ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία 

«Εκπαιδευτικές επισκέψεις στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Καλαμάτας
για τους μήνες Μάρτιο-Ιούνιο 2022»
Σχετ.: 1) Yπ’ αριθ. Πρωτ. Φ11/154902 /Δ7/ 30-11-2011 Εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ., 2) ΚΥΑ Αριθμ. Δ1α/Γ.Π.οικ. 55254/2021-ΦΕΚ 4187/Β/10-9-2021.

Σας ενημερώνουμε πως το ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας,  σύμφωνα τα παραπάνω σχετικά, προγραμματίζει την δια ζώσης υλοποίηση μονοήμερων προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τμήματα μαθητών/τριών των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Πελοποννήσου κατά τους μήνες Μάρτιο-Ιούνιο 2022.

Για την υλοποίηση των προγραμμάτων είναι απαραίτητη η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Λόγω της πανδημίας, τα προγράμματα θα υλοποιούνται εξ ολοκλήρου στο επιλεγμένο πεδίο. Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται επιλέγουν τα προγράμματα για τα οποία κρίνουν ότι ενδιαφέρονται οι μαθητές και οι μαθήτριές τους και συνεργάζονται με το Κ.Ε.ΠΕ.Α. Καλαμάτας, έτσι ώστε τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούνται να ανταποκρίνονται και να καλύπτουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τους στόχους κάθε σχολείου.

Σε περίπτωση έκτακτων καιρικών ή υγειονομικών συνθηκών, δύναται η αναβολή/ακύρωση του προγράμματος ή η μετατροπή του από δια ζώσης σε εξ αποστάσεως, σε συνεννόηση με τη σχολική μονάδα.

Τα μονοήμερα προγράμματα τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν διά ζώσης και μόνο στο επιλεγμένο πεδίο, είναι:

 Παρακαλούνται οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να υλοποιήσουν με το τμήμα τους πρόγραμμα του ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας να αποστείλουν στους/στις Υπεύθυνους/ες  Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσής τους την επισυναπτόμενη Αίτηση συμμετοχής έως την Πέμπτη 23-12-2021.

Παρακαλούνται οι Υπεύθυνοι/ες Σχολικών Δραστηριοτήτων των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πελοποννήσου να προωθήσουν τον συγκεντρωτικό πίνακα που ορίζει το σχετικό 1, με όλα τα στοιχεία των αιτήσεων, στο ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας έως τη Δευτέρα 10-01-2022, ώστε να υπάρχει έγκαιρος προγραμματισμός.

Επίσης, σύμφωνα με τη σχετική εγκύκλιο του ΥΠΑΙΘ: επισημαίνεται, με ιδιαίτερα εμφατικό τρόπο, ότι η υλοποίηση του προτεινόμενου εκπαιδευτικού σχεδιασμού ιεραρχείται ως δευτερεύουσας σημασίας, καθώς προτεραιότητα δίδεται στην τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων για την αντιμετώπιση των επιδημιολογικών κινδύνων και στη μείωση της πιθανότητας να εκτεθεί το εκπαιδευτικό προσωπικό και το μαθητικό δυναμικό των σχολείων σε επικίνδυνο ιικό φορτίο. Κατά συνέπεια, και ανεξάρτητα από την παιδαγωγική ή επιστημονική καταλληλόλητα και εγκυρότητα του κάθε εγχειρήματος, οι Διευθύνσεις των σχολείων και τα Κ.Ε.ΠΕ.Α. έχουν την τελική αρμοδιότητα αναφορικά με την εφαρμογή του σχεδιασμού, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές οδηγίες της πολιτείας και των υγειονομικών οργάνων για την αντιμετώπισης της επιδημικής κρίσης Covid – 19.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ:

«Καλαμάτα: Από το κάστρο ως την παραλία, περιβάλλον και ιστορία»

