Στο σημερινό μάθημα θα δούμε ένα τραγούδι από μία όπερα με θέμα την Ελληνική Επανάσταση και τίτλο “Μάρκος Μπότσαρης”.

Ο Συνθέτης

Ο Παύλος Καρρέρ (1829-1896) ήταν ένας συνθέτης με καταγωγή από τη Ζάκυνθο. Σπούδασε στην Κέρκυρα και στο Μιλάνο και έγραφε μουσική σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής που ήθελαν τα Επτάνησα να έχουν έντονη επιρροή από την ιταλική όπερα. Έγραψε 4 όπερες, όλες με θέμα την Ελληνική Επανάσταση:

• “Μάρκος Μπότσαρης”, (1856-7)

• “Η Κυρά Φροσύνη”, (1868)

• “Δέσπω, η ηρωίδα του Σουλίου” (1875) και

• η χαμένη του όπερα “Λάμπρος Κατσώνης” (~1890)

 

Το τραγούδι που θα δούμε είναι από την πρώτη του όπερα και είχε αρχικά τους στίχους του στα Ιταλικά (Λιμπρετίστας, δηλ. στιχουργός ήταν ο Ιταλός φίλος του Giovanni Caccialuppi). Αργότερα η όπερα μεταφράστηκε στα ελληνικά. Το συγκεκριμένο τραγούδι ωστόσο είναι το μόνο εμβόλιμο κομμάτι που πρόσθεσε αργότερα ο συνθέτης σε στίχους του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και το τραγουδά ο πρωταγωνιστής του έργου.

Η υπόθεση της όπερας:

Είμαστε στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης (1821-1823) κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου. Ο στρατηγός Μάρκος Μπότσαρης στέλνει μια Ελληνίδα προσφυγοπούλα από την Κωνσταντινούπολη, τη Σοφία, με αντρική φορεσιά στο στρατόπεδο των Τούρκων για να κατασκοπεύσει τις εχθρικές γραμμές. Εκείνη συλλαμβάνεται και οδηγείται μπροστά στον Μουσταφά Πασά, τον πολιορκητή. Στο πρόσωπό του αναγνωρίζει τον πρώην εξισλαμισθέντα εραστή της, ο οποίος πρόδωσε τη Φιλική Εταιρεία στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μουσταφά, ψυχικό ράκος, ζητάει να συνθηκολογήσει με το Μάρκο. Το έργο τελειώνει με τη νικηφόρο έξοδο των Σουλιωτών υπό την αρχηγία του Μπότσαρη, μέσα σε αστραπές και βροντές. Ο ήρωας όμως πληγώνεται θανάσιμα και πεθαίνει ζητώντας εκδίκηση.

Η όπερα στην αρχή απαγορεύτηκε από τον Όθωνα να παρουσιαστεί στο κοινό “ένεκα πολιτικών λόγων υψίστης σημασίας”, ανέβηκε όμως τελικά στην Πάτρα το 1861 με μεγάλη επιτυχία.*

Ο Γέρο Δήμος

Εγέρασα μωρέ παιδιά, πενήντα χρόνους κλέφτης,

τον ύπνο δεν εχόρτασα και τώρα αποσταμένος

θέλω να πάω να κοιμηθώ, εστέρεψε η καρδιά μου.

Βρύση το αίμα το ‘χυσα σταλαματιά δε μένει, 

αμάν, αμάν, αμάν, σταλαματιά δε μένει.

Ποιος ξέρει από το μνήμα μου τι δέντρο θα φυτρώσει.

Κι αν ξεφυτρώσει πλάτανος, στον ίσκιο του από κάτω,

θα ‘ρχονται τα κλεφτόπουλα τ’ άρματα να κρεμάνε,

να πλένουν τις λαβωματιές το Δήμο να σχωρνάνε.

αμάν, αμάν, αμάν, το Δήμο να σχωρνάνε.

«Τρέχα παιδί μου γρήγορα τρέχα ψηλά στη ράχη

και ρίξε το τουφέκι μου στον ύπνο μου επάνω».

Άκουσε ο Δήμος τη βοή μες στο βαθύ τον ύπνο,

τ’ αγνό του χείλι εγέλασε και σταύρωσε τα χέρια.

Ο γερο-Δήμος πέθανε, ο γερο-Δήμος πάει.

Ο γερο-Δήμος πέθανε ο γέρο- Δήμος πάει,

αμάν, αμάν, αμάν, ο γέρο Δήμος πάει.

Ας ακούσουμε το τραγούδι από έναν τενόρο, τον Βαγγέλη Χατζησίμο (Angelo Simo). Την ορχήστρα διευθύνει ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής. (The Pazardzhik Symphony Orchestra)

 

Για την ηχογράφησή σας:

 

Η χαρακτηριστική εικόνα του μαθήματος είναι έγχρωμη λιθογραφία του Γερμανού ζωγράφου Peter von Hess (1852) με τίτλο: Ο Μπότσαρης αποθνήσκει στο Καρπενήσι.

*Πηγή: Οι πληροφορίες του μαθήματος προήλθαν από κείμενο- παρουσίαση για τον Παύλο Καρρέρ της Αύρας Ξεπαπαδάκου από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.