Η εκπαίδευση στον Αρχάγγελο και τα γύρω χωριά
Σύμφωνα με την περιγραφή του Γάλλου περιηγητή Βίκτωρ Γκερέν (V. GUERIN) που επισκέφθηκε τη Ρόδο τον Ιούνιο του 1856 υπήρχε στον Αρχάγγελο σχολείο που ίδρυσε και διεύθυνε ο παπάς του χωριού.
Όμως το πρώτο οργανωμένο σχολείο στον Αρχάγγελο ήταν το Α΄ Δημοτικό σχολείο που εγκαινιάστηκε και άρχισε να λειτουργεί το Σεπτέμβριο του 1919. Η νέα Δημοτική Σχολή Αρχαγγέλου όπως επονομάζεται αποφασίζει και προγραμματίζει να κτιστεί από το λαό του Αρχαγγέλου Δημοτικό Σχολείο αμέσως μετά την αποχώρηση των Τούρκων από τη Ρόδο και ο θεμέλιος λίθος τίθεται την 7η Νοεμβρίου 1914. Πριν από το Α΄ Δημοτικό σχολείο υπήρχαν άτυπες σχολικές αίθουσες στην αυλή της εκκλησίας και στην πλατεία του Αϊ Γιάννη.
Το τριτάξιο γυμνάσιο
Ο Αρχάγγελος ήταν το πρώτο χωριό της Δωδεκανήσου στο οποίο λειτούργησε Γυμνάσιο. Αμέσως μετά την απελευθέρωση τον Μάρτιο του 1948 και την ενσωμάτωση των νησιών στον εθνικό κορμό της Ελλάδος, το τότε εκλεγμένο κοινοτικό συμβούλιο του Αρχαγγέλου με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Κωνταντούρα προέβη στις αναγκαίες ενέργειες για την λειτουργία του Γυμνασίου.
Το έτος 1948-49 λειτούργησαν για πρώτη φορά δύο τάξεις ως Γυμνασιακό παράρτημα του Βενετοκλείου Γυμνασίου Ρόδου.
Το πρώτο Γυμνάσιο του Αρχαγγέλου στεγάστηκε σε ένα σπίτι, που μετατράπηκε σε σχολείο, της οικογένειας Σωτήρη Γέροντα-Στεφάνου. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού είχε το παρατσούκλι «κακιάς» και έτσι το Γυμνάσιο λεγόταν «Κάκειο». Στο Κάκειο λειτούργησαν κατά τα έτη 1948-1949 δύο τάξεις Α΄ και ΄Β Γυμνασίου. Επειδή τα χρόνια αυτά ήταν δύσκολα η Εκκλησία του Αρχαγγέλου πούλησε τον πυρήνα των Μαγγάνων της και αγόρασε στα παιδιά του Γυμνασίου τα βιβλία. Οι δύο τάξεις λειτούργησαν και το επόμενο σχολικό έτος 1949-50. Το σχολείο δεν ήταν πλήρες εξατάξιο αλλά τριτάξιο. Τα παιδιά που τελείωναν την τρίτη τάξη σ’ αυτό αν ήθελαν να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τις γυμνασιακές τους σπουδές έπρεπε να μετακομίσουν στη Ρόδο και να πάνε σ’ ένα από τα Γυμνάσια της Ρόδου που τότε ήταν το ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Αρρένων, το ΚΑΖΟΥΛΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Θηλέων, η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Αρρένων και Θηλέων και η ΟΙΚΟΚΥΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΡΟΔΟΥ που λειτουργούσε σαν Σχολή Μέσης Εκπαίδευσης Θηλέων.
Οι πρώτοι μαθητές που στελέχωσαν το «Κάκειο» Αρχαγγέλου και στους οποίους όλοι εμείς οι μεταγενέστεροι οφείλουμε ευγνωμοσύνη ήταν: Διμέλης Κωνσταντίνος-Δαμιανός Δαμιανού, Γιασιράνης Νικόλαος, Οίκουτας Στέφανος, Καράης Κωνσταντίνος, Σαρικάς Αλέξανδρος, Ντάλιας Στέφανος, Ψαράς Στέφανος, Χατζημανώλης Εμμανουήλ, Χατζηνικόλας Αντώνιος, Χριστοδούλου Νικόλαος, Χαραλάμπούς Αργυρή, Παπαπαναγιώτου Ανθούλα, Δημητριάδη Αντώνιος, Γιακουμάκης Ιάκωβος, Λαμπριανός Νικόλαος, Σαρικάς Νικόλαος, Σαρικάς Αντώνιος, Παπανικόλας Κωνσταντίνος, Γέροντας Παναγιώτης, Χαζτηνικόλας Κωνσταντίνος, Χατζηνικόλας Γεώργιος.
