Η Γη παρουσιάζει συνεχώς μεταβολές στη μορφή και το ανάγλυφο της γι’ αυτό χαρακτηρίζεται «ζωντανός πλανήτης». Οι σεισμοί αποτελούν μέρος της διαδικασίας της «ζωής και εξέλιξης της Γης». Τη διαδικασία αυτή δεν μπορούμε να τη σταματήσουμε. Για το λόγο αυτό οι σεισμοί είναι αναπότρεπτα φυσικά φαινόμενα.
Τι είναι ο σεισμός;
Σεισμός είναι η εδαφική δόνηση που γεννιέται κατά τη διατάραξη της μηχανικής ισορροπίας των πετρωμάτων από φυσικές αιτίες που βρίσκονται στο εσωτερικό της Γης.
Η Γη αποτελείται από τρία διαφορετικά στρώματα. Το φλοιό, τον μανδύα και τον πυρήνα. Ο φλοιός είναι το εξωτερικό στερεό περίβλημα της Γης, με μέσο πάχος 35 km. Το αμέσως επόμενο στρώμα είναι ο μανδύας και κάτω από το μανδύα υπάρχει ο πυρήνας που φτάνει ως το κέντρο της Γης.
Ο στερεός φλοιός μαζί με μέρος του στερεού ανώτερου μανδύα αποτελούν ένα δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80 km, που ονομάζεται λιθόσφαιρα. Αμέσως κάτω από τη λιθόσφαιρα το υλικό δεν είναι σκληρό αλλά παχύρρευστο και σχηματίζει άλλο στρώμα το οποίο λέγεται ασθενόσφαιρα.
Η λιθόσφαιρα δεν είναι ενιαία αλλά χωρίζεται σε επτά μεγάλα και ορισμένα μικρότερα τμήματα τα οποία ονομάζονται λιθοσφαιρικές πλάκες.
Λιθοσφαιρικές πλάκες
Οι σεισμοί γεννιούνται μέσα στη λιθόσφαιρα και κατά κύριο λόγο κοντά στις επιφάνειες επαφής των λιθοσφαιρικών πλακών.
Στη λιθόσφαιρα ασκούνται συνεχώς μεγάλες δυνάμεις από αίτια που βρίσκονται στο εσωτερικό της Γης, με συνέπεια οι λιθοσφαιρικές πλάκες να κινούνται συνεχώς η μια σε σχέση με τη γειτονική της πάνω στο παχύρρευστο υλικό του μανδύα.
Αποτέλεσμα των κινήσεων αυτών είναι η συνεχής αργή παραμόρφωση των πετρωμάτων κυρίως κοντά στις επιφάνειες επαφής των πλακών. Για το λόγο αυτό, στα πετρώματα αυτά συσσωρεύονται τεράστια ποσά δυναμικής ενέργειας (ενέργεια ελαστικής παραμόρφωσης πετρωμάτων) και αναπτύσσονται μεγάλες τάσεις. Όταν οι τάσεις αυξηθούν πολύ, ώστε να υπερβούν το όριο αντοχής του λιθοσφαιρικού υλικού στο σημείο αυτό, το πέτρωμα σπάει και δημιουργείται ένα σεισμικό ρήγμα μέσα στο πέτρωμα.
Η διάρρηξη των πετρωμάτων που σηματοδοτεί τη γένεση ενός σεισμού συνοδεύεται από απότομη έκλυση ενέργειας. Η συσσωρευμένη δυναμική ενέργεια παραμόρφωσης των πετρωμάτων μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια. Η μια πλευρά του ρήγματος γλιστράει πάνω στην άλλη με συνέπεια όλα τα πολύ μικρά κομματάκια (υλικά σημεία) των πλευρών του ρήγματος να ταλαντώνονται γρήγορα.
Οι ταλαντώσεις των υλικών σημείων των πετρωμάτων, οι οποίες παράγονται και διαδίδονται στο εσωτερικό της Γης λέγονται σεισμικά κύματα.
Οι ταλαντώσεις αυτές μεταδίδονται από σημείο σε σημείο μέσα στη Γη και φθάνουν μέχρι την επιφάνεια της. Αυτές οι ταλαντώσεις αποτελούν τον σεισμό. Τα σεισμικά κύματα ενός σεισμού καταγράφονται από ευαίσθητα σεισμολογικά όργανα, τα σεισμόμετρα.
Τα σεισμικά ρήγματα είναι μέσα στη Γη και σε μερικές μόνο περιπτώσεις φθάνουν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους.
