Σχεδιάγραμμα για τη βία και την εγκληματικότητα

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

http://www.schooltime.gr/2016/03/10/ekfrasi-ekthesi-i-aksiologisi-tis-ekthesis-apo-to-kee/

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Ανθρωπιά/πίστη στον άνθρωπο / Ανθρωποκεντρικός πολιτισμός / Κέντρο όλων ο άνθρωπος / Ανθρωπιστικές αξίες / Ανθρωπιστικό ιδανικό/ιδεώδες /  Ολοκληρωμένος άνθρωπος / Ανθρώπινα δικαιώματα / Εθελοντισμός/αλληλεγγύη / Υποσιτισμός και ανισότητες / Αλλοτρίωση του ανθρώπου / Τεχνοκρατία / Διεθνείς οργανισμοί

Ανθρωπισμός  / Ουμανισμός:

• «Η αντίληψη της Αναγέννησης ότι η σωματική, η πνευματική και η ψυχική αγωγή του ανθρώπου πρέπει να στηρίζονται στη μελέτη της ελληνικής και της λατινικής αρχαιότητας. Σκοπό του έχει να μελετήσει τον αρχαίο κλασι­κό κόσμο πάνω στην ορθολογική και κριτική του διάσταση και να υψώσει με τις αξίες που εκείνος καλλιέργησε, το ανθρώπινο πνεύμα.
• Τρόπος σκέψης που δίνει έμφαση στον άνθρωπο, στις αξίες του και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του.
• Είναι στάση ζωής που θεωρεί τον άνθρωπο πρώτη αξία.
• Ο ανθρωπισμός είναι ένα σύνολο αντιλήψεων και συμπεριφορών / ενεργειών που δίνουν έμφαση και καλλιεργούν το σεβασμό στην αξία του ανθρώπου και τον τοποθετούν στο κέντρο του ενδιαφέροντος και κάθε δραστηριότητας (πολιτικής, δημοσιογραφι­κής, καλλιτεχνικής, επιστημονικής, επαγγελματικής).

Ο ανθρωπισμός έχει την ιστορική του αφετηρία στα χρόνια της Αναγέννησης ως πνευ­ματικό κίνημα, με κύριο χαρακτηριστικό τη μελέτη του αρχαίου κλασικού κόσμου και των αξιών του. Ως παιδευτικό σύστημα, ο ανθρωπισμός αποβλέπει στη διαμόρφωση του ολόπλευρα καλλιεργημένου ανθρώπου, στην ανάπτυξη των σωματικών, πνευματικών, ηθικών και κοινωνικοπολιτικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του.

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΑΝΙΚΑ – ΙΔΕΩΔΗ

Α. Ατομικές αξίες

Σε ατομικό επίπεδο, το ιδεώδες του ανθρωπισμού είναι ο ολοκληρωμένος άνθρω­πος, ο οποίος έχει αναπτύξει αρμονικά το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα σε μια ενότητα. Γι’ αυτό και το ιδανικό του ανθρωπισμού ως παιδευτικού αγαθού είναι η διαμόρφωση ανθρώπων με δυνατό και υγιές σώμα, διεισδυτικό και ευρύ πνεύμα, ισχυρή θέληση και ηθική ακεραιότητα. Πιο συγκεκριμένα, ο ανθρωπισμός περιλαμβάνει αξίες:

Σωματικές           Πνευματικές            Ψυχικές                          Ηθικές

ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ  ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΗ

Ο ανθρωπιστής μετριέται σε ποιότητα και όχι σε ποσότητα, γι’ αυτό τον χα­ρακτηρίζουν τα εξής:

• Φιλάνθρωπο αισθήματα / αλτρουισμός.
• Δίκαιος και αδέκαστος, τίμιος.
• Προσωπικότητα που αναλώνεται για το καλό, ανιδιοτελής προσφορά, εθελο­ντική δράση.
• Στοχαστικός νους, ελεύθερο πνεύμα, αυθόρμητη και ειλικρινής έκφραση (ιδε­ών, συναισθημάτων).
• Θεματοφύλακας των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
• Υπέρμαχος της ειρήνης.
• Ηρωικό πνεύμα, πνεύμα θυσίας και αυταπάρνησης.
• Η σφαιρική και καθολική μόρφωση τέλος καθώς και η πνευματική ζωή, χωρίς να κρίνονται απόλυτα απαραίτητα, βοηθούν προς ένα ανθρωπιστικό προσανατολισμό της ανθρώπινης προσωπικότητας.

ΕΥΕΡΓΕΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

ΑΤΟΜΙΚΟ   ΕΠΙΠΕΔΟ

Ο  άνθρωπος που εμφορείται από τις αξίες του Ανθρωπισμού είναι αλήθεια ότι δεν έχει να περιμένει υλική ανταμοιβή για τις επιλογές του, ούτε την εκτίμηση και το κύρος που απορρέει από την επαγγελματική επιτυχία .

• Αισθάνεται, όμως, την αγάπη των συνανθρώπων του που ένιωσαν την προσφορά του και την εκτίμηση εκείνων που εμπνέονται από τις ίδιες υψηλές αξίες.
• Νιώθει ότι η ζωή του δεν χάνεται στα μικρότερα ή μεγαλύτερα προβλήματα της καθημερινότητας, δεν κλείνεται στο μικρόκοσμο του ατομισμού, αλλά ανοίγεται προς το συνάνθρωπο, επικοινωνεί, βιώνει τη χαρά της συντροφικότητας.
• Αποτελεί υγιές πρότυπο για τα παιδιά του σε μια εποχή που ο τρόπος ζωής των περισσότερων ενηλίκων  είναι παράδειγμα  προς αποφυγήν.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ   ΕΠΙΠΕΔΟ

Η ύπαρξη του ανθρωπισμού συντελεί στην κοινωνική ευημερία / ευρυθμία, γιατί:

Κοινωνικό

• Προτάσσεται το κοινό καλό, η ανυστερόβουλη δράση / εθελοντισμός (ανα­κούφιση από προβλήματα στους αναξιοπαθούντες).
• Υποχωρούν τα εγωιστικά ένστικτα και το ατομικιστικό πνεύμα, ισχυροποιού­νται οι σχέσεις συνεργασίας, άμιλλας, γίνονται σχέσεις ζεστές, ουσιαστικές, όχι υποκριτικές.
• Τηρούνται οι νόμοι και προστατεύονται τα δικαιώματα. Περιορίζονται τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας (λ.χ. ρατσισμός, βία).

Πολιτικό , Διεθνές , Εθνικό

• Κατίσχυση της ισότητας, της αξιοκρατίας και της δικαιοσύνης. Εδραίωση της δημοκρατίας, αφού η πολιτική τίθεται στην υπηρεσία όλων και όχι λίγων. Κυριαρχία της διεθνούς συνεργασίας και όχι του επεκτατισμού / ιμπεριαλισμού (φονικά όπλα). Εδραίωση της ειρήνης, καθώς οι διαφορές υπάρχουν, αλλά δε διαιρούν / διχάζουν τα κράτη.

Οικονομικό / Οικολογικό

• Η επιστήμη και η τεχνολογία υπηρετούν τον άνθρωπο και όχι το δόγμα «επι­στήμη για την επιστήμη». Απορρέουν καθολική μέριμνα για την υγεία, πλού­τος για όλους, αύξηση της παραγωγικότητας. Ο άνθρωπος δεν εξουσιάζεται από τη μηχανή, αλλά εκείνη του παρέχει δυνατότητες και ευκολίες σε κάθε τομέα. Δεν παγιδεύεται στον υλισμό και στην εργασιομανία.
• Ο αγώνας για περιβαλλοντική προστασία είναι αγώνας κατεξοχήν των γνήσι­ων ανθρώπων, γιατί σεβασμός στη φύση σημαίνει σεβασμός στον άνθρωπο.

Πολιτιστικό

Άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών, γιατί εκλογικεύεται η παραγωγή / αγορά και εξαλείφεται η εμπορευματοποίηση ή και η στράτευση της τέχνης. Επιπροσθέτως, ενισχύεται η γνήσια ψυχαγωγία και προβάλλεται η αθλητική ιδέα ως αντίδοτο στον εκφυλισμό του αθλητικού ιδεώδους.

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

ΔΕΙΓΜΑΤΑ  ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

Θα ήταν ασυγχώρητος αφορισμός, κατηγορηματική και απόλυτη άποψη, αν αντιμετωπίζαμε μονόπλευρα και ισοπεδωτικά το ζήτημα.

Από πολλούς διατυ­πώνεται η άποψη ότι σε καμία άλλη εποχή δεν αντιμετωπίστηκε με τόση ευαι­σθησία ο πάσχων άνθρωπος.

Πράγματι, αυτό διαπιστώνεται από:

• την ενημέρωση για σύγχρονα προβλήματα,
• την πληθώρα των εθελοντικών κινημάτων,
• τη συγκινητική προσφορά μεμονωμένων ατόμων.

