Βιβλιοθήκη Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά

ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ:  ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Της Μαρίας Πάλμου, Υπεύθυνης Σ. Β. της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά.Ανατύπωση από το Περιοδικό ΈΚΦΡΑΣΗ, Τεύχος 6-7,Σεπτέμβριος 2008, σελ107-109.Οι νέες 499 Σχολικές Βιβλιοθήκες  είναι πια γεγονός για τη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα. Η δημιουργία τους είναι ένα από τα έργα που εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκ/σης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας,  με χρηματοδότηση του Β’ Κοινοτικού πλαισίου στήριξης της Ε.Ε .Το 1999 – 2000,  στα πλαίσια της εφαρμογής Νόμου –πλαισίου για την εκ/ση(ν. 1566/85,αρ. 43. ΣΑΛΑΜΙΣ  1.3γ και 1.4β., δημιουργήθηκε και η νέα Σχολική Βιβλιοθήκη της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά.      Σκοπός της , σύμφωνα με το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο των Σ.Β. είναι να συμβάλλει ενεργά:   ·         Στην αποκωδικοποίηση των πληροφοριών, που σήμερα παρέχονται με καταιγιστικούς ρυθμούς.   ·         Στην ενσωμάτωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για την διεύρυνση των δυνατοτήτων των μαθητών.   ·         Στην προσπάθεια του σχολείου να διαμορφώσει πολίτες για την σύγχρονη κοινωνία.   ·         Στην προώθηση της αλλαγής του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος και της αναμόρφωσης των Προγραμμάτων Σπουδών. [1] Επιπλέον, σύμφωνα δε με το Μανιφέστο της UNESCO το οποίο έχει επικυρωθεί και από τη χώρα μας , η Σχολική Βιβλιοθήκη έχει ως στόχο τη διακήρυξη της αρχής ότι η ελευθερία έκφρασης και η πρόσβαση στην πληροφόρηση είναι ουσιαστική για τη δημιουργία αποτελεσματικών και υπεύθυνων πολιτών και για τη συμμετοχή τους σε μια δημοκρατική πολιτεία. Όλα όσα προαναφέρθηκαν, όμως, παραμένουν ακόμη σε μεγάλο βαθμό ευγενείς πόθοι, καθώς στην πράξη οι Σχολικές Βιβλιοθήκες  καλούνται να ενταχθούν και να λειτουργήσουν σε ένα δασκαλοκεντρικό και αρτηριοσκληρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο μαστίζεται από βαθειά κρίση, καθώς υπόκειται στην πίεση των συνεχών μεταρρυθμιστικών  αλλαγών. Η μάθηση δεν είναι πια αγαθό, αλλά μέσο για επαγγελματική καταξίωση και κοινωνική αποκατάσταση με την είσοδο σε μια πανεπιστημιακή σχολή υψηλής ζήτησης.  Η «τραπεζική» αυτή  «αντίληψη» της εκπαίδευσης κατά τον Φρέυρε[2], όπου οι μαθητές «αποταμιεύουν τις καταθέσεις του δασκάλου», αδρανοποιεί τους μαθητές και τους στερεί τη χαρά της δημιουργικής μάθησης, κυρίως στο Λύκειο, που έχει μετατραπεί σε προθάλαμο του πανεπιστημίου. Συνεπώς το σχολείο μεταβάλλεται σε εξεταστικό κέντρο, προετοιμάζοντας τον αυριανό πολίτη για την ανταγωνιστική κοινωνική  πραγματικότητα.  

Επιπλέον,  ο μαθητής του σύγχρονου ελληνικού σχολείου, εξουθενωμένος κάτω απ’ το βάρος ενός καταπιεστικού καθημερινού  προγράμματος, που  προβλέπει  επιπρόσθετα φροντιστηριακά μαθήματα το απόγευμα για κάλυψη των ελλείψεων του επίσημου σχολείου, παθητικοποιείται πνευματικά και αποδέχεται άκριτα κάθε μορφή αυθεντίας που του προσφέρεται εύκολα και αβασάνιστα. Πολλές φορές, προσπαθώντας να προλάβει το χρόνο που δεν επαρκεί, για να ανταποκριθεί  στις σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις του, κατά την εκπόνηση σχολικών εργασιών μετατρέπεται σε λογοκλόπο, συνδέοντας άκριτα απόψεις «ειδημόνων» από το διαδίκτυο. Κατά συνέπεια «η μάθηση καταλήγει αλλότρια και αλλοτριωτική για εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους αποσυνδεδεμένη από την εμπειρία τους, (…)  ενώ η χαρά της γνώσης, που προκύπτει από την ανακάλυψη και το μοίρασμα, θεωρούνται τουλάχιστον ύποπτα. Μέτρο και κατάληξη αναπότρεπτη όλων των σχολικών δραστηριοτήτων είναι ο βαθμός! (…) Οι κοινωνικές ανισότητες όχι μόνο αναπαράγονται αλλά εκλογικεύονται δημιουργώντας τα νέα πληβειακά στρώματα, τα «ανεπίδεκτα μαθήσεως». Δεν ευθύνονται πια οι συνθήκες και το περιβάλλον, κοινωνικό και μορφωτικό, αλλά ενοχοποιούνται  οι «μαθησιακές δυσκολίες», «το υπερκινητικό σύνδρομο» κ.ά. που βιώνονται και αντιμετωπίζονται ως ατομικά προβλήματα.