Το σημείο του ρήγματος όπου αρχίζει το σπάσιμο λέγεται εστία του σεισμού, ενώ το σημείο που βρίσκεται στην επιφάνεια της Γης ακριβώς πάνω από την εστία λέγεται επίκεντρο του σεισμού. Η απόσταση του επικέντρου από την εστία λέγεται εστιακό βάθος.
Οι σεισμοί που δημιουργούνται με τον τρόπο που αναφέρθηκε λέγονται τεκτονικοί και αποτελούν πάνω από το 90% των σεισμών. Οι υπόλοιποι είναι σεισμοί που σχετίζονται με εκρήξεις ηφαιστείων, οι ηφαιστειογενείς και σεισμοί που οφείλονται σε κατακρήμνιση οροφών φυσικών εγκοίλων – σπηλαίων και ονομάζονται εγκατακρημνισιγενείς.
Ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή χρονική διάρκεια του, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες υλικές ζημιές στις ανθρώπινες υποδομές με επακόλουθα σοβαρούς τραυματισμούς και απώλειες ανθρώπινων ζωών.
Ο σεισμός έχει ως επακόλουθα και την ενεργοποίηση άλλων γεωλογικών φαινομένων, όπως η ρευστοποίηση εδαφών, οι καταπτώσεις βράχων, οι κατολισθήσεις και τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας (τσουνάμι) με πολύ σοβαρές επιπτώσεις.
Οι επιπτώσεις από ένα σεισμό εξαρτώνται:
- Από το μέγεθος του σεισμού
- Από το βάθος της εστίας
- Από την απόσταση από το επίκεντρο του σεισμού
- Από το μέσο διάδοσης των σεισμικών κυμάτων
- Από το έδαφος θεμελίωσης
- Από ποιοτικά χαρακτηριστικά των κατασκευών
- Σύνταξη σχεδίου μνημονίου ενεργειών για τη διαχείριση του σεισμικού κινδύνου σε σχολική μονάδα (στο οποίο υπάρχει και το σχέδιο εκκένωσης του σχολείου)
- Ενημέρωση σε θέματα αντισεισμικής προστασίας
- Διεξαγωγή ασκήσεων ετοιμότητας και εφαρμογή του σχεδίου διαχείρισης σεισμικού κινδύνου
- Επίσκεψη κλιμακίου της πυροσβεστικής στο σχολείο και εκπαίδευση των καθηγητών
- Επισήμανση και άρση επικινδυνοτήτων
- Στερέωση ψηλών και βαριών επίπλων στον τοίχο
- Στερέωση πινάκων, ραφιών και φωτιστικών
- Τοποθέτηση εύθραυστων και βαριών αντικειμένων σε χαμηλά σημεία
- Γνώση της θέσης του κεντρικού διακόπτη ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού
- Προμήθεια εφοδίων έκτακτης ανάγκης (φακός, σφυρίχτρα, φαρμακείο, φορητό ραδιόφωνο με μπαταρίες κ.ά.)
- Εντοπισμός των ασφαλών σημείων προφύλαξης ανά χώρο σπιτιού
- Καθορισμός ενός κοντινού, ανοιχτού, ασφαλούς χώρου όπου θα συναντηθούν τα μέλη της οικογένειας σας μετά από έναν ισχυρό σεισμό
- Συζήτηση με τα μέλη της οικογένειας σας για τις ενέργειες που πρέπει να κάνει ο καθένας σας κατά τη διάρκεια και μετά από ένα σεισμό
- Μένω στο χώρο που βρίσκομαι, διατηρώ την ψυχραιμία μου και περιμένω να τελειώσει ο σεισμός
- Μειώνω το ύψος μου και προστατεύω με τα χέρια το κεφάλι και τον αυχένα
- Καλύπτομαι κάτω από ένα γερό τραπέζι ή γραφείο, που βρίσκεται κοντά μου, κρατώντας το πόδι του
- Απομακρύνομαι από επικίνδυνα σημεία (τζαμαρίες, βαριά έπιπλα)
- Απομακρύνομαι από προσόψεις κτηρίων
- Απομακρύνομαι από στύλους με ηλεκτροφόρα καλώδια
- Κλείνω τους γενικούς διακόπτες ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού
- Δεν χρησιμοποιώ το ασανσέρ για να κατέβω από το κτίριο
- Δεν βγαίνω σε μπαλκόνια
- Πηγαίνω σε ένα κοντινό, ανοιχτό, ασφαλές χώρο (πλατεία- πάρκο)
- Δεν με πιάνει πανικός
- Δεν πιστεύω σε ανυπόστατες φήμες
- Στο σχολείο ακολουθώ το σχέδιο εκκένωσης της σχολικής μονάδας
Κάτω από : Γεωλογία - Γεωγραφία | Με ετικέτα: Σεισμοί