Γιατί είναι σημαντική η κατάργηση της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών;

Το παιχνίδι είναι ένας κρίσιμος παράγοντας στην ανάπτυξη των παιδιών και στον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τον κόσμο. Αναπόσπαστο και σημαντικό τμήμα της δραστηριότητας αυτής είναι τα παιχνίδια-αντικείμενα που προσφέρουν ερεθίσματα για παιχνίδι σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης του παιδιού και σε όλα τα είδη παιχνιδιού. Τα παιχνίδια ως πολιτισμικά προϊόντα είναι, όμως, έμφυλα, δηλαδή εμπεριέχουν και μεταδίδουν ιδεολογικά μηνύματα σχετικά με το φύλο και με αυτήν την έννοια τα διαφορετικά παιχνίδια με τα οποία συνήθως παίζουν τα κορίτσια και τα αγόρια επηρεάζουν την ανάπτυξή τους γενικά και ειδικότερα την έμφυλη ταυτότητά τους
Για παράδειγμα, τα αγόρια συχνά δεν έχουν εμπειρίες με παιχνίδια που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ανατροφής και οικιακής ευθύνης. Στη σύγχρονη εποχή που υπάρχει μεγαλύτερος καταμερισμός της οικιακής φροντίδας και της ανατροφής των παιδιών, θα μπορούσαν να επωφεληθούν και τα αγόρια από τις εμπειρίες αυτές και έτσι να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής και επιπλέον να αποκτήσουν πρώιμα ενδιαφέροντα και δεξιότητες που μπορεί να τα οδηγήσουν σε καριέρες σε αντίστοιχα επαγγέλματα παροχής φροντίδας. Επίσης, τα αγόρια θα μπορούσαν να επωφεληθούν παίζοντας με ‘’κοριτσίστικα’’ παιχνίδια που αναπτύσσουν και εξασκούν πολλές συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, όπως συναισθηματική κατανόηση, συναισθηματική έκφραση, ρύθμιση συναισθημάτων, απόκτηση προοπτικής, διευθέτηση των συγκρούσεων, ενσυναίσθηση. Αυτές οι δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας στην ενήλικη ζωή για τη δημιουργία και διατήρηση μακροπρόθεσμης φιλίας και στενής διαπροσωπικής σχέσης, για την κατανόηση και διαχείριση της δυναμικής στο χώρο εργασίας, για να είσαι ένας αποτελεσματικός γονιός και ένας ενημερωμένος/η και υπεύθυνος/η πολίτης/ιδα. 
Χρειάζεται να καταργηθεί ο αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα σε ‘’αγορίστικα’’ και ‘’κοριτσίστικα’’ παιχνίδια και να υπάρχουν ‘’ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια έτσι ώστε να αποκτούν τα παιδιά ένα μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων -χωρίς άγχος για το αν αυτό είναι συμβατό με το φύλο τους. Σε ένα όλο και πιο σύνθετο και ανταγωνιστικό κόσμο, χρειάζεται, για παράδειγμα, και τα αγόρια να έχουν συναισθηματική νοημοσύνη και τα κορίτσια τεχνολογικό γραμματισμό. Τι μπορούμε να κάνουμε;   Ως γονείς, εκπαιδευτικοί και καταναλωτές/τριες θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ελαχιστοποιήσουμε την αγορά έμφυλων παιχνιδιών στα παιδιά και να απαιτήσουμε να έχουμε τη δυνατότητα για περισσότερες επιλογές ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών. Η κατάργηση των διαφορετικών ζωνών ‘’για κορίτσια’’ και ‘’για αγόρια’’ στα καταστήματα των παιχνιδιών είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, αλλά πρέπει να συνεχιστεί με αλλαγές στην κατασκευή των παιχνιδιών και στο μάρκετινγκ. Διαφορετικά θα συνεχίσει να υπάρχει πίεση στα κορίτσια και στα αγόρια να συμμορφωθούν στα έμφυλα στερεότυπα. Η ευαισθητοποίηση γονιών και εκπαιδευτικών για τις επιπτώσεις της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών είναι εξίσου σημαντικός στόχος. Θα πρέπει να αναλάβουμε δράσεις για την αύξηση της συνειδητοποίησής τους σχετικά με τις επιπτώσεις του έμφυλου μάρκετινγκ στις απόψεις των παιδιών σχετικά με ποια παιχνίδια θα πρέπει να παίζουν σύμφωνα με το φύλο τους, να ενθαρρυνθούν ώστε να υπάρχει διαθέσιμη στα παιδιά μια ποικιλία παιχνιδιών έτσι ώστε τα παιδιά να αποκτούν ένα ευρύ φάσμα εμπειριών και δεξιοτήτων χωρίς περιορισμούς με βάση τα έμφυλα στερεότυπα. Επίσης, να ενθαρρυνθούν παίζοντας με τα παιδιά να τα εξοικειώνουν και με παιχνίδια που δεν θεωρούνται ‘’κατάλληλα για το φύλο τους’’.