Επίσης, έχουν διαμορφωθεί συνθήκες και όροι ζωής που αναβαθμίζουν το βιοτι­κό και πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων στις αναπτυγμένες χώρες, όπως:

• η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης, που δημιουργεί ανθρωπινότε­ρες συνθήκες,
• ο θρίαμβος του δημοκρατικού πολιτεύματος, που προσφέρει νομική κατοχύ­ρωση δικαιωμάτων,
• η ανύψωση της πνευματικής στάθμης που σημαίνει γνώση, ενημέρωση.

ΑΙΤΙΑ – ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

Παρά τη σημαντική βελτίωση των όρων ζωής του ανθρώπου και τη διάδοση των ανθρωπιστικών αξιών, στην εποχή μας διαπιστώνεται κρίση του ανθρωπισμού, δηλαδή σημαντικό έλλειμμα ανθρωπιάς, γεγονός που οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην κατί­σχυση του τεχνοκρατικού πνεύματος και των οικονομικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Αναγνωρίζεται, μάλιστα, ότι η σχέση μεταξύ της διακήρυξης των ανθρωπιστικών αρχών σε θεωρητικό επίπεδο και της εγκατάλειψής τους στο επίπεδο της καθημερινής πρακτι­κής είναι αντιστρόφως ανάλογη.

Οι παρακάτω καταστάσεις, γεγονότα, συμπεριφορές, ενέργειες πιστοποι­ούν την κρίση του ανθρωπισμού στην εποχή μας:

1. Η αλόγιστη επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη δίχως ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό εμφανίζει μορφές και δια­στάσεις που απειλούν τον άνθρωπο και υποβαθμίζουν τις συνθήκες ζωής του:

• Εξοπλισμοί, φονικά όπλα μαζικής καταστροφής.
• Περιβαλλοντική υποβάθμιση.
• Τεχνοκρατία και μηχανοποίηση του ανθρώπου.

2. Η διάπραξη φρικτών εγκλημάτων από άτομα, οργανώσεις και κράτη κατά της ανθρωπότητας στο όνομα της ιδεολογίας, του έθνους και της απόλυτης «αλή­θειας», που πιστεύουν ότι κατέχουν:

• Εγκλήματα πολέμου, μαζικές εξοντώσεις, εθνικές εκκαθαρίσεις.
• Τρομοκρατικές ενέργειες και απώλειες αμάχων.

3. Η διατήρηση σκοταδιστικών και προσβλητικών για τον άνθρωπο θεσμών από αυταρχικά καθεστώτα:

• Κατάργηση πολιτικών ελευθεριών, βασανιστήρια, θανατική ποινή.
• Καταπίεση των γυναικών, ρατσισμός.
  4. Η επικράτηση των νόμων της αγοράς και της λογικής των αριθμών οδηγεί στην πυροδότηση ανταγωνισμών, στην έξαρση ανισοτήτων ,παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, θέτει τον άνθρω­πο στο περιθώριο. Η άνιση κατανομή του πλούτου και η εκμετάλλευση των χωρών του «τρίτου κό­σμου» προκαλούν και διατηρούν εικόνες της ανθρώπινης δυστυχίας, που απο­τελούν μελανό στίγμα για την ανθρωπότητα:
• Υποσιτισμός και πείνα, εξαθλίωση, απαξίωση της ανθρώπινης ζωής.
• Υποτίμηση – περιθωριοποίηση ανθρώπων που διαφέρουν (μετανάστες, πρό­σφυγες, τσιγγάνοι και άλλες μειονότητες)
• Παιδιά που καταλήγουν θύματα αναγκαστικής εργασίας ή σεξουαλικής εκμετάλ­λευσης – κακοποίησης και συμμετέχουν σε ένοπλες συγκρούσεις.
  5. Το δυσμενές πλαίσιο ζωής που διαμορφώνεται για τον άνθρωπο στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις:
• Αποξένωση, μοναξιά, άγχος και ψυχική φθορά.
• Εγκληματικότητα, βία, καχυποψία και ανασφάλεια.
  6. Η κυριαρχία της εμπορευματοποίησης σε όλες τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης δραστηριότηταςκαι το πνεύμα υλικού ευδαιμονισμού, επιβάλλει την «ηθική» του χρήματος και της ιδιοτέλειας, συντελεί στη δημιουργία μονοδιάστατων προσωπικοτήτων, χωρίς ανθρωπιστικές αξίες:
• Ωφελιμισμός, υστεροβουλία, υποκρισία και αδιαφορία για το συνάνθρωπο.
• Υποδούλωση του ανθρώπου στον καταναλωτικό τρόπο ζωής, αλλοτρίωση.
• Εμπορευματοποίηση της τέχνης και του αθλητισμού, της παράδοσης και της γνώ­σης.
  7. Η εξάπλωση του βιομηχανοποιημένου μαζικού πολιτισμού υποβαθμίζει τη σχέ­ση του ανθρώπου με το παρελθόν του και απειλεί την ταυτότητα των ατόμων και των λαών:
• Αποξένωση από την παράδοση, προοδοπληξία και ξενομανία.
• Πολιτιστική ομοιομορφία και αποκήρυξη του πλούτου των ιδιαίτερων εθνικών πολιτισμών.
  8. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος προκαλεί κινδύνους για τη σωματική υγεία και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής.
  9. Ο χαρακτήρας της σύγχρονης εργασίας:

