lemonstef's blog

Για να στεφθεί με επιτυχία η μαθησιακή διαδικασία και να υλοποιηθούν οι μαθησιακοί στόχοι, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει στο νου του ότι ένα επιτυχημένο πρόγραμμα διαχείρισης μαθητών με ΔΕΠΥ πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

1.    Έγκαιρη ενημέρωση της σχολικής κοινότητας από τους γονείς του μαθητή με ΔΕΠΥ:

Η ενημέρωση των εκπαιδευτικών, ιδιαιτέρως για τη διάγνωση των μαθητών με ΔΕΠΥ, είναι πολύ σημαντικό να λάβει χώρα αμέσως μετά την παραλαβή της διάγνωσης από το οικείο ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ο εκπαιδευτικός, γνωρίζοντας ότι μαθητές του αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες που οφείλονται σε αυτήν τη διαταραχή, δύναται να ανακαλύψει τις κατάλληλες τεχνικές μάθησης και ακόμα να αποφύγει λανθασμένη απόδοση συμπεριφορών που διαφέρουν σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές. Σημαντικό και ταυτόχρονα αναγκαίο αποτελεί να ενημερωθεί ο εκπαιδευτικός για το τι ακριβώς είναι ΔΕΠΥ, ποιες οι παράμετροι της και σε ποιο βαθμό επηρεάζει τη μάθηση. Επιπλέον, απαραίτητη πληροφορία για τη διαχείριση των προαναφερόμενων μαθητών είναι το αν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και αν τελείται κάποια συγκεκριμένη εκπαιδευτική παρέμβαση εκτός σχολικού πλαισίου.

2.    Τροποποίηση του περιβάλλοντος της τάξης:

α) Ειδική τοποθέτηση μαθητών με ΔΕΠΥ

• • Είναι σημαντικό να προταθεί στο μαθητή να καθίσει κοντά στον εκπαιδευτικό και μάλιστα μακριά από ποίκιλα οπτικά ερεθίσματα, όπως πόστερ, φωτογραφίες, εξωσχολικές ανακοινώσεις, παράθυρα, πόρτα, τα οποία του αποσπούν εξαιρετικά την προσοχή.

• • Κερδοφόρο για το μαθητή με ΔΕΠΥ θα αποτελέσει το να κάτσει στο ίδιο θρανίο με μαθητή υπόδειγμα, ο οποίος δε θα του αποσπά την προσοχή και παράλληλα θα αποτελεί για αυτόν πρότυπο μίμησης.
  • Επιτρέψτε ελευθερία κινήσεων στο θρανίο του μαθητή με ΔΕΠΥ. Ο μαθητής, λόγω της υπερκινητικότητάς του, δε μπορεί να κάτσει ακίνητος για πολλή ώρα στην ίδια θέση. Δώστε του την ελευθερία χώρου με σαφή όρια, ώστε να μπορεί να φτιάχνει άνετα τη τσάντα του, να τοποθετεί τις σημειώσεις του και να κινείται στη θέση του.

 β) Αναγνώριση & διοχέτευση κινητικής ενέργειας του μαθητή

Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μαθητής με ΔΕΠΥ έχει ανάγκη να διοχετεύσει την κινητικότητα του. Μπορούμε να του παράσχουμε τρόπους, ώστε η προαναφερόμενη ανάγκη του να μην εμποδίζει τη μαθησιακή διαδικασία.
Μερικά παραδείγματα τρόπων είναι τα εξής:

• • Τοποθετείστε τον στη θέση του υπεύθυνου για το σβήσιμο του πίνακα μετά το πέρας του μαθήματος.
  • Αναθέστε του το μοίρασμα των τετραδίων ή των φυλλαδίων.
  • Ενσωματώστε τους τρόπους διοχέτευσης κινητικότητας στο καθημερινό πρόγραμμα και παράλληλα χρησιμοποιήστε τους ως αφορμή για θετική ενίσχυση και αναγνώριση της αξίας του ως μαθητή.

γ) Οργανώστε το χώρο της τάξης

• • Δημιουργήστε μαζί και με τους υπόλοιπους μαθητές τους «ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ». Με άλλα λόγια, καταγράψτε μέσω ομαδικής δραστηριότητας τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μαθητών αλλά και τα δικά σας.