Επιδίωξή μας θα πρέπει να είναι η κατάργηση του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών και η δημιουργία περισσότερων ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών. Επιπρόσθετα, το μήνυμα που πρέπει να δίνεται στα παιδιά είναι ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες έτσι ώστε να αποκτήσουν ένα μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων -χωρίς άγχος για το αν αυτό είναι συμβατό με το φύλο τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν πρόσβαση σε μια ευρεία ποικιλία παιχνιδιών χωρίς τους περιορισμούς των έμφυλων διχοτομήσεων καθώς διαφορετικά παιχνίδια έχουν διαφορετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και αυτό μεγιστοποιεί τις ευκαιρίες τους για μάθηση και τις επαγγελματικές επιλογές τους αργότερα και συμβάλλει στην ανάπτυξη σημαντικών δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς. 

Δραστηριότητες

Στόχος των δραστηριοτήτων είναι:
-Nα κατανοήσουν τα παιδιά τον τρόπο συγκρότησης των έμφυλων στερεοτύπων για να αναστοχαστούν σχετικά με την κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών ως κατάλληλα ‘’για αγόρια’’, ή ‘’για κορίτσια’’, ή και για τα δύο.
-Nα κατανοήσουν τα παιδιά πως η διαφήμιση και γενικότερα το μάρκετινγκ των παιχνιδιών μπορεί να καθορίσει ποια παιχνίδια θεωρούνται κατάλληλα για κάθε φύλο.
-Να διερευνήσουν την έννοια των ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών
-Nα κατανοήσουν ότι δεν αρέσουν όλα τα παιχνίδια σε όλα τα παιδιά –αλλά οι επιλογές αυτών που τους αρέσουν μπορεί να είναι ανεξάρτητες από το φύλο.
-Nα ενθαρρυνθούν τα παιδιά να αξιολογούν κριτικά τα προσφερόμενα μοντέλα ρόλων μέσω των παιχνιδιών που θεωρούνται κατάλληλα ‘’για αγόρια’’ ή ‘’για κορίτσια’’ και να εμπλακούν σε μια διαδικασία υπέρβασής τους.
– Nα εξοικειωθούν τα παιδιά με παιχνίδια που δεν θεωρούνται με βάση τα έμφυλα στερεότυπα κατάλληλα για το φύλο τους, καθώς και με ‘’ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια και άλλες εναλλακτικές λύσεις (π.χ. κούκλες που εμπνέουν, ενδυναμώνουν και δίνουν ισχυρά πρότυπα και πολύτιμες εμπειρίες –και όχι μόνον κούκλες μόδας τύπου Barbie).
-Nα ενθαρρυνθούν τα παιδιά να παίζουν με μια ποικιλία παιχνιδιών ανεξάρτητα από το φύλο τους και όχι μόνον με συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως, κούκλες μόδας ή υπερήρωες έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να αποκτήσουν όλες τις εμπειρίες και τις δεξιότητες που θα είναι χρήσιμες για τη ζωή τους. 

Δραστηριότητα 1η
Τίτλος ‘’Είναι αγόρι’’ ή “Είναι κορίτσι”;
 Στόχος 
 Στόχος είναι η κατανόηση ότι ο κόσμος του παιδιού δεν είναι ουδέτερος σε σχέση με το φύλο. Από τη στιγμή της γέννησης τα παιδιά μαθαίνουν ότι ο κόσμος είναι βαθιά διχοτομημένος ως προς το φύλο, ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι διαφορετικά, ντύνονται 25 με διαφορετικά ρούχα, συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο και παίζουν με διαφορετικά παιχνίδια. Αυτές οι επιδράσεις δεν διαμορφώνουν μόνο το τι θέλουν τα παιδιά, αλλά, επίσης, διδάσκουν στα παιδιά αυτό που η κοινωνία αναμένει να θέλουν με βάση τα έμφυλα στερεότυπα.