• η κυριαρχία της μηχανής και η εξειδίκευση διαμορφώνουν μονομερείς προσωπικότητες.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ

Το αδιέξοδο του σύγχρονου τεχνοκρατικού πολιτισμού επιτάσσει τον επαναπροσδιορισμό των αξιών στην εποχή μας και την επανασύνδεση του ανθρώπου με τα ιδανικά και τις αρχές του ανθρωπισμού.

 Για την επίτευξη αυτού του στόχου απαιτείται:

1. Ευαισθητοποιημένος και καλλιεργημένος άνθρωπος( Άτομο)

• Κριτική ματιά, συνειδητοποίηση της διάστασης του προβλήματος, περισυλ­λογή, ανακάλυψη της προσωπικής ευθύνης, αφύπνιση.
• Εγκράτεια, λιτότητα, απαγκίστρωση από την καταναλωτική «κουλτούρα», δηλαδή την επιδίωξη της ευτυχίας και της καταξίωσης μέσω της κατανάλωσης μέσα από γόνιμη αυτοαναζήτηση.
• Επανιεράρχηση αξιών, αποποίηση του ατομικισμού και υιοθέτηση κοινωνικών αξιών και ιδανικών που δίνουν νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου και τον κατευθύνουν σε έναν απώτερο σκοπό, μια ανώτερη «Ιθάκη».
• Κοινωνική ευαισθησία, αλληλεγγύη στο δοκιμαζόμενο άνθρωπο, εθελοντική προσφορά.
• Ενδιαφέρον για τα αγαθά που προάγουν την ποιότητα ζωής, όπως η δημιουργικό­τητα, η ανθρώπινη επικοινωνία, η διά βίου παιδεία κ.ά.

2. Ανθρωπιστική παιδεία ( Οικογένεια και Σχολείο)

• Βιωματική κατάκτηση των ανθρωπιστικών αξιών μέσα από το παράδειγμα των γονιών και των «δασκάλων», το γόνιμο διάλογο, το γνήσιο οικογενειακό πνεύμα (εστία και όχι κέντρο διερχομένων), την ελεύθερη ανάπτυξη της νεανικής προσωπικότητας, διαμόρφωση ολόπλευρα καλλιεργημένων ανθρώπων, ελεύθερων και αυτοκαθοριζόμενων προσωπικοτήτων.
• Διεύρυνση των νοητικών δυνατοτήτων και όξυνση της κριτικής ικανότητας του νέου με την παροχή γνώσεων, το διάλογο και την ενθάρρυνση της αυτενέργειας του.
• Εκπαίδευση του νέου σε ένα κλίμα ανεκτικότητας και σεβασμού στη διαφορετι­κότητα του «άλλου», ατόμου ή λαού.
• Διάπλαση ανθρώπων με αγωνιστική διάθεση και κοινωνική ευαισθησία.
• Μετάδοση στους νέους των στοιχείων της κοινωνικής ομοιογένειας με στόχο την ανάπτυξη της έμφυτης κοινωνικότητας τους και την υπεύθυνη και δημιουργική ένταξη τους στο σύνολο.
• Ανάπτυξη του οικουμενικού πνεύματος και των πανανθρώπινων αξιών μέσω της γνωριμίας του νέου με την παράδοση και ανάδειξη της ενότητας του ανθρώπινου πνεύματος και του πολιτισμού.

3. Ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος και της συλλογικής ζωής (Πολιτεία / Κράτος)

• . Ευνομούμενο και δημοκρατικό κράτος που προάγει την ελεύθερη ανάπτυξη, το σεβασμό. Ένα κράτος κοινωνικής συνοχής, πρόνοιας, με έμπρακτη κατοχύρωση των ατομικών και των κοινωνικών δικαιωμάτων με θε­σμούς και μέτρα κοινωνικής προστασίας για όλους τους πολίτες και ιδιαίτερα για τις «αδύναμες» και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
• Παροχή δυνατοτήτων για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των πο­λιτών και την επίτευξη των ατομικών τους στόχων μέσα σε μια κοινωνία ισότητας και αξιοκρατίας.
• Εφαρμογή των νόμων, προάσπιση των δικαιωμάτων
• Διαμόρφωση ενός θετικού πλαισίου ζωής με την εξασφάλιση των αγαθών που παρέχουν ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης για όλους τους πολίτες (μόρφωση, άθληση, ψυχαγωγία, υγεία, εργασία κ.ά.).
• Βελτίωση της ποιότητας ζωής, κυρίως στις πόλεις (δόμηση, πράσινο), αναζωογόνηση της επαρχίας.

