«Η Νέα Παιδαγωγική», Ν. Καζαντζάκη

Λογοτεχνικό είδος: Το κείμενο είναι απόσπασμα του μυθιστορήματος του Καζαντζάκη, «Αναφορά στον Γκρέκο», που είναι μια ποιητική αυτοβιογραφία του

 

Τίτλος: Αναφέρεται στις παιδαγωγικές μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι δάσκαλοι στα τέλη του 19^ου αι. Υπάρχει ειρωνεία στον τίτλο, γιατί η «Νέα Παιδαγωγική» δεν μπορεί να συμβαδίζει με το υπερβολικό ξύλο, την απαγόρευση του παιχνιδιού ακόμα και στο διάλειμμα και την αυταρχικότητα

Χρόνος: Τα γεγονότα εκτυλίσσονται στα τέλη του 19^ουαι., την πρώτη μέρα που πάει στο σχολείο ο μικρός Νίκος και κάποιες στιγμές από την Τετάρτη Δημοτικού.

 

Τόπος: Τα γεγονότα συμβαίνουν στην Κρήτη, ξεκινώντας από το πατρικό του Καζαντζάκη στο Ηράκλειο, στην αυλή του Αγίου Μηνά και στο σχολείο.

ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΜΑ του αποσπάσματος είναι η αυταρχικότητα των δασκάλων της εποχής των μαθητικών χρόνων του αφηγητή, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ως βασικό Παιδαγωγικό μέσο τον ξυλοδαρμό. Γύρω από αυτό παρουσιάζονται τα παρακάτω επιμέρους Θεματικά Κέντρα:

 

♦     Παιδαγωγικές μέθοδοι: η συμβολή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και στη διάπλαση της προσωπικότητας των μαθητών.

♦     Η εμπειρία της πρώτης μέρας στο σχολείο και το πώς την αντιλαμβάνεται ο μικρός μαθητής.

 

Πρόσωπα του κειμένου: Είναι ο μικρός Νίκος, ο πατέρας του, ο καπετάν Μιχάλης, η μητέρα του, ο πρώτος δάσκαλος με τη βίτσα στο χέρι, ο δάσκαλος της Τετάρτης Δημοτικού και οι υπόλοιποι μαθητές.

 

Ενότητες του κειμένου:

Ενότητα 1^η («Με τα μαγικά πάντα…τη βίτσα»): Η πρώτη μέρα στο δημοτικό

 

Ενότητα 2^η («Από το Δημοτικό… φέρει βούτυρο!»): Αναμνήσεις από τη βία του δασκάλου της Τετάρτης Δημοτικού

 

Τεχνικές αφήγησης α) Αφήγηση: Ο αφηγητής παρουσιάζει τα γεγονότα από την πρώτη μέρα στο σχολείο και από την Τετάρτη Δημοτικού. β) Περιγραφή: Υπάρχουν σύντομες περιγραφές του μικρού παιδιού πριν πάει στο σχολείο, του πρώτου δασκάλου, και του δασκάλου της τετάρτης Δημοτικού, που κάνουν το κείμενο πιο παραστατικό και ζωντανό. γ) Διάλογος: Αρχικά υπάρχει ανάμεσα στον πατέρα και τον πρώτο δάσκαλο και ανάμεσα στο μικρό μαθητή και το δάσκαλο της τετάρτης. Έμμεσα, παρουσιάζεται ο διάλογος ανάμεσα στα παιδιά που σχολιάζουν το δάσκαλό τους. Επίσης δίνονται σε ευθύ λόγο η ευχή της μητέρας στο παιδί της, η προτροπή του πατέρα στο παιδί, οι απειλές του δασκάλου στα παιδιά και τα λόγια του όταν ζήτησε αυγά και βούτυρο και όλα αυτά δεν έχουν απάντηση στο κείμενο. δ) Εσωτερικός μονόλογος: Υπάρχει στο σημείο που το παιδί σκέπτεται ότι ο δάσκαλος μοιάζει με το διάβολο. Αφηγητής: Ο ίδιος ο συγραφέας, στηρίζεται σε προσωπικά του βιώματα και συμμετέχει στα γεγονότα, είναι πρωταγωνιστής (εσωτερικός, ομοδιηγητικός, με εσωτερική εστίαση   Γλώσσα: Είναι απλή δημοτική με στοιχεία της κρητικής διαλέκτου (σφαγάρι, αντρειευόμουν κ.ά.)   Ύφος: Είναι απλό και λιτό, σοβαρό με ποιητική χροιά. Γίνεται ειρωνικό όταν αναφέρεται στη Νέα Παιδαγωγική και χιουμοριστικό όταν η Νέα Παιδαγωγική ταυτίζεται με γυναίκα.   Ιδιωματικές λέξεις και εκφράσεις: κίνησα, μυρίζουμαι, αντρειευόμουν, περφάνια, φούχτα, χτίρι, το κρέας δικό σου τα κόκαλα δικά μου, τυλιγαδίζουν, τα μάτια σας τέσσερα, σταυρό τα χέρια, έδεσα κόμπο την καρδιά μου.   Συνεκδοχή: Σχήμα λόγου όπου μια λέξη δεν σημαίνει εκείνο που δηλώνει, αλλά κάτι άλλο παρόμοιο

Θεματικά κέντρα

 

 

1. Πηγαίνοντας για πρώτη φορά στο σχολείο – Η ψυχική κατάσταση του παιδιού (αγωνία, φόβος, ανυπομονησία)

 

2. Η παιδαγωγική της εποχής του αφηγητή – Ο αυταρχικός-άγριος δάσκαλος

«η Νέα παιδαγωγική»