 Ενδεικτικές δραστηριότητες στο πλαίσιο του θέματος
 – Συλλέγουμε με τα παιδιά φωτογραφικό υλικό από οικογενειακά άλμπουμ, μεμονωμένες εικόνες από το διαδίκτυο με μωρά στις κλινικές (π.χ. με γαλάζια και ροζ βραχιολάκια στα χέρια τους, με ροζ –γαλάζια μπαλόνια ως διακόσμηση δώρων κ. ά.), με παιδικά δωμάτια, με μωρουδιακά και με διάφορα άλλα μικροαντικείμενα. Καταγράφουμε και συζητάμε τον έμφυλο διαχωρισμό.
– Μελετάμε έναν κατάλογο βρεφικών ειδών (έντυπο ή ηλεκτρονικό), ή επισκεπτόμαστε ένα κατάστημα με βρεφικά είδη. Καταγράφουμε και συζητάμε τον έμφυλο διαχωρισμό.
– Μελετάμε καταλόγους ειδών παιδικής ένδυσης, σχολικών ειδών, ηλεκτρονικών παιχνιδιών, ταινιών για παιδιά, τροφίμων που προορίζονται ειδικά για παιδιά, διακόσμησης παιδικών δωματίων, ειδών φροντίδας για παιδιά κ.ά. Καταγράφουμε ομοιότητες και διαφορές κατά φύλο και συζητάμε τον έμφυλο διαχωρισμό. 
​-Ζητάμε από τα παιδιά να μας καταγράψουν όλα τα αντικείμενα και παιχνίδια που είναι στο παιδικό τους δωμάτιο (αν δεν υπάρχει ξεχωριστό, στο χώρο που κοιμάται το παιδί). Το ίδιο μπορεί να γίνει και από εικόνες παιδικών δωματίων. Καταγράφουμε ομοιότητες και διαφορές κατά φύλο και συζητάμε τον έμφυλο διαχωρισμό. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην πλήρη περιγραφή των παιδικών παιχνιδιών.  Ζητάμε από τα παιδιά να καταγράψουν τα παιχνίδια που ζητούσαν /ζητούν να τους.
-Ζητάμε από τα παιδιά να καταγράψουν τα παιχνίδια που ζητούσαν /ζητούν να τους αγοράσουν (π.χ. από τον Άη Βασίλη ή από τους γονείς τους τις γιορτές) και τα παιχνίδια που τους αγοράζουν συνήθως μέλη του οικογενειακού /φιλικού τους περιβάλλοντος. Καταγράφουμε ομοιότητες και διαφορές κατά φύλο και συζητάμε τον έμφυλο διαχωρισμό.
Συζητάμε:
–Υπάρχουν συχνά διαφορετικά στυλ και χρώματα στα πρώτα ρουχαλάκια, στα σεντόνια και στις κουβέρτες, στη διακόσμηση του δωματίου και στα πρώτα παιχνίδια ανάλογα με το φύλο του παιδιού που αντανακλούν τις απόψεις των ενηλίκων για το τι σημαίνει να είσαι αγόρι ή κορίτσι.
-Από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά – πριν καν συνειδητοποιήσουν το φύλο τουςμαθαίνουν ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι διαφορετικά, ντύνονται με διαφορετικά ρούχα, συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο και παίζουν με διαφορετικά παιχνίδια. Μήπως αυτές οι επιδράσεις δεν διαμορφώνουν μόνο το τι θέλουν τα παιδιά, αλλά, επίσης, διδάσκουν στα παιδιά αυτό που η κοινωνία αναμένει να θέλουν με βάση τα έμφυλα στερεότυπα;
-Δεν έχουν όλοι οι γονείς (ή ο μόνος –γονιός) την ίδια αντίληψη για τους έμφυλους ρόλους και αυτό μπορεί να αντανακλάται στη διαμόρφωση ενός πιο ‘’ουδέτερου ως προς το φύλο’’ περιβάλλοντος για τα μικρά παιδιά και χρήση αντίστοιχων πρακτικές ανατροφής.