Μια διαφορετική ματιά ανακάλυψης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (ιστορικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού, οικονομικού) και κατανόησης της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης, με σημείο αναφοράς μια σύγχρονη αστική επαρχιακή πόλη που ενώ η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων, συνεχίζει την αναπτυξιακή της πορεία.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εργασία στο πεδίο που πραγματοποιείται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, το οποίο παραμένει ζωντανό στα σύγχρονα χρόνια, μαζί με ένα οδοιπορικό στη βυζαντινή και νεότερη ιστορία με τη βοήθεια σχετικού υλικού και δραστηριοτήτων. Υπάρχουν πολλά και ενδιαφέροντα σημεία που συνδέουν τους τρεις πυλώνες της αειφορίας: περιβάλλον – οικονομία – κοινωνία και εντοπίζονται με περιήγηση που γίνεται με τα πόδια ή ποδήλατα και αντίστοιχα φύλλα εργασίας.

* Η μετακίνηση υπάρχει δυνατότητα να γίνεται και με ποδήλατα

«Καλαμάτα 1821-2021»  (Πεδίο: επιλεγμένα σημεία της Καλαμάτας ή εξ’ αποστάσεως)

Ένα διαδραστικό παιχνίδι θησαυρού στην πόλη με το οποίο οι μαθητές ανακαλύπτουν σημεία συνδεδεμένα με την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η Καλαμάτα, ως η πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε στις 23 Μαρτίου 1821, προσφέρει ένα πεδίο μελέτης και έρευνας για τους μαθητές μας. Για το δια ζώσης πρόγραμμα, οι μαθητές χρησιμοποιούν διαδικτυακή εφαρμογή σε κινητό και αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας “αποστολές” και να κινηθούν στην Καλαμάτα, ανακαλύπτοντας τη σχέση της με την Επανάσταση. Το πρόγραμμα γίνεται και εξ’ αποστάσεως, όπου οι μαθητές μέσω τηλεδιάσκεψης θα “κινούν” τα “πιόνια” στο παιχνίδι, με την Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ Καλαμάτας να αναλαμβάνει τη μετακίνηση στην πόλη .

«Αρχαία Μεσσήνη, ένα παράδειγμα αειφορικής διαχείρισης από το παρελθόν»

Πεδίο έρευνας: Αρχαιολογικός χώρος Αρχαίας Μεσσήνης

Περιλαμβάνει περιήγηση στα τείχη και στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μεσσήνης με τη βοήθεια σχετικού υλικού και δραστηριοτήτων, μέσω των οποίων  γίνεται προσπάθεια ανακάλυψης στοιχείων αειφορικής διαχείρισης της πόλης. Η συσχέτιση των ευρημάτων με τις παρούσες και επικρατέστερες μορφές αναπτυξιακής τακτικής, είναι απαραίτητη για την κατανόηση λανθασμένων επιλογών που έχουν γίνει στις μέρες μας. Η περιήγηση γίνεται με τα πόδια μέσα σε ένα ελκυστικό τοπίο της μεσσηνιακής γης σε έναν αρχαιολογικό χώρο που ενώ ανασκάπτεται και ταυτόχρονα αναστηλώνεται, παραμένει επισκέψιμος αφήνοντας να φανεί όλο το μεγαλείο στα μάτια του επισκέπτη.

«Περπατώ, περπατώ… στην αγορά της αρχαίας Μεσσήνης»

Υλοποιείται στο ΚΠΕ και στον αρχαιολογικό χώρο της αγοράς της αρχαίας Μεσσήνης.

Η αγορά (κυριολεκτική σημασία: τόπος συγκεντρώσεων) αποτελούσε ουσιαστικό τμήμα κάθε αρχαίας πόλης. Η αγορά της αρχαίας Μεσσήνης χρησιμοποιούνταν για εμπορικές συναλλαγές, πολιτικές συγκεντρώσεις, θρησκευτικές πανηγύρεις. Ήταν ένας ανοιχτός χώρος που πλαισιώνονταν από δημόσια κτήρια και σκιερές στοές με ναούς και βωμούς για τους θεούς, διακοσμείτο με αγάλματα άξιων πολιτών και δημοσίων προσώπων. Η αγορά ήταν η καρδιά της δημόσιας ζωής μέσα στην πόλη.
Καθώς ο αρχαιολογικός χώρος είναι αρκετά μεγάλος, επιλέξαμε ένα κομμάτι του για τους μικρούς μας μαθητές/μαθήτριες της Α/θμιας και της Ειδικής αγωγής. Οι δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν βασίζονται στην παρατήρηση, τη σύγκριση και τη βιωματικότητα προσπαθώντας να κατανοήσουμε πώς λειτουργούσε μια αρχαία αγορά σε σχέση με το παρόν και τι μαθήματα βιώσιμης ανάπτυξης μπορούμε να πάρουμε από την ιστορία.