• •  Ανάρτηση Μηναίου Ημερολογίου, με σημειωμένες τις προγραμματισμένες εκδρομές, εκδηλώσεις του σχολείου, διαγωνίσματα κ.α

(πηγή: http://edo-nipiagogio.blogspot.gr/2012_09_09_archive.html)

• • Συζητείστε με όλους τους μαθητές την οργάνωση και την καθαριότητα της τάξης. Παράδειγμα, οι σχολικές τσάντες είναι επιθυμητό να είναι κρεμασμένες στο θρανίο και όχι πεταμένες στο έδαφος ή πάνω στο θρανίο. Με αυτόν τον τρόπο, ο μαθητής με ΔΕΠΥ μαθαίνει να οργανώνεται, να οριοθετείται ενώ παράλληλα αφαιρούνται οι «επικίνδυνες» αφορμές για διάσπαση προσοχής.

δ) Αναγνώριση ενδείξεων αισθητηριακής υπερφόρτισης & διάσπαση προσοχής του μαθητή με ΔΕΠΥ

• • Κατορθώστε να είστε, ανά διαστήματα, κοντά στο μαθητή με ΔΕΠΥ, π.χ θα μπορούσατε να κάνετε συχνά «περάσματα» ή στάσεις δίπλα του.
  • Κάνετε έγκαιρη παρέμβαση για αποφόρτιση της έντασης και βοηθείστε τον να ξαναοργανώσει τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, μπορείτε να του επιτρέψτε να βγει για συγκεκριμένο διάστημα εκτός τάξης για να πάει στην τουαλέτα, να πιεί νερό, να σας φέρει κάτι από το γραφείο καθηγητών κ.α.
  • Επαναφέρετέ τον στα τεκταινόμενα της τάξης μέσω ενός διακριτικού αγγίγματος στον ώμο ή με ένα μικρό χτύπημα στο θρανίο.
  • Χρησιμοποιήστε κατευθυντήριες επισημάνσεις, όπως «Αυτό είναι σημαντικό!».
  • Εφαρμόστε Οπτικά Σήματα. Για παράδειγμα, δείξτε με το δάχτυλο σας το παιδί ενώ το κοιτάτε.
  • Συμφωνείστε με το μαθητή να χρησιμοποιεί κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις χεριών, οι οποίες θα αποτελούν μηνύματα επικοινωνίας μεταξύ σας, χωρίς να παρενοχλούν τη μαθησιακή διαδικασία, και παράλληλα θα βοηθήσουν στη θετική ενίσχυση της μαθησιακής απόδοσης του μαθητή. Με άλλα λόγια, μπορείτε να ζητήσετε από το μαθητή να σηκώσει το χέρι του, όταν θέλει να ρωτήσει κάτι, ή να κάνει μια κλειστή γροθιά πάνω στο θρανίο, το οποίο θα σημαίνει ότι γνωρίζει την απάντηση. Αντίθετα, μπορεί να κάνει μια ανοιχτή παλάμη προς το θρανίο, το οποίο να δηλώνει ότι δεν γνωρίζει την απάντηση.
  • Δομείστε μια ΡΟΥΤΙΝΑ στις δραστηριότητες της τάξης. Σαφώς είναι σημαντικό να υπάρχει καθοδήγηση και επίβλεψη από μέρος του εκπαιδευτικού στις μεταβάσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων.