Δραστηριότητα 2η
Σχεδιάζουμε ένα project με τίτλο ’Τα παιχνίδια σε άλλες εποχές και σήμερα’’ (εξειδικεύεται ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, τα ενδιαφέροντά τους και σε σχέση με διάφορα μαθήματα και άλλες δραστηριότητες του σχολείου).
 Ενδεικτικές δραστηριότητες στο πλαίσιο του project:
-Ζητάμε από τα παιδιά να συγκρίνουν παιχνίδια παλαιότερα και σύγχρονα και να καταγράψουν τις διαφορές και τις ομοιότητες (μπορεί να γίνει χρήση διαφόρων πηγών). Στη συνέχεια, επικεντρωνόμαστε περισσότερο σε συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως, κούκλες μόδας, ή υπερ-ήρωες, ή παιχνίδια κατασκευών, ή επιτραπέζια κ.ά. και μέσα από έντυπες ή ηλεκτρονικές διαφημίσεις ζητάμε από τα παιδιά να συγκρίνουν παιχνίδια παλαιότερα και σύγχρονα και να καταγράψουν τις διαφορές και τις ομοιότητες.
– Ζητάμε από τα παιδιά να αναφέρουν ποιο είναι το αγαπημένο τους παιχνίδι σήμερα και γιατί. Ζητείστε να σας το περιγράψουν. Ζητάμε από τα παιδιά να ρωτήσουν ποιο είναι το αγαπημένο παιχνίδι των γονιών και των παππούδων –γιαγιάδων του. Συζητάμε για τις διαφορές και τις ομοιότητες, καθώς και για τις δεξιότητες που εξασκούν. Συζητάμε πως τα παιχνίδια αλλάζουν μέσα στο χρόνο ως πολιτισμικά προϊόντα
-Βλέπουμε παιχνίδια που παίζουν παιδιά σε άλλα μέρη του κόσμου και βρίσκουμε ομοιότητες και διαφορές. Συζητάμε πως τα παιχνίδια διαφοροποιούνται ανάλογα με το πολιτισμικό πλαίσιο ως πολιτισμικά προϊόντα.
– Ζητάμε από τα παιδιά να παρατηρήσουν σε καταστήματα παιχνιδιών ή σε τμήματα παιχνιδιών στα πολυκαταστήματα (ή και μέσω ηλεκτρονικών πυλών) πως παρουσιάζονται τα παιχνίδια. Επισημαίνεται ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή αν παρουσιάζονται χωριστά ‘’για αγόρια’’ ή ‘’για κορίτσια’’, αν πωλούνται σε 30 διαφορετικά τμήματα ή ορόφους, αν έχουν διαφορετικό περιτύλιγμα και χρώμα και αν υπάρχουν ‘’ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια.
-Επιλέγουμε εικόνες με συσκευασίες παιχνιδιών από διάφορες κατηγορίες και συζητάμε με τα παιδιά σχετικά με το φύλο στο οποίο νομίζουν ότι απευθύνεται το παιχνίδι με βάση το χρώμα, τις απεικονίσεις και τις λεζάντες. Καταγράφουμε τις διαφορές και τις ομοιότητες που έχουν οι συσκευασίες των παιχνιδιών ‘’για αγόρια’’, ‘’για κορίτσια’’ και οι ‘’ουδέτερες ως προς το φύλο’’ και συζητάμε για τα μηνύματα που εμπεριέχουν για τους έμφυλους ρόλους. 

Δραστηριότητα 3η
 Σχεδιάζουμε ένα project με τίτλο ‘’Παίζω με όλα τα παιχνίδια’’
Στόχος
  Να εξοικειωθούν τα παιδιά  με παιχνίδια που δεν θεωρούνται κατάλληλα για το φύλο τους με βάση τα έμφυλα στερεότυπα.

Κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να σχεδιάσει αυτό το project ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, τα ενδιαφέροντά τους και σε σχέση με διάφορα μαθήματα και άλλες δραστηριότητες του σχολείου. 
 Ενδεικτική δραστηριότητα στο πλαίσιο του project:
– Ζητάμε από τα παιδιά να φέρουν ένα από τα πέντε αγαπημένα τους παιχνίδια στο σχολείο, τα συγκεντρώνουμε στο μέσον της τάξης και ζητάμε από κάθε παιδί να επιλέξει ένα παιχνίδι με το οποίο δεν παίζει συχνά ή καθόλου. Αφήνουμε τα παιδιά παίξουν με το παιχνίδι που επέλεξαν για λίγη ώρα. Στη συνέχεια, ζητάμε από κάθε παιδί να ζωγραφίσει ή να μας πει  2-3 σχόλια για το παιχνίδι αυτό και βλέπουμε ή ακούμε όλα τα σχόλια για κάθε παιχνίδι στην τάξη. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται με 2-3 παιχνίδια ακόμα από κάθε παιδί.