Το σχολικό έτος 1950-51 το Γυμνάσιο μεταφέρθηκε και στεγάστηκε στις αίθουσες του πρώτου Δημοτικού Σχολείου Αρχαγγέλου. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις της κ. Καραγιάννη που εργάστηκε στο Γυμνάσιο Αρχαγγέλου την περίοδο εκείνη, η μία αίθουσα ήταν Τάξη, Γραφείο και Βιβλιοθήκη. Η μία τάξη έκανε μάθημα σ αυτήν την αίθουσα, η άλλη τάξη σε ένα δωμάτιο στην αυλή της εκκλησίας και η τρίτη τάξη είχε κενό.
Ο μισθός του καθηγητή τα χρόνια εκείνα ήταν 1.840 δρχ. το μήνα ενώ στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς η Κοινότητα Αρχαγγέλου έδινε στον κάθε καθηγητή ένα εφ’ άπαξ ποσό 500 (πεντακοσίων) δραχμών για τις επιπλέον ώρες μαθημάτων που δίδασκαν τα παιδιά τους.
Το σχολείο είχε μαθητές από Μαλώνα, Μάσαρη, Κάλαθο, Πυλώνα, Λάρδο, Καττβιά, και Λάερμα. Τα παιδιά από Μαλώνα, Μάσαρη, και Κάλαθο πηγαινοέρχονταν με το λεωφορείο ενώ τα παιδιά από τα άλλα χωριά έμεναν σαν οικότροφα στο σπίτι κάποιας Αρχαγγελίτισας
Έπειτα από δύο χρόνια (1953-54) διορίσθηκε διευθυντής του Γυμνασίου ο παπά-Χολέβας. Με ενέργειες του τότε Δημάρχου Δημητρίου Ψαθά και τις προτροπές του παπά-Χολέβα άρχισε η ανέγερση του Γυμνασίου στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Το έτος 1953 ο παπα-Χολέβας που ήταν διευθυντής του Γυμνασιακού Παραρτήματος Αρχαγγέλου συνεννοήθηκε με τον πρόεδρο της κοινότητας κ. Ψαθά και τους ιερείς Παπανικολάου και Παπαγεωργίου, και έκαναν γενική συνέλευση στην πλατεία του χωριού για να δουν πως μπορεί το Γυμνάσιο να έχει τη δική του στέγη. Πράγματι το 1954 ξεκίνησε το κτίσιμο του Γυμνασίου με 5 αίθουσες. Στην τελετή που έγινε για το θεμέλιο λίθο παρευρέθηκε πολύς κόσμος και ο κ. Μάτσης, Γενικός Διευθυντής Δωδεκανήσου.
Το σχολικό έτος 1959-60 το Γυμνάσιο στεγάστηκε στο καινούριο του κτίριο. Μετά το πέρας των εργασιών, το κτίριο του Γυμνασίου στέγασε κατ’ αρχήν τις τέσσερις πρώτες τάξεις και αργότερα έγινε πλέον πλήρες Γυμνάσιο Αρχαγγέλου και αποδεσμεύθηκε από το Βενετόκλειο.
Το 1976 με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση το Γυμνάσιο χωρίστηκε σε δύο. Οι τρεις πρώτες τάξεις έμειναν στο Γυμνάσιο και οι άλλες τρεις έγιναν Λύκειο με πρώτο Λυκειάρχη τον κ. Στυλιανό Οίκουτα, Θεολόγο και Γενικό Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδέυσης τον κ. Καρνασόπουλο.
Ευχαριστούμε τον κύριο Φράγκο Σταμάτη, καθηγητή Φιλόλογο του Λυκείου Αρχαγγέλου για την πολύτιμη συμβολή του στη συλλογή του παραπάνω υλικού.
Πατήστε εδώ για να κάνετε ένα ταξίδι στο παρελθόν μέσα από φωτογραφίες που συγκέντρωσαν οι μαθητές/τριες του Λυκείου Αρχαγγέλου