4. Ανάληψη της ευθύνης από τη διεθνή κοινότητα

• Υιοθέτηση πολιτικής για τη μείωση των εξοπλισμών με απώτερο στόχο την επκράτηση της ειρήνης στον κόσμο.
• Επιδίωξη ισόρροπης ανάπτυξης των λαών και δικαιότερης κατανομής των αγα­θών στον πλανήτη, παραγραφή των χρεών στα φτωχά κράτη.
• Διεθνής συμφωνία για την προστασία του περιβάλλοντος και του οικοσυστήμα­τος από την ανεξέλεγκτη τεχνολογική ανάπτυξη.
• Ενίσχυση διεθνών οργανισμών και θεσμών για την αποτελεσματικότερη προστα­σία των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

5. ΜΜΕ / Πνευματικοί άνθρωποι

• Ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, αποκάλυψη της αλήθειας μέσα από απρόσκοπτη και ειλικρινή ενημέρωση, προβολή του έργου ανθρωπιστικών οργανώσεων.
• Προβολή πνευματικών και όχι μόνον υλιστικών προτύπων: αναβάθμιση του περιεχομένου των εκπομπών, ουσιαστικά δελτία ειδήσεων, έλεγχος διαφημι­στικών μηνυμάτων.
• Οι διανοούμενοι αγωνιστές, μαχητές για την επικράτηση της δικαιοσύνης.
• Οι επιστήμονες στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι των εκάστοτε σκοπι­μοτήτων.

1)   ΠΑΙΔΕΙΑ

Ορισμός:  Πρόκειται για το σύνολο των διεργασιών και διαδικασιών με τις οποίες πραγματοποιείται η πνευματική, κοινωνική και ηθική ολοκλήρωση του ατόμου. Είναι ένα σύστημα αγωγής με σκοπό τη διαμόρφωση αυθύπαρκτων, ελεύθερων και ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, που δύνανται να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Πρόκειται για τη μεταλαμπάδευση από γενιά σε γενιά του πολιτισμού και της πνευματικής κληρονομιάς σε συνδυασμό με την καλλιέργεια των δυνατοτήτων της νέας γενιάς προκειμένου η ίδια να συνεχίσει και να βελτιώσει το έργο των προγόνων της.

Ευ. Παπανούτσος: Παιδεία είναι το κληροδοτούμενο από γενιά σε γενιά κεφάλαιο των πνευματικών αγαθών, που σχηματίζεται μέσα στην Ιστορία με τον ατομικό και συλλογικό μόχθο του ανθρώπου.

Φορείς της Παιδείας: Οικογένεια, εκπαίδευση, συναναστροφές, ΜΜΕ, αντικείμενο εργασίας, παράδοση, μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας ( βιβλίο, θέατρο, κινηματογράφος, πολιτιστικές δραστηριότητες κλπ.)

Συνώνυμα: παίδευση, μάθηση, καλλιέργεια.

Αντώνυμα: Αγραμματοσύνη, αμάθεια, απαιδευσιά, αμορφωσιά, ακαλλιεργησία.

Εκπαίδευση: Θεσμός της πολιτείας με συγκεκριμένη δομή, μέσα, κατευθύνσεις, που αποσκοπεί στην παροχή γνώσεων και εφοδίων. Συνιστά τη σκόπιμη, συνειδητή και προγραμματισμένη αγωγή στο σχολείο. Πρόκειται για φορέα παιδείας.

Οι διαφορές των όρων «εκπαίδευση» και «παιδεία».

1)      Η εκπαίδευση παρέχεται μόνο μέσα στο σχολείο, ενώ η παιδεία αφορά όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

2)      Η εκπαίδευση συντελείται σε περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ η παιδεία ως επίδραση από το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, αφορά όλη τη ζωή του ανθρώπου.

3)      Η εκπαίδευση αφορά συγκεκριμένους ανθρώπους σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο της ζωής τους αλλά η παιδεία αφορά όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την ηλικία τους και είναι δια βίου.

