Ραψωδία α, στίχοι 1 – 25

Ενότητα 1^η: Ραψωδία α, στίχοι 1 – 25

Το προοίμιο

Διδακτικοί στόχοι

Να γνωρίσουν οι μαθητές τη δομή και το λειτουργικό ρόλο του προοιμίου, στο οποίο ο ποιητής:

• Προβάλλει τον πρωταγωνιστή του έπους και τον ηθογραφεί
• Δίνει τη θεματογραφία του έπους
• Προβάλλει την βασική ηθική αρχή της Οδύσσειας
• Επικαλείται και παρακαλεί τη Μούσα

1 – 13: το κυρίως προοίμιο ή προοίμιο του ποιητή

 επίκληση (στ. 1)

• διήγηση (στ. 2 – 11)
• παράκληση (στ. 12 – 13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο ποιητικό παρελθόν της Οδύσσειας. Συγκεκριμένα παρουσιάζονται:

• ο πρωταγωνιστής του έπους
• οι βασικές του ιδιότητες (πολύτροπος, πολυταξιδεμένος, πορθητής της Τροίας, γεμάτος εμπειρίες, βασανισμένος και φιλέταιρος)
• η βασική ηθική αρχή της Οδύσσειας: ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του και αναλαμβάνει τις συνέπειες των ενεργειών του.

[ύβρη – νέμεση – τίση]

14 – 25: το προοίμιο της Μούσας

Μιλά η Μούσα και αναφέρεται στο ποιητικό παρόν της Οδύσσειας.

Αρχίζει την εξιστόρηση των περιπετειών του ήρωα από τη στιγμή που εκείνος βρίσκεται αποκλεισμένος στο νησί Καλυψώς, ενώ οι άλλοι ήρωες έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους.

Ακόμη η Μούσα αναφέρεται στην απόφαση των θεών για την επιστροφή του ήρωα, στις δυσκολίες που θα συναντήσει στην Ιθάκη, στους συμπαραστάτες αλλά και σε όσους τον αντιπαθούν και τέλος στο όνομά του (Οδυσσέας).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Τι ονομάζουμε προοίμιο μιας επικής διήγησης και ποια είναι η δομή του;
2. α. Ποια μούσα επικαλείται ο ποιητής; β. Γιατί ζητάει τη βοήθεια της μούσας; γ. Τι ζητάει από αυτήν;
3. Ποιες πληροφορίες μαθαίνουμε από το κυρίως προοίμιο για τον κεντρικό ήρωα του έπους;
4. Ποιες πληροφορίες παίρνουμε από το δεύτερο προοίμιο;
5. Ποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κεντρικού ήρωα επισημαίνονται στους στίχους 1-25;
6. α. Τι απέγιναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα; Ποιος ευθύνεται για την τύχη τους; β. Γιατί χαρακτηρίζονται από τον ποιητή νήπιοι και μωροί;
7. Πώς και γιατί χαρακτηρίζονται οι σύντροφοι του Οδυσσέα;
8. Γιατί αποδίδεται στον Οδυσσέα το επίθετο θεϊκός;
9. Ποιο είναι το θέμα της Οδύσσειας;
10. Να παρουσιάσετε τη σχέση του Οδυσσέα με την πατρίδα του, τη γυναίκα του, τους συντρόφους του και τους θεούς.
11. Σε ποιους στίχους υπάρχει η τεχνική της προειδοποίησης του ακροατή;
12. Ποιοι εμποδίζουν το γυρισμό του Οδυσσέα; Για ποιο λόγο ο καθένας;