«Ταΰγετος με τα μάτια, την ψυχή, το σώμα και τη λογική»

Στόχος του Προγράμματος είναι να μελετήσουν οι συμμετέχοντες τη χλωρίδα και την πανίδα του Ταΰγετου. Να γνωρίσουν την ιστορία και τους μύθους που σχετίζονται με τον Ταΰγετο και να προβληματιστούν στις σωστές πρακτικές αειφόρου διαχείρισης ενός τόπου με σπάνια ομορφιά και αξία. Ταυτόχρονα το πρόγραμμα στοχεύει στο να ευαισθητοποιήσει τους συμμετέχοντες πάνω στο θέμα της αειφόρου ανάπτυξης και σωστής διαχείρισης του δασικού πλούτου, ώστε να αναπτυχθούν υπεύθυνες στάσεις που θα συμβάλλουν στην προστασία του. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν τη λειτουργία του δάσους ως πλήρους οικοσυστήματος καθώς και τη σημασία του για τον άνθρωπο, να  αναπτύξουν ερευνητική διάθεση και δεξιότητες για αναγνώριση και καταγραφή στοιχείων. Να αγαπήσουν το δάσος, ώστε να θελήσουν να το προστατέψουν με συγκεκριμένες δράσεις.

«Ελιά – Λάδι – Ιστορία – Αειφορία»

Στόχος του Προγράμματος είναι να έρθουν οι συμμετέχοντες σε επαφή με το αξιόλογο τοπίο των μεσογειακών ελαιώνων  και να γνωρίσουν τον πολιτισμό της ελιάς. Μελετώνται τα προβλήματα που σχετίζονται με την παραγωγή του λαδιού στη μεσσηνιακή γη: καλλιέργειας, βιοκαλλιέργειας, αποβλήτων ελαιοτριβείων,… Ταυτόχρονα προβάλλεται η μεγάλη διατροφική αξία του λαδιού και ο ρόλος του στην παράδοση και την πολιτισμική μας κληρονομιά. Το Πρόγραμμα  υποστηρίζει το αντίστοιχο Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «ΕΛΙΑ».

Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσκεψη σε σύγχρονο ελαιοτριβείο στα Γιαννιτσάνικα Καλαμάτας ή στο παραδοσιακό ελαιοτριβείο του Γεωργίου Σκαρπαλέζου στη Μάλτα Μάνης, το οποίο ακολουθεί μια διαδικασία αιώνων δίχως να έχει αλλάξει το παραμικρό στην παραγωγή λαδιού από το 1765, και στο τυποποιητήριο λαδιού. Ακολουθεί περιήγηση και δραστηριότητες στους μανιάτικους ελαιώνες. Το Πρόγραμμα έχει εμπλουτιστεί με τη δράση «ΣΧΟΛΑΤΣΙΟ» όπου οι μαθητές κάνουν προτάσεις και δημιουργούν ένα υγιεινό κολατσιό με προϊόντα ελιάς.  Επιπλέον, το Πρόγραμμα περιλαμβάνει: δραστηριότητες σε περιβαλλοντικά μονοπάτια και διαδρομές που χαράσσονται στο πλαίσιο της δράσης του Ε.Θ. Δικτύου Π.Ε.  «ΕΛΙΑ» με θέμα: «Καταγραφή υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων», επίσκεψη στο Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας ΕΛΓΟ Δήμητρα  και εργαστήρια γευσιγνωσίας, γενετικής και δενδροκομίας στο ΤΕΙ Καλαμάτας καθώς και δραστηριότητες για τη μεσογειακή διατροφή, στο πλαίσιο των δράσεων του ΚΠΕ Καλαμάτας ως info point για το MedDiet.