4)      Η εκπαίδευση είναι σκόπιμη, συστηματική και προγραμματισμένη. Η παιδεία περισσότερο ευκαιριακή, έμμεση και επιλεκτική.

Η σημασία της παιδείας

–          Αναπτύσσει τις βασικές για την ανθρώπινη λειτουργία δεξιότητες (π.χ τη χρήση του λόγου) και προσφέρει τις απαραίτητες για την ανθρώπινη ζωή γνώσεις.

–          Ο άνθρωπος με τη παιδεία εγκαταλείπει την άγνοια και τις προλήψεις, απαλλάσεται έτσι από φανατισμό, προκαταλήψεις, μαζοποίηση και δημαγωγία. Γίνεται φιλομαθής και διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες.

–          Μεταδίδει αξίες και πρότυπα συμπεριφοράς και συμβάλλει στην ομαλή κοινωνικοποίηση του ατόμου

–          Κατευθύνει τους νέους  στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία και αναδεικνύει τις κλίσεις και τα ταλέντα τους. Τους εντάσσει στις οικονομικές διαδικασίες παρέχοντάς τους τις αντίστοιχες γνώσεις και σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό. Κατά αυτόν τον τρόπο το άτομο εντάσσεται στην παραγωγική διαδικασία.

–          Αποτελεί το βασικό συντελεστή ανόδου του πνευματικού και πολιτιστικού επιπέδου. Παρέχοντας αισθητική αγωγή και συνακόλουθα πνευματική και ψυχική καλλιέργεια, ο μαθητής εξοικειώνεται με τον κόσμο της τέχνης και δύναται να παρακολουθεί τις πολιτιστικές διαδικασίες της χώρας του αλλά και παγκοσμίως.

–          Οι στόχοι της παιδείας είναι: διανοητική ανάπτυξη, συναισθηματική καλλιέργεια, ηθική καλλιέργεια ( με υγιή πρότυπα αξίες διαχρονικές και υψηλά ιδανικά), ανάπτυξη λογικής-κριτικής ικανότητας, πολιτική συνείδηση, επαγγελματική κατάρτιση, πολιτιστική συνείδηση, κοινωνικοποίηση και διαρκής επιμόρφωση.

Η παιδεία διαμορφώνει πεποιθήσεις, αξίες, τάσεις, ιδεολογίες, με σκοπό να είναι αρμονικά δεμένες και να συμβάλλουν στην ομαλή κοινωνική προσαρμογή του ατόμου, στη δημιουργικότητά του, στη διαμόρφωση και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Το άτομο ολοκληρώνεται ως κοινωνικό και πολιτικό ον. Το σχολείο είναι φορέας κοινωνικοποίησης καθώς λειτουργεί ως μικρογραφία της κοινωνίας με νόμους, κανόνες και συνεργατική διάθεση. Με το ομαδικό παιχνίδι, τις παρέες, τις συλλογικές εργασίες, την προάσπιση των δικαιωμάτων και την τήρηση των υποχρεώσεων, συντελείται με επιτυχία η διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Λειτουργεί επίσης ως φορέας πολιτικής παιδείας καθώς γνωστοποιεί τις πολιτικές διαδικασίες και δομές της κοινωνίας, καλλιεργεί τον διάλογο-προϋπόθεση της δημοκρατίας, ενώ οι μαθητικές κοινότητες καλλιεργούν τη δημοκρατική συνείδηση. Γενικότερα, στόχος τόσο της παιδείας όσο και της εκπαίδευσης είναι η πλατιά και σφαιρική γνώση, ο εξωραϊσμός και εξευγενισμός του εσωτερικού κόσμου ( που φέρνει η ενασχόληση με την τέχνη). Καλλιεργούνται με αυτόν τον τρόπο οι πνευματικές δυνατότητες του ανθρώπου, τα αισθητικά κριτήρια και επέρχεται η ψυχική ωριμότητα και η εκλέπτυνση συναισθημάτων.

Ανθρωπιστική και τεχνοκρατική εκπαίδευση

Η πρώτη τοποθετεί στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ηθικοπνευματικές ανάγκες του, ενώ αποσκοπεί στη σφαιρική και ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Παράλληλοι στόχοι της είναι η υιοθέτηση ανθρωπιστικών ιδανικών που δεν αφορούν μόνο το άτομο και την ηθικοποίησή του αλλά έχουν και κοινωνικές προεκτάσεις όπως την κοινωνική ευημερία, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, τη κοινωνική συνείδηση καθώς και τη γενικότερη ανάπτυξη του πνευματικού πολιτισμού.

