Διάβαζα προχθές ένα άρθρο στο περιοδικό Φωτογράφος (τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2012) αναφορικά με τις επεμβάσεις που γίνονται σε φωτογραφίες και πώς μπορούμε να τις εντοπίσουμε.
Με αφορμή αυτό το άρθρο έκανα μερικές πολύ απλές σκέψεις, τις οποίες και θα μοιραστώ μαζί σας.
Είναι αναντίρρητο γεγονός ότι στην εποχή μας οι εξελίξεις στην τεχνολογία, που υπαγορεύτηκαν από την ανάγκη των μεγάλων εταιριών καταναλωτικών προϊόντων να δημιουργήσουν μία νέα αγορά, έδωσε τη δυνατότητα στο ευρύ κοινό ν’ αποκτήσει συσκευές που ενσωματώνουν φωτογραφικές δυνατότητες. Η αντικατάσταση του φιλμ από τα ψηφιακά μέσα ήταν επαναστατική ιδέα και άνοιξε την όρεξη σε ένα απίστευτα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να ασχοληθεί με την φωτογραφία. Φωτογραφίες, λοιπόν, μας κατακλύζουν παντού, με κάθε αφορμή, για κάθε γούστο, με καλλιτεχνική διάθεση, επιμελώς μελετημένες ή αυθορμήτως αποτυπώνοντας τη στιγμή. Το επόμενο λογικό βήμα ήταν να γίνουμε πιο εκλεκτικοί έχοντας ως βάση κάποιο αισθητικό κριτήριο. Μέσα από την πληθώρα των φωτογραφιών στεκόμαστε σ’ εκείνες που είναι ωραίες, τις χαζεύουμε ξανά και ξανά, μέχρι να έρθει η στιγμή που μπροστά στα μάτια μας θα εμφανιστούν άλλες εντυπωσιακές εικόνες και πάει λέγοντας. Νομίζω πως αχόρταγα καταναλώνουμε όμορφες εικόνες.
Προφανώς και πάρα πολλές απ’ αυτές έχουν υποστεί κάποιου είδους επεξεργασία. Η επέμβαση στις φωτογραφίες για καλλωπιστικούς λόγους δεν είναι συνώνυμη, όπως ίσως πιστεύουμε, με τις νεότερες τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά συνυφασμένη με την εφεύρεση σχεδόν της φωτογραφίας. Σύμφωνα με το άρθρο, ο Στάλιν έσβηνε από τις φωτογραφίες τους εχθρούς του, ο Χίτλερ τον Γκέμπελς όταν έπαψε να τον συμπαθεί – συμβαίνουν κι αυτά – ο Μουσολίνι έσβηνε τα χαλινάρια του αλόγου του για να εμφανίζεται – Ύψιστε Κύριε! – πιο ρωμαλέος. Οι υπεύθυνοι των σύγχρονων φωτογραφικών στούντιο θα μπορούσαν, υποψιάζομαι, ν’ αναφέρουν πλείστα περιστατικά για εξεζητημένες απαιτήσεις διάσημων προσώπων ως προς το σβήσιμο ατελειών, την εξαφάνιση ρυτίδων, την ανόρθωση στήθους, τη σύσφιγξη γλουτών και για όποιο σημείο του σώματος, τέλος πάντων, η αρωγή του μακιγιάζ, της ιατρικής επιστήμης και της γυμναστικής άφησαν στο απυρόβλητο. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι αν η ίδια επιμέλεια που επιδεικνύεται στον καλλωπισμό της εικόνας επενδυόταν και στην καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος, ο κόσμος μας θα ήταν αγνώριστος.
Ρετουσαρίσματα όμως γίνονται μόνο για λογαριασμό διασημοτήτων; Όχι, ασφαλώς. Μπορώ να σκεφτώ φωτογραφίες χωρισμένων ζευγαριών όπου το πρώην έτερο ήμισυ δε θα έχει πλέον θέση σε κάποιες κοινές εμφανίσεις. Ωστόσο, έχω κι άλλο ένα παράδειγμα, αν μη τι άλλο ασυνήθιστο. Λίγα χρόνια πριν ήμουν σε ένα σχολείο και καθώς κατά τη συνήθειά μου “σκάλιζα” ορισμένα αρχεία στον υπολογιστή, διαπίστωσα με έκπληξη ότι υπήρχαν δύο φωτογραφίες που απεικόνιζαν το ίδιο στιγμιότυπο, όμοιες κατά πάντα εκτός από μια μικρή “λεπτομέρεια”. Παρεμπιπτόντως, πάντα μου άρεσε στα περιοδικά με σταυρόλεξα ν’ ασχολούμαι με εκείνα τα παιχνίδια που έπρεπε να εντοπίσεις διαφορές ανάμεσα σε εικόνες. Να πω ότι το συγκεκριμένο στιγμιότυπο ήταν από παλαιότερη επίσκεψη ενός υφυπουργού Παιδείας στο σχολείο. Στην “πειραγμένη”, λοιπόν, φωτογραφία στη θέση του πρώην διευθυντή του σχολείου είχε ξεπηδήσει ένα δέντρο. Κοίταξα και ξανακοίταξα τις δύο φωτογραφίες και βεβαιώθηκα ότι δε με γελούσαν ούτε τα μάτια μου ούτε τα γυαλιά μου. Απλώς, ο τότε διευθυντής δεν έτρεφε τα καλύτερα αισθήματα για τον προκάτοχό του και θεώρησε σκόπιμο να τον εξοβελίσει από το πλάνο. Βέβαια, σήμερα μάλλον είναι πλεονέκτημα να μην εμφανίζεσαι στην ίδια φωτογραφία με πολιτικά πρόσωπα, καθώς κινδυνεύει στην πιο ακραία εκδοχή η σωματική σου ακεραιότητα και στην πιο αθώα περίπτωση, μπορείς να βρεθείς με τα απόνερα του γιαουρτώματος στο καλό σου το πουκάμισο. O tempora o mores!
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.