«Ρήματα και Απορρίμματα: Μειώνω, Επαναχρησιμοποιώ, Ανακυκλώνω»

Γίνεται ενημέρωση για τη διαχείριση απορριμμάτων και εκπαίδευση για διαλογή στην πηγή. Στόχος είναι οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη μεγάλη  ποσότητα  και την ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριμμάτων και  να αναζητήσουν τις αιτίες που γεννούν αυτά τα προβλήματα. Να κατανοήσουν τις έννοιες της μείωσης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης, της κομποστοποίησης και της αντίστασης στα υπερκαταναλωτικά πρότυπα.

Το πρόγραμμα υποστηρίζει και τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν με τις περιβαλλοντικές ομάδες των σχολείων τους ως μέλη και τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν ως συνεργάτες στο Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Π.Ε. «Ρήματα και Απορρίμματα: Μειώνω – Επαναχρησιμοποιώ – Ανακυκλώνω», το οποίο συντονίζει το ΚΠΕ Καλαμάτας και υποστηρίζεται από το Δήμο Καλαμάτας και άλλους δήμους της Μεσσηνίας.

«Ενέργεια και ενέργειες ανθρώπων»

Στο Πρόγραμμα  αυτό γίνεται μελέτη τρόπων εξοικονόμησης ενέργειας και των δυνατοτήτων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέσα από εργαστηριακές δραστηριότητες. Για την εργασία πεδίου αξιοποιείται ο βιοκλιματικός οικισμός Καλαμάτας και το Πάρκο Σιδηροδρόμων Καλαμάτας, όπου η μετακίνηση γίνεται και με ποδήλατα. Γίνονται δραστηριότητες οι οποίες χωρίζονται σε φάσεις. Σε κάθε φάση χρησιμοποιούνται κατάλληλα διδακτικά εργαλεία με στόχο να γίνει κατανοητό από τους συμμετέχοντες ότι ο σύγχρονος πολιτισμός χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας, που σε συνδυασμό με τη χρήση ως επί το πλείστον μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οδηγεί σε  παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα, των οποίων λύση αποτελεί η ορθολογική χρήση, η εξοικονόμηση ενέργειας και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

«Διαδρομές νερού, στη φύση και στην πόλη»

Ανακάλυψη των διαδρομών νερού στη φύση και στην πόλη και κατανόηση της μεταξύ τους σχέσης και αλληλεπίδρασης, με σημείο αναφοράς μια σύγχρονη αστική επαρχιακή πόλη που οι διαδρομές νερού σημάδεψαν και σε πολλές περιπτώσεις καθόρισαν την αναπτυξιακή της πορεία.

Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει εργασία στο πεδίο που πραγματοποιείται: α) σε επιλεγμένα σημεία της πόλης της Καλαμάτας κατά μήκος της κοίτης του ποταμού Νέδοντα και στις προσφυγικές γειτονιές της Ανάληψης, δίπλα στις εκβολές του ποταμού, με το ιδιαίτερο χρώμα και διαφορετική διαχρονική χρήση με σεβασμό στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης  β)  στις εγκαταστάσεις του βιολογικού σταθμού Καλαμάτας και γ) στη φύση στα πεδία: πηγές Πηδήματος και αντλιοστάσιο, πηγές ποταμού Παμίσου στο χωριό Άγιος Φλώρος, ποταμός Άρις, φράγμα του ποταμού Παμίσου στο χωριό Άρις, «του Λαγού το Χάνι» στον Ταΰγετο.

Σημεία που συνδέουν το τρίπτυχο της αειφορίας: περιβάλλον – οικονομία – κοινωνία και εντοπίζονται με περιηγήσεις στη φύση και στην πόλη που γίνεται με τα πόδια ή ποδήλατα και αντίστοιχα φύλλα εργασίας. Σημειώνονται φυσικές διαδρομές νερού, διαδρομές ύδρευσης, άρδευσης, όμβριων, αποχέτευσης, κ.λπ. και εξετάζονται αλληλεπιδράσεις και κίνδυνοι. Επισημαίνονται καλές και κακές πρακτικές, εξετάζονται προβλήματα και διατυπώνονται ιδέες και προτάσεις στο πλαίσιο της αειφορίας.

