Μαζί με τον Βάκωνα (Francis Bacon), τον Λοκ (John Locke), τον Νεύτωνα (Isaac Newton) θέτουν τα φιλοσοφικά θεμέλια της πνευματικής Επανάστασης αμφισβητώντας θεμελιακές υποθέσεις για το σύμπαν και τον ανθρώπινο νου, κατεδαφίζοντας παλιές ιδέες και οικοδομώντας καινούριες αντιλήψεις και θεωρίες.
Α. Ιδρυτής του νέου ρασιοναλισμού (ορθολογισμού),
oικοδόμησε μια φιλοσοφία στη βάση της συστηματικής εξέτασης των παραδεκτών αληθειών. Το σύστημα των πεποιθήσεων του οικοδομήθηκε μέσω του μαθηματικού οργάνου της καθαρής απαγωγής.
- Στη φημισμένη του Πραγματεία περί μεθόδου (1637) καθώς και σε άλλα επιστημονικά έργα του αρχίζει από απλές αυταπόδεικτες αλήθειες, όπως τα αξιώματα της γεωμετρίας και μέσω συλλογισμών φτάνει σε καθορισμένα συμπεράσματα.
- Πίστευε ότι είχε ανακαλύψει τα απόλυτο αξίωμα στην αρχή: Cognito ergo sum = σκέφτομαι άρα υπάρχω. Υποστήριξε ότι από το παραπάνω αξίωμα μπορούσε να καταλήξει για παράδειγμα στο συμπέρασμα της ύπαρξης του θεού καθώς και στο ότι οι άνθρωποι είναι σκεπτόμενα όντα. Αυτές οι αλήθειες είναι τόσο αλάθητες, όσο και οι αλήθειες της γεωμετρίας γιατί είναι προϊόν αλάθητης μεθόδου.
Β. Υπήρξε και υπεύθυνος για την εισαγωγή της αντίληψης ενός μηχανιστικού σύμπαντος. Δίδασκε ότι το σύνολο της ύλης οργανικής και ανόργανης, μπορούσε να καθοριστεί με βάση τους όρους του χώρου και της κίνησης. «Δώστε μου χώρο και κίνηση και θα κατασκευάσω το σύμπαν» διακήρυξε κάποτε. Κάθε ξεχωριστό πράγμα -ένα ηλιακό σύστημα, ένα άστρο, η ίδια η γη είναι μία μηχανή που λειτουργεί μόνη της, με μια δύναμη που προέρχεται από την αρχική ώθηση που έδωσε στο σύμπαν ο θεός.
Σε αυτό το γενικό μηχανιστικό σύστημα δεν απέκλειε και τα σώματα των ζώων και των ανθρώπων με εξαίρεση τον ανθρώπινο νου που δεν ήταν κατά τον Καρτέσιο μία μορφή ύλης, αλλά κάτι εντελώς διαφορετικό που είχε εμφυτεύσει ο θεός στον άνθρωπο. –Συμπέρασμα è ο κόσμος ήταν επομένως δυιστικός (Δυισμός του Καρτέσιου), αποτελείτο από πνεύμα και ύλη.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ => Οι αρχές του ρασιοναλισμού και του μηχανικισμού υιοθετήθηκαν από την πλειοψηφία των φιλοσόφων του 17ου αιώνα, ενώ για τους συγχρόνους του, έθετε τις βάσεις για κατανόηση του μηχανικού χαρακτήρα της φύσης του σύμπαντος καθώς και του ελέγχου του κόσμου από την ανθρωπότητα με πρακτικό χαρακτήρα: «Κατανοώντας τις δυνάμεις και τη δράση της φωτιάς, του νερού, του αέρα, των άστρων και του ουρανού», έγραφε στην Πραγματεία του ο Καρτέσιος, «μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για κάθε σκοπό για τον οποίο είναι κατάλληλες, έτσι ώστε να μπορέσουμε να καταστήσουμε τους εαυτούς μας κύριους και ιδιοκτήτες της φύσης».
ΠΗΓΕΣ: Γαλλικά γ’ γυμνασίου Action.fr–gr 3 / Burns E. Ευρωπαϊκή Ιστορία Ι.
Επιμέλεια: Νιφλή Χαρίκλεια MΕd/Sc. (Διδακτικής/Γλωσσολογίας), ΜΑ (Πολιτικές Επιστήμες/Διεθνείς Σχέσεις)
