Πως «ταξιδεύει» η ραδιενέργεια; Τι πρέπει να προσέχουμε;

Οι μέρες περνούν και η ανησυχία αυξάνεται. Η κατάσταση στους αντιδραστήρες παραμένει ασταθής και η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα… Πως όμως ταξιδεύει η ραδιενέργεια; Ηδη, έχουν εντοπιστεί μολύνσεις σε λαχανικά, γάλα και νερό στις περιοχές κοντά στον πυρηνικό σταθμό.

Είναι απλώς ένα τοπικό φαινόμενο; Ή μήπως πρέπει να ανησυχούμε. Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει τοποθετηθεί σχετικά ή τουλάχιστον δεν έχει κάνει σαφή πρόβλεψη. Κυρίως γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κανείς το «δρόμο» που θα ακολουθήσουν τα ραδιενεργά υλικά που απελευθερώνονται.
Ενας παράγοντας είναι ο καιρός, προς τα πού θα φυσά ο άνεμος, από το αν θα βρέξει οπότε και θα πέσουν στη γη και θα απορροφηθούν και ο κατάλογος συνεχίζεται…

Η έρευνα που είχε γίνει στο Τσερνομπίλ έχει προϊδεάσει τους επιστήμονες για το τι πρέπει να περιμένουν. Για δεκαετίες θα ανιχνεύουν ραδιενέργεια δεκάδες μίλια μακριά από τη Φουκουσίμα. Είναι όμως επικίνδυνη για τον άνθρωπο;
Ο F. Ward Whicker από το Colorado State University, έχει αναπτύξει ένα μοντέλο για να παρακολουθεί τους δρόμους της ραδιενέργειας στη διατροφική αλυσίδα. Όταν η ραδιενέργεια απελευθερώνεται οι άνεμοι που φυσούν τη μεταφέρουν και κάποια στοιχεία κατακάθονται στη γη, εξηγεί. Από κει και πέρα τα πράγματα περιπλέκονται. Μπορεί να βρει κανείς σημεία πολύ μακριά από το ατύχημα όπου τα επίπεδα μόλυνσης να είναι υψηλά και στην ενδιάμεση περιοχή να μη συμβαίνει τίποτα.

Μέχρι στιγμής έχουν απελευθερωθεί iodine 131 και cesium 137. Το δεύτερο θεωρείται πιο επικίνδυνο γιατί αργεί πολύ να απενεργοποιηθεί και μπορεί εύκολα να εισέλθει στη διατροφική αλυσίδα. Στο Τσερνομπίλ παρότι έχουν περάσει πάνω από 15 χρόνια το στοιχείο είναι ακόμα ανιχνεύσιμο στους οργανισμούς άγριων ζώων και μάλιστα σε επίπεδα που μπορεί να αποτελούν κίνδυνο για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Από την άλλη το iodine 131 παρότι «ξεθωριάζει» πιο γρήγορα απορροφάται με μεγάλη ευκολία από το θυρεοειδή. Όπως αναφέρει ο Whicker μια εβδομάδα μόλις μετά τις πυρηνικές δοκιμές που είχαν γίνει στην Κίνα, ανιχνεύθηκε στο θυρεοειδή των ελαφιών που ζουν στο Κολοράντο. Κάποια φυτά απορροφούν πολύ πιο εύκολα τη ραδιενέργεια λέει ο ίδιος. Είναι κυρίως αυτά που έχουν μεγάλα φυλλώματα (σπανάκι, λάχανο κλπ). Αντιθέτως τα μήλα, τα πορτοκάλια, οι πατάτες, το ρύζι και τα καλαμπόκια μολύνονται πολύ πιο δύσκολα.
Μετά από αρκετές εβδομάδες, τα ραδιενεργά υλικά θα εισέλθουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στη διατροφική αλυσίδα και ειδικά το cesium 137 μπορεί να είναι ενεργό για δεκαετίες.
Την περασμένη Δευτέρα πάντως η Ιαπωνία παραδέχθηκε ότι ανιχνεύθηκε στον ωκεανό, γεγονός που μπορεί να καθιστά τα ψάρια επίσης επικίνδυνα, αφού απορροφούν σε μεγάλο βαθμό το cesium 137. Το πλέον απαισιόδοξο σενάριο λέει ότι στοιχεία θα μεταφερθούν στο Κόλπο της Αλάσκα αλλά ευτυχώς δεν είναι το πιο πιθανό.
Αυτά μέχρι στιγμής…
Σοφία Βεργοπούλου