Επιστήμονες του «γλυκού νερού»

Το Πρόγραμμα στοχεύει στο να γίνει κατανοητός ο ρόλος του νερού στην καθημερινή ζωή και οι παράγοντες που υποβαθμίζουν την ποιότητά του και μειώνουν τη διαθέσιμη ποσότητά του. Στόχος είναι οι συμμετέχοντες να ανιχνεύσουν την ύπαρξη του νερού μέσα μας και γύρω μας, να το αναγνωρίσουν και στις τρεις μορφές του και να ταξιδέψουν μαζί του. Να γνωρίσουν το τι συμβαίνει σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Να εφαρμόσουν μεθόδους εξοικονόμησης στην καθημερινή πρακτική τους.

Σε μία από τις δραστηριότητες του Προγράμματος αυτού προσεγγίζεται η σχέση μεταξύ βιοποικιλότητας και ρύπανσης στο υδάτινο οικοσύστημα  των πηγών και των ποταμών. Επιδίωξη είναι η ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων, σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα του υδάτινου, αξιοποιώντας  την επιστημονική μεθοδολογία των βιοδεικτών και  διδακτικά εργαλεία των φυσικών επιστημών. Το Πρόγραμμα εξελίσσεται σε φάσεις  με γενικούς στόχους: την επικοινωνία των συμμετεχόντων, την ομαδική εργασία, την προσέγγιση της μεθόδου των βιοδεικτών, τη σωστή δειγματοληψία στο πεδίο, τον προσδιορισμό της συλλεχθείσας πανίδας και την  αξιολόγηση των δειγμάτων στο εργαστήριο, την σύνταξη πορίσματος για την όλη δραστηριότητα, την ελεύθερη έκφραση του συναισθηματικού κόσμου και τη διατύπωση προτάσεων.

«Του πάρκου…τα μαθήματα»

Το Πρόγραμμα αποσκοπεί στη γνωριμία και στην επαφή των συμμετεχόντων με το πάρκο ως ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα προσεγγίζοντας με βιωματικό τρόπο τα στοιχεία που το απαρτίζουν (νερό, χλωρίδα, πανίδα).

Μέσα από ένα πλήθος δραστηριοτήτων οι συμμετέχοντες δημιουργούν δεσμούς φιλίας και συνεργασίας μεταξύ τους, αναπτύσσουν ικανότητες παρατήρησης, αξιοποιούν τη φαντασία τους και την κριτική τους σκέψη με απώτερο στόχο την ευαισθητοποίηση και τη διαμόρφωση θετικής στάσης απέναντι σε κάθε προσπάθεια διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος.

Η υλοποίηση του Προγράμματος  γίνεται στους χώρους του ΚΠΕ και στο αλσύλλιο του Αλμυρού ή στο Πάρκο Σιδηροδρόμων Καλαμάτας, απ’όπου και «ξετυλίγεται το κουβάρι» της ανακάλυψης των στοιχείων του πάρκου και καλύπτει όλες τις γνωστικές περιοχές (γλώσσα, μαθηματικά, μελέτη περιβάλλοντος, έκφραση και δημιουργία) σύμφωνα με τις οποίες οι συμμετέχοντες μπορούν να κάνουν υποθέσεις, να κατανοήσουν και να εξάγουν συμπεράσματα που αφορούν στη γνωριμία, στην ανακάλυψη και στους τρόπους προστασίας του πάρκου.

Κάθε φορά που κάποιο στοιχείο κεντρίζει το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων, δίνονται νέα ερεθίσματα με αποτέλεσμα η «πλοκή» και η «εξέλιξη» να γίνεται διαφορετική δίνοντας έτσι μια νέα δυναμική και ταυτόχρονα μια προσωπική σφραγίδα στο Πρόγραμμα, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι η φύση και το περιβάλλον γενικότερα δίνουν τα καλύτερα «μαθήματα».