Συζητάμε
Στη συζήτηση σχετικά με τα αίτια των διαφοροποιημένων επιλογών αγαπημένων παιχνιδιών από τα αγόρια και τα κορίτσια – στις περιπτώσεις που καταγράφονται – επιμένουμε αρκετά στην έκφραση των αντιλήψεών τους για να επιχειρήσουμε στη συνέχεια να τις αποδομήσουμε. Επιμένουμε αρκετά στο ερώτημα γιατί νομίζουν ότι διαφέρουν τα αγαπημένα παιχνίδια /είδη παιχνιδιών των αγοριών και των κοριτσιών χρησιμοποιώντας κυρίως παραδείγματα. Δεν μπορούν, για παράδειγμα, τα κορίτσια να παίξουν με υπερήρωες και αεροπλανάκια και τα αγόρια με κούκλες –μωρά και κουζινικά;

Δραστηριότητα 4η
Τίτλος:
Οι διαφημίσεις για παιχνίδια ακολουθούν τον κανόνα της έμφυλης διχοτόμησης ενισχύοντας τα έμφυλα στερεότυπα διεθνώς.
  Στόχος
Κατανόηση των αναπαραστάσεων του φύλου μέσα από τις διαφημίσεις των παιχνιδιών έτσι ώστε τα παιδιά να γίνουν κριτικοί καταναλωτές και καταναλώτριες υπερβαίνοντας τον έμφυλο διαχωρισμό.
 Δραστηριότητες
– Ζητάμε από τα παιδιά να αναφέρουν (ή να φέρουν) το αγαπημένο τους παιχνίδι και να αιτιολογήσουν γιατί το αγαπούν. Ρωτάμε αν έχουν δει διαφημίσεις για το αγαπημένο τους παιχνίδι (έντυπες ή/και ηλεκτρονικές). Βρίσκουμε τις διαφημίσεις ορισμένων αγαπημένων τους παιχνιδιών και συζητάμε σχετικά με τους τρόπους αναπαράστασης των κοριτσιών και των αγοριών σε αυτές.
– Ζητάμε από τα παιδιά να μας πουν σε ποια κατηγορία παιχνιδιών ανήκει το αγαπημένο τους παιχνίδι και που το αναζητούν όταν πηγαίνουν σε καταστήματα πώλησης παιχνιδιών (ή επισκέπτονται ηλεκτρονικές πύλες). Ρωτάμε αν γνωρίζουν άλλα παιχνίδια σε αυτήν την κατηγορία. Ρωτάμε σε ποιο τμήμα του καταστήματος παιχνιδιών πηγαίνουν πρώτα και πως αναγνωρίζουν ότι εκεί θα βρουν το αγαπημένο τους παιχνίδι που αναζητούν.
– Δίνουμε στα παιδιά διαφημίσεις παιχνιδιών σε έντυπους και ηλεκτρονικούς καταλόγους (ή διαφημιστικά φυλλάδια) από διάφορα μεγάλα καταστήματα και ζητάμε να μας πουν σε τι κατηγορίες είναι καταχωρημένα τα παιχνίδια και να κάνουν συγκρίσεις μεταξύ των καταλόγων.
– Επιλέγουμε διαφημίσεις μιας συγκεκριμένης κατηγορίας παιχνιδιών, ή μιας χρονικής περιόδου, ή μεμονωμένα παιχνίδια με τυχαία επιλογή και ζητάμε από τα παιδιά να κάνουν ανάλυση των έμφυλων αναπαραστάσεων στις απεικονίσεις των παιχνιδιών. Συζητάμε τις διαφορές και τις ομοιότητες των έμφυλων αναπαραστάσεων, καθώς και σε τι διαφέρουν και σε τι μοιάζουν οι προτεινόμενοι ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι στις διαφημίσεις παιχνιδιών με αυτούς που υπάρχουν στην καθημερινή ζωή, με τα ίδια τα παιδιά και με τα πρόσωπα της οικογένειάς τους. Ρωτάμε και τι είναι εκείνο που τα ελκύει στις διαφημίσεις και το συζητάμε.