Σ’ αυτό το περιβάλλον οι Σ.Β. ακυρώνονται ως παράγοντας αλλαγής και υποβιβάζονται στον ρόλο της εγκυκλοπαίδειας!» [3]Τέλος, Η απουσία ώρας σχολικής βιβλιοθήκης, όπως στις περισσότερες χώρες, όπου έχει εφαρμοστεί ο θεσμός, δυσχεραίνει την πρόσβαση των μαθητών στο χώρο, καθώς ο χρόνος τους κατά την παραμονή στο σχολείο είναι ασφυκτικά περιορισμένος.Μπορεί άραγε μια Σχολική  Βιβλιοθήκη  να παρέμβει, αλλάζοντας αυτή την απαξίωση της δημιουργικής μάθησης και κατ’ επέκταση την απαξίωση της γνώσης που στην υλιστική μας κοινωνία έχει υποταχθεί στη χρησιμοθηρική αντίληψη του «μαθαίνω ό, τι μου χρειάζεται»,  πέρα από κάθε κριτική θεώρηση της προσφερόμενης γνώσης,  πολύ δε πιο πέρα από κάθε υποψία αισθητικής απόλαυσης  της ανάγνωσης; Μπορεί να το κάνει μόνο αν εκμεταλλευτεί τις μετασχηματιστικές αλλαγές που συμβαίνουν στην κοινωνία  μας τα τελευταία χρόνια και επιβάλλουν την ανάγκη αναπροσαρμογής των εκπαιδευτικών μεθόδων προσέγγισης και διαχείρισης της γνώσης. Ειδικότερα,  η έκρηξη των πληροφοριών  που διαδίδονται με το διαδίκτυο  και  το πλήθος των  νέων μεθόδων και μέσων έρευνας, μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε ότι η  αποτελεσματική  και χρήσιμη γνώση στην οποία αποβλέπει η πολυπολιτισμική μας κοινωνία μπορεί να κατακτηθεί μόνο μέσα από μια διαθεματική προσέγγιση   και  διαχείριση  της  στα πλαίσια της «δια βίου» εκπαίδευσης.Συνεπώς,  η Σχολική Βιβλιοθήκη , με τη δημιουργική συνεργασία του υπευθύνου της με όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας  μπορεί να παρέμβει ώστε:    1)  Οι μαθητές:  α. να ανακαλύψουν  τη συνεργατική μάθηση και να μάθουν εύκολα και δημιουργικά, μετασχηματίζοντας  τις πληροφορίες σε γνώση, μέσα από  ένα  διαθεματικό  μάθημα στη βιβλιοθήκη, β. να καλλιεργήσουν τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα και να επικοινωνήσουν μέσω εκπαιδευτικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων που στηρίζονται από τη βιβλιοθήκη με συνομηλίκους τους  στην Ε.Ε.  γ. να μάθουν ευχάριστα και βιωματικά παρακολουθώντας στα πλαίσια ενός μαθήματος στη βιβλιοθήκη την προβολή ενός εκ/κου DVD ή γνωρίζοντας από κοντά έναν λογοτέχνη και το έργο του .    2) Οι εκπαιδευτικοί: α.  να απαλλαχθούν από το ρόλο του παντογνώστη αξιολογητή και να πλησιάσουν περισσότερο τους μαθητές τους, υιοθετώντας το ρόλο του καθοδηγητή  που μαθαίνει τους μαθητές τους «πώς να μαθαίνουν» ακολουθώντας τα ενδιαφέροντά τους,β.  να αυξήσουν τη βιωματικότητα του μάθημά τους με τη χρήση  των πολυμέσων, του εκ/κου λογισμικού και του οπτικοακουστικού υλικού  που διαθέτει η βιβλιοθήκη.    3)  Το εκπαιδευτικό σύστημα:  να αναμορφώσει το αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων,  προωθώντας, με την δυναμική ένταξη της Σχολικής Βιβλιοθήκης στην εκ/κη πράξη,  τη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, στην οποία στοχεύει και η νέα εκ/κη μεταρρύθμιση.    