Η τεχνοκρατική εκπαίδευση αποβλέπει στην επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση του ατόμου προκειμένου να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του επαγγέλματος που έχει επιλέξει να ασκήσει αλλά και να συμβαδίζει με τις τεχνοοικονομικές ανάγκες της εποχής.

Βεβαια αυτά τα είδη εκπαίδευσης παρέχουν και τα δύο απαραίτητα εφόδια για το σύγχρονο άνθρωπο καθώς το πρώτο διαμορφώνει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου και το δεύτερο εξασφαλίζει στο άτομο την επαγγελματική σταδιοδρομία του. Άρα απαιτείται ο συνδυασμός και των δύο μορφών εκπαίδευσης.

Αποστολή του σχολείου είναι:  

–          Να εμπλουτίζει τις γνώσεις των μαθητών να προωθεί και να ικανοποιεί τη φιλομάθειά τους.

–          Να μεταδίδει πρότυπα προς μίμηση, ιδανικά και αξίες στους μαθητές έτσι ώστε να διαμορφώσουν ένα εύρωστο σύστημα ηθικών αξιών.

–          Να καλλιεργεί τις κλίσεις των παιδιών και να προάγει τη δημιουργικότητά τους.

–          Να βοηθά τους μαθητές στον επαγγελματικό προσανατολισμό τους και να τους προετοιμάζει για το μελλοντικό τους επάγγελμα. Μέσω των σχετικών μαθημάτων, επισημαίνονται οι δεξιότητες των μαθητών και καλλιεργούνται οι κλίσεις τους. Παρουσιάζονται διάφορα επαγγέλματα και ο τρόπος που συνδέονται με την αγορά εργασίας και οι προοπτικές τους. Δυστυχώς η έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού, η υποτίμηση του μαθήματος και η ταχύτατες αλλαγές στην αγορά εργασίας περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του επαγγελματικού προσανατολισμού. Το σχολείο αδυνατεί να παρακολουθήσει αυτές τις αλλαγές και να πληροφορήσει ολοκληρωμένα τους μαθητές γύρω από τις επαγγελματικές εξελίξεις.

–          Να διαμορφώνει τους αυριανούς ενεργούς πολίτες που θα διαθέτουν πολιτική και κοινωνική συνείδηση στηριγμένη στις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού και της δικαιοσύνης. Η πολιτική-δημοκρατική αγωγή των μαθητών επιτυγχάνεται μέσα σε κλίμα ισοτιμίας, σε συνθήκες γόνιμου διαλόγου από τις οποίες απουσιάζει ο αυταρχισμός.

–          Το σύγχρονο σχολείο γνωστοποιεί στους μαθητές, μέσω του μαθήματος της πληροφορικής κυρίως, τα νέα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Έτσι το σχολείο δεν προωθεί μόνο τη θεωρητική γνώση αλλά συμβάλλει και στην τεχνολογική παιδεία και στην πρακτική της εφαρμογή στην καθημερινή  ζωή. Οι μαθητές εξοικειώνονται με την ορθή χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και αφομοιώνουν ευχάριστα τις γνώσεις μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, διαδικτυακής σύνδεσης με άλλα σχολεία και τηλεδιαλέξεων. Ταυτόχρονα οι μαθητές κατανοούν τους κινδύνους της λαθεμένης χρήσης του διαδικτύου ( αποξένωση, αδρανοποίηση κλπ.).

–          Ακολουθώντας την αρχαία ρήση «νους υγιής εν σώματι υγιεί», το σχολείο προσφέρει εκγύμναση μέσω του αθλητισμού που οδηγεί στη σωματική ευεξία. Ο αθλητισμός όμως εκτός από την άριστη φυσική κατάσταση, έχει και ηθικο-πνευματικά αποτελέσματα (ευγενής άμιλλα, συνεργασία, προγραμματισμός, πειθαρχία κλπ.)

–          Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα, με την περιβαλλοντική εκπαίδευση, παρέχεται και οικολογική αγωγή στο μαθητή.

–          Το νέο πολυπολιτισμικό σχολείο διαφυλάσσει καλλιεργεί και μεταδίδει τις εθνικές παραδόσεις. Διαμορφώνει την εθνική συνείδηση ενώ ταυτόχρονα μέσω της δημιουργικής συνύπαρξης πολιτισμικών στοιχείων διάφορων ομάδων, αναπτύσσεται και εξελίσσεται ο πολιτισμός μας. Καλλιεργείται η κοινωνική αλληλεγγύη και η ανεκτικότητα ενώ αποβάλλονται προκαταλήψεις και ρατσιστικές διαθέσεις. Γίνεται λοιπόν εφικτή η ομαλή ενσωμάτωση των ξένων στους οποίους παρέχονται πλέον ίσες ευκαιρίες για μόρφωση και για συμμετοχή στα κοινά.

Τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος

–          Ελλείψεις σε: υποδομές, εποπτικά μέσα, εξειδικευμένο προσωπικό.

–          Ύπαρξη μορφωτικών ανισοτήτων και ανυπαρξία αξιοκρατίας.

–          Βαθμοθηρική, χρησιμοθηρική και εξετασιοκεντρική μάθηση καιεκπαίδευση.

–          Οι θεωρητικές γνώσεις γενικής παιδείας, δεν συνάδουν με την επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση.

Τρόποι επίλυσης των προβλημάτων

–          Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να αποκτήσει ανθρωπιστικό χαρακτήρα.

–          Να εκσυγχρονιστούν οι υλικοτεχνικές υποδομές και τα εποπτικά μέσα προκειμένου να εξυπηρετούν τους σύγχρονους τρόπους εκμάθησης.

–          Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση να απολέσει τον βαθμοθηρικό χαρακτήρα της.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού

–          Μεταδίδει γνώσεις, διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και καλλιεργεί την  αγάπη για τη μόρφωση. Έχει καθοδηγητικό ρόλο προκειμένου να διαμορφώσει ο μαθητής ένα εύρωστο ηθικό σύστημα και να μετεξελιχθεί σε υπεύθυνο, δραστήριο και αυτενεργό πολίτη. Προκειμένου να ανταποκριθεί σ’αυτό το ρόλο, πρέπει να διαθέτει γνωστική επάρκεια, μεταδοτικότητα, ακέραιο ήθος, υπομονή και επιμονή, διαλλακτικότητα και νηφαλιότητα.

Η διά βίου παιδεία Στη σύγχρονη εποχή η ανάγκη για σφαιρική γνώση και εκπαίδευση αποτελεί στόχο και προορισμό ζωής. Για να ικανοποιηθεί λοιπόν καθιερώθηκε ο όρος ,και στην παιδαγωγική πράξη, «δια βίου παιδεία». Πρόκειται για την μακρόχρονη, ισόβια επαφή με τα πνευματικά και τα πολιτιστικά αγαθά, η απόκτηση νέων γνώσεων ή η βελτίωση των προηγούμενων. Αποτελεί μία διαρκή προσπάθεια εκμετάλλευσης εκπαιδευτικών ευκαιριών. Είναι αναγκαία γιατί ζούμε σε μία μεταβατική και ταχύρυθμη εποχή στις απαιτήσεις της οποίας για να ανταποκριθεί κανείς, πρέπει να «παιδεύεται» συνεχώς. Η δια βίου παιδεία λοιπόν παρέχει ολόπλευρη καλλιέργεια του ανθρώπου, προσαρμογή στο προαναφερθέν μεταβαλλόμενο κοινωνικό περιβάλλον, παρακολούθηση των επαγγελματικών εξελίξεων και αξιοποίηση των νέων δεδομένων.

Προϋποθέσεις υλοποίησης των στόχων της δια βίου παιδείας

–          Η καλλιέργεια της φιλομάθειας των νέων απ’την οικογένεια, το σχολείο και όλους γενικά τους φορείς παιδείας. Η ενθάρρυνση της επαφής με το βιβλίο. Αυτές οι προϋποθέσεις πρέπει να συνδυαστούν με την προσωπική θέληση, τη δίψα για μάθηση και αυτοβελτίωση.

–          Η γόνιμη εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου και η διάθεσή του σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες ( θέατρο, τέχνη κλπ.).

–          Η πολιτεία από τη μεριά της οφείλει να δρομολογεί τη συστηματική αναθεώρηση των προγραμμάτων της εκπαίδευσης και την αναδόμηση του μετασχολικού προγράμματος σ’όλα τα επίπεδα. Συγκεκριμένα, απαιτούνται: η παροχή γνώσεων σε ευρύτερες ομάδες (ανοιχτά πανεπιστήμια), βραδινά προγράμματα επιμόρφωσης ακόμα και μέσω ειδικών τηλεοπτικών εκπομπών , οικονομικές παροχές που αφορούν την εκπαίδευση ασθενών οικονομικών τάξεων και οικονομικές διευκολύνσεις προκειμένου ακόμη και αυτές οι τάξεις να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα πολιτιστικά δρώμενα (μείωση τιμών στα βιβλία, στα εισιτήρια του θεάτρου κλπ.)

ΟΔΗΓΙΕΣ_ΙΣΤΟΡΙΑ_ΓΕΛ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ 2016-2017

ΑΛΕΞΗΣ ΖΟΡΜΠΑΣ