– Δίνουμε στα παιδιά διαφημίσεις ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών, όπως είναι τα επιτραπέζια, και βλέπουμε αν είναι σχεδιασμένα με έμφυλο τρόπο ή αν διαφημίζονται με έμφυλο τρόπο και στέλνουν διαφορετικά μηνύματα σε αγόρια και κορίτσια.
-Ζητάμε από τα παιδιά να συγκρίνουν διαφημίσεις παιχνιδιών προηγούμενων δεκαετιών και σύγχρονων και να καταγράψουν ομοιότητες και διαφορές. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βιντεάκια που έχουν πολλές διαφημίσεις ή να επιλέξετε κάτι συγκεκριμένο (π.χ. παιχνίδια κατασκευών της Lego)
-Ζητάμε από τα παιδιά να βρουν τις διαφορές και τις ομοιότητες σε δύο διαφημίσεις παιχνιδιών που απευθύνονται κυρίως σε αγόρια και σε δύο διαφημίσεις που απευθύνονται κυρίως σε κορίτσια και τις συζητάμε (καταγράφουμε το λόγο, το επικοινωνιακό στυλ, το φύλο του ατόμου που μιλάει, το φύλο του ατόμου που πρωταγωνιστεί, τα χαρακτηριστικά της εμφάνισής του, τη μουσική, το χώρο κ.ά.)
– Δίνουμε στα παιδιά έναν έντυπο κατάλογο παιχνιδιών (ή ηλεκτρονικό) και ζητάμε να εντοπίσουν παιχνίδια που αναπαράγουν τα έμφυλα στερεότυπα στην εικόνα και στο λόγο (π.χ. κορίτσια σε ροζ ποδηλατάκια, ή στις συσκευασίες των κούκλων – ανατροφής απεικονίζονται συνήθως κορίτσια) και παιχνίδια που προβάλλονται με ‘’ουδέτερο ως προς το φύλο’’ τρόπο (δηλ. δεν αναπαράγουν τα έμφυλα στερεότυπα ή και τα υπερβαίνουν). Στη συνέχεια ζητάμε από τα παιδιά να κάνουν ένα poster με τις φωτογραφίες των παιχνιδιών του καταλόγου που αναπαράγουν τα έμφυλα στερεότυπα και να γράψουν δίπλα τι ‘’λάθος’’ μηνύματα δίνουν και ένα poster με παιχνίδια που προβάλλονται με ‘’ουδέτερο ως προς το φύλο’’ τρόπο και να σχολιάσουν γιατί είναι πέρα από τα έμφυλα στερεότυπα και γιατί αυτό είναι καλό για τα παιδιά.Τέλος, συζητάμε με τα παιδιά την επίδραση που έχει ο τρόπος διαφήμισης των παιχνιδιών στις επιλογές τους.
– Ζητάμε από τα παιδιά να σχεδιάσουν μια διαφήμιση ‘’ουδέτερη ως προς το φύλο’’ για ένα παιχνίδι της επιλογής τους.  Δίνουμε στα παιδιά μερικές εικόνες παιχνιδιών διαφόρων κατηγοριών και ζητάμε να τις βάλουν σε 3 κατηγορίες (για αγόρι, για κορίτσι, και για τα δύο). Συζητάμε τις επιλογές τους. Δίνουμε στα παιδιά διαφημίσεις των παραπάνω παιχνιδιών σε έντυπη μορφή και ζητάμε να μας καταγράψουν αν αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα. Μετά τη συζήτηση ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τη δική τους διαφήμιση για το κάθε παιχνίδι χωρίς έμφυλα στερεότυπα και κάνουμε μια νέα αφίσα για κάθε παιχνίδι (με τη ζωγραφιά των παιδιών και την έντυπη διαφήμιση)

Συζητάμε:
– Συζητάμε με τα παιδιά κατά πόσον οι διαφημίσεις επηρεάζουν τις επιλογές παιχνιδιών που κάνουν αυτά, ή οι γονείς τους, ή άλλοι ενήλικες.
-Συζητάμε με τα παιδιά το τι μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξει αυτός ο τρόπος διαφήμισης των παιχνιδιών και να εμφανίζονται τα αγόρια και τα κορίτσια σε πιο ισότιμους ρόλους και σε όλα τα παιχνίδια.