4) Το σχολείο: να ασκήσει έναν πολύπλευρο πολιτιστικό και παιδευτικό ρόλο  στην ευρύτερη κοινότητα.Θέλοντας να περάσει από τη θεωρία στην πράξη η Σχολική Βιβλιοθήκη της Ιωνιδείου διοργάνωσε μια σειρά από δραστηριότητες. Ενδεικτικά παραθέτω μερικές απ’ αυτές που έγιναν στο χώρο της Σχολικής Βιβλιοθήκης  απ’ την έναρξη του Σχολικού Έτους 2007- 2008: α. Μαθήματα καθηγητών στη Σ.Β. με τη χρήση του υλικού και των εποπτικών μέσων της .β.   Έκθεση βιβλίου και Φωτογραφίας στο χώρο της Σ.Β. για την επέτειο του ΟΧΙ.  γ. Πραγματοποίηση συναντήσεων για προγράμματα πολιτιστικής και  περιβαλλοντικής εκπ/σης στη Σ.Β. ομάδων μαθητών με τους Υπεύθυνους εκπαιδευτικούς και υποστήριξή τους με την αναζήτηση, το δανεισμό και την αγορά υλικού. Ειδικά το Πολιτιστικό  προγράμματος του  Γυμνασίου με θέμα: «Ο Γκρέκο στην Ιταλία και η ιταλική τέχνη» υποστηρίζεται ενεργά από τη Σ.Β. και οι συναντήσεις της ομάδας γίνονται στο χώρο της Σ.Β. κάθε Παρασκευή μετά το τέλος των μαθημάτων. δ. Δραστηριότητες εξοικείωσης με τη αναζήτηση/ανάκτηση υλικού μέσω Η/Υ με ομάδες της Α΄ Γυμνασίου σε συνεργασία με καθηγητές του Γυμνασίου.ε. Προβολή Video στο αναγνωστήριο σε ομάδες μαθητών Γυμνασίου/Λυκείου στα πλαίσια μαθημάτων στη Σ.Β. στ. Αναζήτηση /ανάκτηση κατάλληλου εκ/κου υλικού για την υποστήριξη των δειγματικών διδασκαλιών καθηγητών και φοιτητών. ζ. Συγκέντρωση  και  δανεισμός ή αναπαραγωγή  υλικού  της  Σ.Β. για εργασίες που έχουν ανατεθεί στους μαθητές και για προετοιμασία Σχ. Εορτών και εκδηλώσεων (π.χ. ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης)  σε συνεργασία με τους υπεύθυνους εκ/κους.Τελειώνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι η Σχολική Βιβλιοθήκη της Ιωνιδείου, σεβόμενη τη μακραίωνη ιστορία της, είναι μια πηγή δημιουργικής γνώσης, όπου με την αμέριστη συμπαράσταση των Διευθυντών Γυμνασίου και Λυκείου αλλά και με την εξαιρετικά προσοδοφόρα συνεργασία των εκ/κων με την υπεύθυνό της γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστούν οι νέες συνεργατικές και μαθητοκεντρικές  μέθοδοι έρευνας και διδασκαλίας, μέσα σ’ ένα ευχάριστο περιβάλλον, όπου η μάθηση γίνεται παιχνίδι.

[1] Ανακοίνωση Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για το έργο «Δωδώνη», σ.1 

[2] Freire, P., Η αγωγή του καταπιεζόμενου, εκδ. Ράππα, Αθήνα 1972

[3] Απόσπασμα από το άρθρο του Θ. ΑΖΟΥΔΗ, φιλολόγου, υπευθύνου Σ.Β. Λ/Κ Κ. Ποροϊων Σερρών  που απεστάλη στις Σ.Β. μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομίου.

[4] Με την υποστήριξη του ΕΚΕΒΙ πραγματοποιούνται  θεματικές εκθέσεις για για λογοτέχνες και οργανώνονται συναντήσεις με λογοτέχνες που βρίσκονται στη ζωή.  διαθεματικά μαθήματα στην βιβλιοθήκη.