3.    Προσαρμογή διδασκαλίας

α) Παρουσιάζοντας το μαθησιακό υλικό

• • Συνοψίστε το προηγούμενο μάθημα, π.χ μπορείτε να υπενθυμίσετε το χθεσινό κεφάλαιο ή να θέσετε ερωτήσεις κατανόησης πριν την παράδοση της νέας ενότητας.
  • «Σπάστε» σε κομμάτια τη διδασκαλία νέων γνώσεων.
  • Παρουσιάστε το μαθησιακό υλικό με διαφορετικό, όσο τον δυνατόν, τρόπο. Για παράδειγμα μπορείτε να μοιράσετε φυλλάδια με συνοπτικά σχεδιαγράμματα, να παρέχετε το μαθησιακό υλικό μέσω φύλλων εργασίας, να προβάλλετε οπτικό υλικό, να δημιουργήσετε δραστηριότητες με στόχο τη μάθηση.
  • Χρησιμοποιείστε εννοιολογικούς χάρτες για την εκμάθηση των θεωρητικών κομματιών. Συγκεκριμένα, για τη διδασκαλία της παραγωγής λόγου, μπορείτε να κάνετε χρήση της τεχνικής του καταιγισμού ιδεών
  • Δημιουργείστε Λίστες Δραστηριοτήτων της σχολικής ώρας / μέρας. Γράψτε την στον πίνακα ή κολλήστε την σε κάποιον πίνακα σημειώσεων της τάξης. Αυτό έχει ως συνέπεια να γίνει το πρόγραμμα προβλέψιμο και να μειώνεται το άγχος του μαθητή με ΔΕΠΥ.
  • Εγκαθιδρύστε καλή οπτική επαφή με το μαθητή. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι μαθητές, γνωρίζοντας ότι ο εκπαιδευτικός τους κοιτάει, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και να απαντήσουν ορθά στην ερώτηση. Άρα, επιλέξτε τι λειτουργεί καλύτερα ανά περίπτωση!
  • Ελέγχετε συχνά για το αν ο μαθητής κατανοεί επαρκώς τη νέα μαθησιακή γνώση.
  • ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ: παρουσιάστε το υλικό σας με ζωντανό τρόπο χρησιμοποιώντας κόμικς, εικονογραφημένες ιστορίες, έτσι ώστε να κρατιέται αμείωτο το ενδιαφέρον του μαθητή. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ τείνουν να προσέχουν οτιδήποτε τους διεγείρει τις αισθήσεις εκείνη τη στιγμή.
  • Συνολικά, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το παιδί με ΔΕΠΥ επεξεργάζεται συνήθως μόνο το 30% αυτών που ακούει, άρα η διδασκαλία που εμπεριέχει πολυαισθητηριακές μεθόδους, όπως εικόνες, οπτικό υλικό, σχέδια, ομαδικές εργασίες, κινητικές δραστηριότητες, θεατρικό παιχνίδι, εναλλαγή ρόλων ακόμα και τραγούδι, είναι άκρως κερδοφόρες για το μαθητή με ΔΕΠΥ, ο οποίος θα κατορθώσει να συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, χωρίς να χάνει το ενδιαφέρον του εύκολα.β) Δίνοντας οδηγίες
    • • Κερδίστε την προσοχή του μαθητή με ΔΕΠΥ κατά τη διάρκεια που δίνετε οδηγίες για ασκήσεις ή διαγωνίσματα. Για παράδειγμα χρησιμοποιήστε ενθουσιώδη τόνο φωνής, υπερτονίστε σημεία που θεωρείτε σημαντικά.
      • Αποφεύγετε τις πολύπλοκες οδηγίες και τα πολλά λόγια. Λόγω των δυσκολιών του μαθητή με ΔΕΠΥ στη συγκράτηση πληροφοριών στη βραχύχρονη μνήμη, δεν δύναται να συγκρατήσει παραπάνω από 2 μέρη οδηγιών. Έτσι, λοιπόν, οι οδηγίες είναι σημαντικό να παρέχονται στους μαθητές με σαφήνεια, συντομία, αργό και καθαρό λόγο.
      • Αν κρίνετε απαραίτητο επαναλάβετε τις οδηγίες με ήρεμη φωνή και χωρίς βιασύνη.
      • Χρησιμοποιήστε ένα γνωστό και σύντομο στιχάκι ή φράση ή ποιηματάκι, που θα έχετε συμφωνήσει από πριν με τους μαθητές, και ζητήστε να το διαβάσουν όλοι μαζί δυνατά. Αυτή η τεχνική βοηθά στην επαναφορά της προσοχής και την οργάνωση της σκέψης.
      • Βοηθείστε το παιδί να απαντήσει στις ερωτήσεις που τον δυσκολεύουν, μέσω διευκρινιστικών ερωτήσεων.

    γ) Σχολικές εργασίες

    • • Ενθαρρύνετε το μαθητή με ΔΕΠΥ να χρησιμοποιεί ημερολόγιο ή καθημερινό πλάνο εργασιών. Σημαντικό είναι να ελέγξετε αν καταγράφει τις ασκήσεις του, αν σημειώνει της ημερομηνίες των διαγωνισμάτων και οργανώνει το χρόνο απάντησης ερωτήσεων.
      • Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών δείξτε στο μαθητή τον τρόπο που μπορεί να απαντήσει. Παράδειγμα, μπορεί να σημειώνει με ένα × τις ερωτήσεις που είναι σίγουρος ότι είναι λάθος. Αυτό του επιτρέπει να σκεφτεί επαγωγικά και ταυτόχρονα τον ωθεί να διαβάσει όλες τις πιθανές απαντήσεις πριν αποφασίσει τι τελικά θα επιλέξει.
      • Παρέχετε στο μαθητή με ΔΕΠΥ επιπρόσθετο χρόνο για την τελειοποίηση της εργασίας του ή του διαγωνίσματος. Επίσης, έχει αποδειχτεί άκρως ωφέλιμη η υπενθύμιση, ανά συγκεκριμένα διαστήματα, της ώραςπου έχουν οι μαθητές για την ολοκλήρωση της εργασίας. Βέβαια, είναι κατανοητό ότι η ανωτέρω υπενθύμιση πρέπει να γίνεται με ήρεμη φωνή και σταθερότητα, ώστε να μη δημιουργεί περαιτέρω άγχος ή ακόμα και πανικό.
      • Μειώστε την ποσότητα εργασίας ανά σελίδα. Σελίδες βιβλίων που είναι γεμάτες με ασκήσεις είναι αποθαρρυντικές για πολλά παιδιά, πόσο μάλλον για μαθητές με ΔΕΠΥ.
      • Δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να επιλέξουν ποιες εργασίες θέλουν με την προϋπόθεση ότι θα λύσουν ένα συμφωνημένο αριθμό ασκήσεων. Χρήσιμο είναι να κάνουμε στη τάξη μέρος από κάθε άσκηση που δίνουμε για το σπίτι.
      • Ενθαρρύνετε τον μαθητή να υπογραμμίζει με κίτρινο μαρκαδόρο τις λέξεις «κλειδιά» στις ερωτήσεις των διαγωνισμάτων, καθώς και στα κείμενα προς επεξεργασία.
      • Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο των Ομαδοσυνεργατικών Εργασιών. Ο μαθητής με ΔΕΠΥ θα ενδιαφερθεί περισσότερο και λάβει τη μαθησιακή γνώση απρόσκοπτα. Επιπλέον, θα μάθει να συνεργάζεται και να εντάσσεται σε ομάδες.