Δραστηριότητα 5η
 Τίτλος
   ”Μήπως όλα τα κορίτσια δεν θέλουν να παίζουν με κούκλες και κουζινικά και όλα τα αγόρια με όπλα και φορτηγά;”
    Στόχος
 Στόχος μας είναι να δώσουμε τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να βιώνουν τις επιθυμίες τους να παίζουν με όλα τα παιχνίδια ως θεμιτές και ‘’φυσιολογικές’’ επιλογές χωρίς να χρειάζεται να εισπράττουν ότι είναι ‘’αφύσικες’’ και λανθασμένες γιατί δεν ταιριάζουν με τις κυρίαρχες νόρμες περί ανδρισμού και θηλυκότητας και χωρίς να εξαναγκάζονται να συμμορφωθούν, ή να υποφέρουν από τις άκαμπτες έμφυλες κατηγοριοποιήσεις.
     Ενδεικτικές δραστηριότητες
    – Διαβάστε και συζητείστε για το θέμα με βάση το παραμύθι ‘’Ένας μικρός, τρυφερός, πολύχρωμος κόσμος’’ της Ιωάννας Κυρίτση-Τζιώτη
-Διαβάστε και συζητείστε για το θέμα με βάση το παραμύθι ‘’Μια μύγα από το Μάντσεστερ’’ του Ανδρέα Ανδρέου
– Ζητάμε από τα παιδιά να μας περιγράψουν ένα χαρακτηριστικό τους (π.χ. τα μαλλιά τους –χρώμα, μήκος, κόψιμο, χτένισμα), ή δίνουμε εικόνες από πεταλούδες, άνθη κ.ά και ζητάμε να τα περιγράψουν. Επισημαίνουμε στη συζήτηση τον πλούτο που υπάρχει σε αυτήν την ποικιλομορφία, τη μοναδικότητα και την ωραιότητα.
-Δίνουμε στα παιδιά εικόνες διαφόρων παιχνιδιών (ή τα ίδια τα παιχνίδια) και ζητάμε να τα περιγράψουν. Επισημαίνουμε στη συζήτηση τον πλούτο και την ποικιλομορφία των παιχνιδιών.
– Ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν το αγαπημένο τους παιχνίδι και κάνουμε μια αφίσα με όλα τα παιχνίδια και με μια λεζάντα του στυλ ‘’Μας αρέσουν πολλά και διαφορετικά παιχνίδια’’.
-Ζητάμε από τα παιδιά να μας φέρουν το αγαπημένο τους παιχνίδι, το φωτογραφίζουμε και κάνουμε μια αφίσα με όλα τα παιχνίδια και με μια λεζάντα του στυλ ‘’Μας αρέσουν πολλά και διαφορετικά παιχνίδια’’.
– Δίνουμε (ή προβάλλουμε) στα παιδιά εικόνες παιδιών με παιχνίδι έξω από τις κανονικότητες για το φύλο τους ως αφορμή για συζήτηση σχετικά με τις έμφυλες κατηγοριοποιήσεις των παιχνιδιών ως ‘’αγορίστικων’’ ή ‘’κοριτσίστικων’’.
– Ο/η εκπαιδευτικός σχεδιάζει εικόνες παιδιών που παίζουν με παιχνίδια που δεν θεωρούνται κατάλληλα για το φύλο τους με βάση τα έμφυλα στερεότυπα και τις δίνει στα παιδιά να τις χρωματίσουν ως αφορμή για συζήτηση σχετικά με τις έμφυλες κατηγοριοποιήσεις των παιχνιδιών ως ‘’αγορίστικων’’ ή ‘’κοριτσίστικων’’.
-Τα παιδιά επιλέγουν εικόνες παιδιών που παίζουν με παιχνίδια που δεν θεωρούνται κατάλληλα για το φύλο τους με βάση τα έμφυλα στερεότυπα από έντυπους ή ηλεκτρονικούς καταλόγους παιχνιδιών κ.ά και κάνουν το δικό τους ‘’μεγάλο βιβλίο’’ με προτάσεις για ‘’Παιχνίδια για όλα τα παιδιά’’. Το ίδιο μπορούν να κάνουν και με ζωγραφιές.
