, Ρουμανία, έμπορος)

– Γεώργιος Σύλλαβος (Τζιοντίλα)

– Δημήτριος Λιόντος (Ζίτσα, Ιωάννινα, κτηματίας)

– Δημήτριος Ζιτσαίος (Ζίτσα,1811, Παρίσι, Βουκουρέστι, ιατρός)

– Αναστάσιος Θεόπιστος (Περάτι Γραμμενοχωρίων, Αιτωλικό, έμπορος)

– Νικόδημος Δημητρίου (Ραδοτόβι Ιωαννίνων, ιερομόναχος και αρχιμανδρίτης)

– Σπύρος Αλεξίου (Κρετσούνιστα Κουρέντων)

Eυεργέτες από την απελευθέρωση και μετέπειτα

–Νικόλαος Γύρας (Ζίτσα, 1845, έμπορος)

–Νικ. Γ.Ξυλάνης (Ζίτσα,1845, σχολάρχης)

–Αναστ. Κ. Γάγαλης (Ζίτσα,Βλαχία, γαιοκτήμονας)

–Γεώργιος Στεργίου (Ζίτσα, γυμνασιάρχης)

–Κώστας Ζιαμπής (Τζιουντίλα)

–Νίκος Εμμανουήλ (Ζίτσα ,1860, Γαλλία, Ιωάννινα, Δασολόγος )

–Σωτήρης Πράσσος (Ζίτσα, Ξενοδόχος)

–Φίλιππος Μήτσης (Σαντοβίτσα Κουρέντων, αγρότης )

– Γεώργιος Βελιαρούτης (Γραμμένο Ιωαννίνων,1856, χανιτζής, έμπορος)

– Γιάννης Παππάς (Βελτσίστα, Αμερική, έμπορος)

– Μίχος Κατσιώνης ή Ζαφειρόπουλος (Δελβινακόπολο, χαλκουργός)

– Δημήτρω Τζιμογιάννη (Πρωτόπαππα)

– Αικατερίνη Γοργόλη (Κοβίλιανη Γραμμενοχωρίων)

– Γιώργος Μιζάρας (Γραμμένο Γραμμενοχωρίων, 1876, έμπορος σανών)

– Γιώργος Ματσόπουλος (Τζιοντήλα ,ιατρός )

Eυεργέτες από το 1940-1974

–Γιώργος Σταμάτης (Κούρεντα, 1855, βαμβακέμπορος)

– Κωστής και Στέφανος Στεφάνου (Τζιουντίλα  ,1864 και 1868, Φιλαδέλφεια Αμερικής . Κατασκευάζουν τα πρώτα τσιγάρα με τη φίρμα ‘’Ραμσής ο Β’ και στήνουν τη βιομηχανία τους)

– Φωκίων Ράδος (Γραμμένο Ιωαννίνων, γεν. Ιωάννινα,1873, Ιατρός)

– Γιώργος Μπαλακώστας (Γραμμένο, 1872, ταβερνιάρης)

– Ευάγγελος Αντωνιάδης (Τσερκοβίστα Κουρέντων,1882, Καθηγητής Ιστορίας Πανεπιστ. Αθηνών)

– Σπύρος Κόντος (Μοσπίνα Γραμμενοχωρίων, επιχειρηματίας)

– Δημήτρης Σίκλας (Βράβορη Γραμμενοχωρίων,1889, έμπορος)

–Δημήτρης Παπαπέτρος ή Τζίμ Πάππας (Κοβίλιανη Γραμμενοχωρίων,1895,επιχειρηματίας)

Eυεργέτες από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας έως 1989

– Γιάννης Καμπέρης ( Ζωοδόχος,1924, οικοδομικές, βιομηχανικές, οικοδομικές επιχειρήσεις)

– Θανάσης Βαδόκας (Ζίτσα,1920, Βιομήχανος σιουστών, δικό του έργο ο Σταθμός Υπεραστικών Λεωφορείων Δυτ. Ελλάδας στον Κηφισσό)

– Λευτέρης Μαντζίκας (Λιγοψά,1917, βιομήχανος της μακαρονοποϊίας ΜΙΣΚΟ)

(Τα στοιχεία από την ηλεκτρονική σελίδα του Λογαριασμού Ενίσχυσης και Αλληλοβοήθειας Δικηγόρων Ιωαννίνων, Λ.Ε.Α.Δ.Ι.)

Πηγές :

– Μπέτη Στέφανου: Η Ηπειρωτική Ευποιϊα , Έκδοση Αγαθοεργών Καταστημάτων Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1982

– Μπέτη Στέφανου: Οι Ζωσιμάδες, Έκδοση Ζωσιμαίας Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1990

– Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων : Μνήμη Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000

– Ήπειρος: 4000 χρόνια Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1997)