Προϋποθέσεις και διαδικασίες διαφοροποίησης διδασκαλίας- μάθησης

Η σημαvτικότερη συμβoλή της θεωρίας της επoικoδόμησης στη διαδικασία
Αvάπτυξης Πρoγραμμάτωv και Διδασκαλίας – Μάθησης είvαι η γεvική παραδoχή ότι
η μάθηση δεv εξαρτάται από τo τι κάvει o εκπαιδευτικός αλλά από τo αv αυτό πoυ
κάvει δραστηριoπoιεί ή και oικoδoμεί τα γvωστικά και συναισθηματικά σχήματα τoυ
μαθητή (Κασσωτάκης και Φλουρής, 2002, Κoυτσελίvη, 2002). Αυτό συvεπάγεται
διαφoρoποίηση διαδικασιών μάθησης για διαφoρετικoύς μαθητές. Επειδή, όμως, η
μάθηση δεv είvαι μόvo γvωστική αvάπτυξη ή αvάπτυξη πoυ επιβάλλεται, μεγάλη
σημασία στις διαδικασίες διαφoρoπoίησης έχει και πάλι η συμμετoχή και
συvαισθηματική απoδoχή τωv διαδικασιών και τoυ μαθησιακoύ περιβάλλovτoς από
τov ίδιo τo μαθητή.
Ο εκπαιδευτικός για να εφαρμόσει διαφοροποίηση πρέπει να έχει ξεκάθαρες ιδέες για
τις έννοιες- κλειδιά και τις γενικεύσεις, αρχές και στρατηγικές (πυρηνικές γνώσεις)
που δίνουν νόημα και δομή στο θέμα, το κεφάλαιο, την ενότητα ή το μάθημα που
προγραμματίζει. Η επικέντρωση στις πυρηνικές γνώσεις – κλειδιά εξασφαλίζει ότι
όλοι οι μαθητές αποκτούν βάσεις για την κατανόηση και πρόσβαση σε άλλες γνώσεις.
Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι η διαφοροποίηση διδασκαλίας-μάθησης δεν στηρίζεται
στην αντιπαιδαγωγική λογική «εύκολα για τους αδύνατους και πιο δύσκολα για τους
δυνατούς». Αντίθετα, στις διαφοροποιημένες τάξεις οι εκπαιδευτικοί διατηρούν
υψηλές προσδοκίες για όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές και προγραμματίζουν πώς οι
μαθητές τους θα εκπληρώσουν αυτές τις προσδοκίες. Επομένως, η διαφορά δεν είναι
μειονεξία ή υπεροχή. Σε σχέση πάντα με την εκπαίδευση η διαφορά δείχνει κατά
κύριο λόγο το βαθμό στον οποίο οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες ήταν κατάλληλες για την
ανάπτυξη των συγκεκριμένων προσώπων.
Ακόμη η διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι μαθητοκεντρική και όχι υλοκεντρική,
άρα σημασία δεν έχει το αν «κάλυψα την ύλη» ( ένα παγκόσμιο αρνητικό σύνδρομο
των εκπαιδευτικών) αλλά αν ο κάθε μαθητής βελτιώθηκε σε σχέση με τον εαυτό του.
Οι διαφοροποιημένες τάξεις βασίζονται στην παραδοχή ότι οι μαθησιακές εμπειρίες
είναι πιο αποτελεσματικές όταν είναι ελκυστικές, σχετικές και ενδιαφέρουσες.
Επιπρόσθετα είναι γεγονός ότι δεν κρίνουν όλοι οι μαθητές τα ίδια πράγματα ως
ελκυστικά, σχετικά και ενδιαφέροντα. Η διαφοροποιημένη διδασκαλία αναγνωρίζει
ότι η νέα γνώση πρέπει να οικοδομηθεί πάνω σε προηγούμενη και ότι δεν κατέχουν
όλοι οι μαθητές την ίδια γνώση κατά την έναρξη μιας διερεύνησης. Επομένως, οι
εκπαιδευτικοί που εφαρμόζουν τη διαφοροποίηση προσπαθούν να εντάξουν στη
μαθησιακή διαδικασία την προαπαιτούμενη γνώση και εμπειρία πάνω στην οποία θα
οικοδομηθεί η καινούρια. Διαφορετικά, αν δεν το πράξουν, η διδασκαλία τους
αλληγορικά μοιάζει με προσπάθεια οικοδόμησης του δεύτερου ορόφου
πολυκατοικίας χωρίς να υπάρχει ο πρώτος.
Σε μια διαφοροποιημένη τάξη μαθαίνουν τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί.
Οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν συνεχώς πώς οι μαθητές τους μαθαίνουν, αξιολογούν το
επίπεδο ετοιμότητας των μαθητών με διάφορους τρόπους και σχεδιάζουν μαθησιακές
εμπειρίες βασισμένες στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των συγκεκριμένων
μαθητών. Η συνεργασία με τους μαθητές είναι απαραίτητη ούτως ώστε να
καθοριστούν μαθησιακές ευκαιρίες αποτελεσματικές για κάθε μαθητή, αφού βασική
προτεραιότητα του εκπαιδευτικού είναι να οργανώσει αποτελεσματικές μαθησιακές
εμπειρίες και δραστηριότητες.
Στις διαφοροποιημένες τάξεις οι εκπαιδευτικοί εξασφαλίζουν ότι κάθε μαθητής
καθώς αναπτύσσεται, ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό και όχι τους συμμαθητές
του. Δεν μας ενδιαφέρει πόσο δηλαδή καλός είναι ο μαθητής σε σχέση με τους
συμμαθητές του ούτε τι βαθμό έχει, αλλά πόσο καλύτερος γίνεται σε σχέση με τον
εαυτό του. Κάτω από αυτό το πρίσμα η διαφοροποίηση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως
παιδαγωγική (Stradling και Saunders, 1993) αλλά και οργανωτική στρατηγική
(Κουτσελίνη, 2002) και να επιτρέπει στην ίδια τάξη σε κάθε μαθητή να εργάζεται
επιτυγχάνοντας στόχους που έχουν σχέση με τις ιδιαίτερες του ανάγκες. Η
παιδαγωγική στρατηγική αφορά κυρίως το έργο του εκπαιδευτικού, την ανάλυση του
γνωστικού αντικειμένου σε πυρηνικές γνώσεις τις μεθόδους διδασκαλίας που επιλέγει
και τον τρόπο διαχείρισης του μαθησιακού αντικειμένου. Η δεύτερη διάσταση αφορά
κυρίως τον τρόπο οργάνωσης της τάξης και τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους
μαθητές τους.
Η τεχνική της διαφοροποίησης στηρίζεται στην αναδόμηση και προσαρμογή ενός ή
περισσότερων στοιχείων του γνωστικού αντικειμένου (σκοπών και στόχων,
περιεχομένου, πορείας, αποτελεσμάτων και αξιολόγησης) με βάση ένα ή περισσότερα
χαρακτηριστικά του μαθητή (ετοιμότητα με βάση τις πυρηνικές γνώσεις,
ενδιαφέροντα, στυλ μάθησης, είδη νοημοσύνης).Προϋποθέσεις και διαδικασίες διαφοροποίησης διδασκαλίας- μάθησης: η
ακαδημαϊκή και κοινωνική πτυχή της διδασκαλίας

https://youtu.be/jUWdAxOPPqw 

Ονομάζομαι Στεφάνου Λεμονιά και υπηρετώ στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Σερβίων του νομού Κοζάνης. Το σχολείο μας είναι 6/θέσιο και έχει 90 μαθητές.  Διδάσκω στην Τρίτη τάξη . Θα  ήθελα να αυχηθώ καλή δύναμη σε όλους τους συναδέλφους που τώρα κάνουν το σεμινάριο αυτό, υπομονή και επιμονή .