-Συζητάμε με τα παιδιά περιπτώσεις που αποκλείσθηκαν από παιχνίδια γιατί θεωρήθηκαν ότι δεν είναι κατάλληλα για το φύλο τους, ή αν πιέσθηκαν να συμμορφωθούν, ή αν έγιναν στόχος εκφοβισμού επειδή έπαιζαν με παιχνίδια που δεν θεωρούνται κατάλληλα για το φύλο τους. Σε ποιες περιπτώσεις υπήρχε μεγαλύτερη αυστηρότητα; (σε αγόρι ή σε κορίτσι;)
Συζητάμε
– Επικεντρωνόμαστε στην ποικιλία των παιχνιδιών που υπάρχουν και στο ότι το κάθε παιχνίδι είναι μοναδικό και ισότιμο με τα άλλα
-Στη περίπτωση που ορισμένα παιχνίδια περιγραφούν ως κατάλληλα ‘’για αγόρια’’ ή ‘’για κορίτσια’’, επισημαίνουμε πως όπως υπάρχουν διαφορές στα μαλλιά μας, στα άνθη, στις πεταλούδες κ.ά., έτσι υπάρχουν και διαφορετικά παιχνίδια. Δεν χρειάζεται να μας αρέσουν όλα τα παιχνίδια ή να τα βρίσκουμε συναρπαστικά (εννοείται παιχνίδια που είναι κατάλληλα για την ηλικία των παιδιών). Το αν, όμως, θα μας αρέσει ένα παιχνίδι ή όχι δεν πρέπει να εξαρτάται από το χρώμα του, ή από το αν θεωρείται ‘’αγορίστικο’’ ή ‘’κοριτσίστικο’’. Δίνουμε παραδείγματα από τα διαφορετικά παιχνίδια που άρεζαν σε εμάς, τα αδέρφια μας, τα παιδιά μας, τους φίλους των παιδιών μας …         -Συχνά τα παιδιά, παίζουν με παιχνίδια που τους αρέσουν πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές που βάζουν τα έμφυλα στερεότυπα. Πολύ συχνά, όμως, όταν τα αγόρια θέλουν να πειραματιστούν και να διερευνήσουν παιχνίδια που θεωρούνται ‘’κοριτσίστικα’’ αυτό εκλαμβάνεται αρνητικά και αρχίζουν τα σχόλια από τους ενήλικες κυρίως με ομοφοβικό περιεχόμενο, ή αν είναι κορίτσια τα αποκαλούν αγοροκόριτσα.
Γιατί είναι κακό τα αγόρια να ανακατεύονται με τα κουζινικά και να μαγειρεύουν ή να φτιάχνουν γλυκά, να δοκιμάζουν πως είναι να στέκονται ή να περπατάνε και με τα παπούτσια της μαμάς, να δοκιμάζουν τα ρούχα και τα κοσμήματα της αδελφής τους, να ντυθούν πριγκίπισσα ή σταχτοπούτα σε ειδικές περιστάσεις, να βγάλουν βόλτα με το καροτσάκι το αγαπημένο τους ζωάκι ή το μωρό τους, να παίξουν με κούκλες και κουκλόσπιτα, να φορέσουν και τις αποχρώσεις το ροζ, να πάνε μπαλέτο; Ας αφήσουμε τα παιδιά να είναι παιδιά, να ανασυνθέτουν τον κόσμο με τα δικούς τους όρους στο παιχνίδι, να πειραματίζονται ελεύθερα και να αναπτύσσουν τις δικές τους πρωτοβουλίες και θέλω, να περιπλανούνται νοητικά και κινητικά έξω από έμφυλα ασφυκτικά πλαίσια που ψαλιδίζουν συστηματικά τη φαντασία τους και την ελεύθερη έκφρασή τους.
-Δεν αρέσουν όλα τα παιχνίδια σε όλα τα παιδιά –αλλά οι επιλογές αυτών που τους αρέσουν μπορεί να είναι ανεξάρτητες από το φύλο. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει τα παιδιά να κατανοήσουν ότι οι κυρίαρχες μορφές ανδρισμού και θηλυκότητας καθορίζουν τα ‘’αγορίστικα’’ και τα ‘’κοριτσίστικα’’ παιχνίδια, υπάρχουν όμως και άλλοι δρόμοι για να συγκροτήσουν την έμφυλη   υποκειμενικότητά τους, χωρίς να εξαναγκάζονται να συμμορφωθούν ή να υποφέρουν από τις άκαμπτες νόρμες των έμφυλων κατηγοριοποιήσεων.

ΠΗΓΗ: Δήμητρα Κογκίδου ”ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ”